O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 

3-§. Vokal va zamonaviy musiqa ijrochiligi taraqqiyoti. 

Mustaqillik  yillarida  aloxida  ijrochilik  saloxiyatiga  ega  bo’lgan  milliy 

estrada musiqasi va qo’shiqchiligiga to’xtalib o’tish joizdir.  

O’tgan  asrning  70-yillariga  kelib  qo’shiqchiligimizning  va  musiqa 

madaniyatimizning  yangi  yo’nalishi,  yani  estrada  janri  tarkib  topdi.  Bu  esa 

san'atimizda  yangilik  deb  qabul  qilindi.  Taniqli  kompozitorlar  M.  Burxonov,  I. 

Akbarov,  M.  Leviyev,  A.  Berlin,  X.  Izomov,  E.  Solixov,  F.  Qodirov,  A. 

Muxamedovlar ommaviy estrada yo’nalishida xam muvaffaqiyatli ijod qildilar.  

O’zbek estradasining dastlabki qaldirg’ochlari yetishib chiqdi. B. Zokirov, 

L. Zokirova, K. Jalilova, B. Mavlonov, N. Zokirov, R. Sharipova, Yu. To’rayev, S. 

Raximov singari estrada xonandalari shular jumlasidandir.  

Yuqorida  tilga  olingan  kompozitor  va  xonandalar  o’zbek  estradasining 

maktabini  yaratdilar.  Estrada  qo’shiqlari  teleradio  dasturlari,  kino  va  saxnaviy 

asarlar,  konsertlar  orqali  ommalashdi  va  o’zining  muxlislariga  ega  bo’ldi.  Xatto 

xalqaro saxnalarda xam o’rnini topib oldi.  

Mashxur estrada qo’shiqchisi, o’zbek estradasining so’nmas yulduzi Botir 

Zokirovning  jaxon  saxnalaridagi  muvaffaqiyati  o’zbek  estrada  san'atini  jaxonga 

tanitdi.  Uning  o’z  ona  tili  bilan  bir  qatorda  turli  tillarda  aytgan  qo’shiqlari 

estradamiz jaxon saxnasiga chiqib olishida ko’prik bo’lib xizmat qildi.  

Istiqlol  yillarida  estrada  ijrochilik  san'atimiz  yangi  bosqichga  ko’tarildi. 

Shu  yillarda  O’zbeknavo  gastrol-konsert  birlashmasining  tashkil  etilishi, 

O’zbekiston - Vatanim manim qo’shiqlar bayramining o’tkazilishi, O’zbekistonda 

estrada san'atini yanada rivojlantirish to’g’risidagi Prezident farmonlari bu borada 

yuksalish yo’lini belgilab berdi.  

«Ofarin», «Ona zamin yulduzlari», «Nixol» sovrinlari taxsis etildi. Yangi-

yangi ijrochilar kashf etildi. Estrada kollektivlari, guruxlari, aloxida ijrochi yoshlar 

xalqaro  festivallarda,  tanlov  va  konsertlarda  muvaffakiyatga  erisha  boshladilar. 

---

272 

 

O’zbek  estradasining  Farrux  Zokirov  va  Yalla  vokal  -  cholgu  ansambli,  Mansur 

Toshmatov,  G’ulomjon  Yoqubov,  Nasiba  Abdullayeva  singari  ustoz  ijrochilari 

ketidan yangi avlod estrada vakillari barakali ijod qilmoqdalar. Yulduz Usmonova, 

Kozim  Kayumov,  Kumush  Razzokova,  Nuriddin  Xaydarov,  Ravshan  Nomozov, 

Azim Mullaxonov, Fiyos Boytoqev, Mavluda Asalxujaqeva, Yulduz Abdullaqeva, 

Mardon  Mavlonov,  Sofiya  Saftarova,  Saloxiddin  Azizboqev,  Moxira  Asadova, 

Ozoda 

Nursaidova 

Gulbaxor 

Sulaymonova 

singari 

xonandalar 

shular 

jumlasidandir.  

Xozirgi  zamonaviy  o’zbek  estrada  san'atining  yorqin  yulduzi  bo’lmish 

Yulduz Usmonovaning ijodi taxsinga sazovordir. Uning ijrosidagi unlab qo’shiqlar 

xalqimizning,  ayniqsa,  yoshlarning  sevimli  qo’shiqlariga  aylanib  ketdi.  Xalqim, 

Xalq  bo’l,  elim,  Xech  kimga  bermaymiz  seni,  O’zbekiston!,  Dunyo  singari 

qo’shiqlari  mustaqillik  yillarining  eng  yaxshi  qo’shiqlari  deb  tan  olindi.  Uning 

xorijiy  davlatlardagi  gastrol-konsert  chiqishlari  natijasida  chet  ellarda  xam 

muxlislarining ortib borayotganligi fikrimiz dalilidir.  

Xozirda faoliyat ko’rsatayotgan yosh estrada guruxlari va xonandalarining 

ijodlari  xam  barakali  bo’lmoqda.  Rashid  Xolikov,  Nilufar  Raxmatova,  Ilxom 

Farmonov,  Sevara  Nazarxon,  Shaxlo  Rustamova,  Doston  Ubaydullayev,  Anvar 

Sanaev,  Abdulaziz  Karim,  Toxir  Sodiqov,  Dilfuza  Raximova,  Anvar  Faniyev, 

Abdulla  Kurbonov,  Nodir  Lutfullayev  singari  o’nlab  yosh  umidli  estrada 

xonandalari ijodi bunga misol bo’la oladi.  

