O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

 
69 
Buni oqsil tabiatli sekretlarni hosil bo’lishi ustidagi tekshirishlar yakkol tasdiqlamoqda. Bu 
holda sekretning sintezlanishida oqsil sintezlovchi barcha zvenolar- yadro va sitoplazma yoki I-
RNK sintezlovchi DNK ham, aminokislotalar tashuvchi Т-RNK ham, oqsil molekulalarini 
yiguvchi ribosoma ham ishtirok etadi. 
Sintezlangan oqsil modda ribosomadan endoplazmatik tur kanallari orqali, Golji 
appartiga o’tadi, unda esa sekret donachalari tuplanadi. 
Nemis sitologi Хirsh ko’rsatadiki, agar sekretor hujayrani fabrika bilan takoslasak, u 
holda yadro va gialoplazmani uning fermentlari bilan birga ishlab chiqarish sexlariga, Golji 
apparatini upakovka qiladigan sexga o’xshatish mumkin, chunki uning faoliyati faqat ishlab 
chiqkilgan mahsulotni shakllantirish va joylashtirish bilan chegaralanadi.
Golji apparatida sekret donachalarini shakllanish mexanizmi xaqida ma’lumotlar kam. 
Aftidan sekretor mahsulot Golji apparatini pufakchalariga yoki sisternlariga o’tadi, bu yerda ular 
suvsizlanib kondensatsiyalanadi va lipoproteyn membrana bilan uraladi.
Oxirgi vaqtlarda sekretor donachalarini shakllanishi lizosomalarni hosil bo’lishi 
mexanizmi bilan o’xshashligi taxmin qilinmoqda. Lizosomani gidrolitik fermentlarini 
(gidrolaza) biosintezi boshqa hamma fermentlarniki kabi ribosomalarda amalga oshadi. 
Fermentlar endoplazmatik tur kanalchalari orqali Golji apparatiga o’tadi, uning sisternlarini 
to’ldiradi, kondensatsiyalanadi, pufakchalarga joylanadi. Ana shu hosil bo’lgan gidrolazalar 
lizosomalar hisoblanadi, ular golji apparatidan ajralib sitoplazmaga o’tadi.