Mustaqillik  yillarida  bolalar  musiqiy  estrada  janri  xam  yangicha  kuzgu 

bilan  namoyon  bo’ldi.  Bu  soxada  Nadim  Norxujayev,  Avaz  Mansurov,  Dilorom 

Omonullayeva,  Alisher  Rasulov  singari  kompozitorlar  faol  ijodiy  mexnat 

qilmoqdalar.  Bng  –  Turkiston  farzandimiz,  Soglom  avlod,  Xumo  qushim, 

Ramazon,  Oq  terak-mi,  ko’k  terak,  Istiqlolim,  O’zim  aylanay  singari  qo’shiqlar 

misol bo’la oladi.  

Bugungi  kunda  Sarvar  Koziyev  va  Qars  guruxi,  Toshkent,  Manzur, 

Muxammadjon  Ruzimuxammedov  va  Shofayz,  Doniyor  Mamedov  va  Bayram, 

Abdulla Shomagrupov va Nola, Rashid Xoliqov va Shaxzod, Sevara Nazarxon va 

---

273 

 

Sideriz,  Toxir  Sodiqov  va  Bolalar,  Xo’ja,  Toj,  Setora  singari  guruxlar  estrada 

musiqasining asosiy buginini tashkil etadi.  

Albatta,  bugungi  kundagi  estradamiz  yutuqlari  bilan  bir  qatorda 

kamchiliklarini  aytib  o\tish  joizdir.  Chunki  bu  xaqda  juda  ko\p  fikrlar 

bildirilmoqda.  Televideniyeda  debatlar  uyushtirilmoqda,  matbuotda  chiqishlar 

qilinmoqda.  Avvalo,  Milliy  estrada  atamasining  mazmuni  va  moxiyatini  yaxshi 

tushunmoq darkor. Nima uchun Milliy estrada atamasi ko’llanilmoqda? Baxshi bir 

yosh  estrada  qo’shiqchilari  –  Estradaning  millati  bo’lmaydi,  jahon  estradasiga 

omuxta bo’lishi kerak, degan fikrni bildirishmoqda. Bu albatta, bir tomondan jaxon 

estradasiga  chiqish  yo’lida  ma'lum  nuqtai  nazar  bo’lishi  mumkin,  lekin  jaxon 

estrada  saxnasiga  o’zbek  milliy  estradasi  nomi  bilan,  xalqimizning  juda  boy 

musiqiy  merosiga  suyagan  xolda  qo’shiqlar  yaratib  ijro  etgan  xolda  chiqilsa, 

maqsadga muvofiq bo’lsa kerak.  

Bu borada o’ttiz yildan oshiq davrdan buyon barakali ijod qilib kelayotgan 

Farrux  Zokirov  raxbarligidagi  xizmat  ko’rsatgan  Yalla  ansamblini  misol  qilish 

mumkin. Bu ansambl o’zining xalqona ijrosi bilan bugungi kunda xam estafetani 

qo’llarida maxkam ushlab turibdi, bugungi kunning talabiga javob bermoqda.  

Xozirda  turk,  eron,  arab,  frantso’z,  ingliz,  nemis  estrada  musiqasidan 

foydalanib, o’zbekcha so’z qo’yib aytilayotgan qo’shiqlar ko’payib bormoqda. Bu 

albatta,  achinarli  xoldir.  Yana  bir  tomoni,  disket  musiqasidagi  ohanglar  usuliga 

o’lchab,  sayoz  so’zlardan  tashkil  topgan,  muallifi  noma'lum  she'rlardan  ham 

foydalanilmoqda.  

Bu  albatta,  qo’shiq  saviyasiga  salbiy  ta'sir  ko’rsatmoqda.  Natijada  yuzlab 

esda  qolmaydigan  bir  martalik  yoki  mavsumiy  qo’shiqlar  ko’payib  bormoqda. 

Yana  shuni  aytib  o’tish  lozimki,  milliy  estrada  ruhidagi  qo’shiqlar  ijrosiga  qo’l 

urishda  an'anaviy  qo’shiqlarni  va  xalqimizning  sevimli  qo’shiqlarini,  xalq 

bastakorligining,  mashhur  qo’shiqlarini  estrada  yo’liga  solib,  buzilgan  xolda  ijro 

etishlar  xam  uchramoqda.  Agar  xalqona  ijro  uslublariga  tayanib,  xar  bir  ijroni 

yaxshi  o’zlashtirib,  ana  shu  ijrodan  leytmotiv  singari  foydalanilsa,  maqsadga 

---

274 

 

muvofiq  bo’lur  edi.  Ushbu  fikrlarni  amalga  oshirishni  estrada  xonandalarining 

o’zlariga xavola etamiz.  

Bugungi  kunda  Milliy  estrada  musiqasini  ravnaq  topishi  uchun  barcha 

imkoniyatlar  mavjud  bo’lib,  uni  rivojlantirish  davlat  siyosati  darajasiga 

ko’tarilganligi  bois,  xar  bir  ijodkordan  samarali  ijod  qilishni,  xalqimizga  manzur 

bo’ladigan  qo’shiqlar  va  kuylar  yaratishlikni  talab  etadi.  San'atsevar  xalqimiz 

o’zining  xaqiqiy  ijodkori,  fidoyi  san'atkorlarini  xamisha  ardoqlab  kelgan.  Zero, 

xozirgi  zamon  o’zbek  estrada  san'ati  fidoyi,  iqtidorli  yosh  san'atkorlarga  boy  va 

xalqimiz ishonchini oqlashdek saloxiyatga ega.  

Umuman olganda, milliy istiqlol tufayli musiqa madaniyatimizning barcha 

jabxalari shaxdam qadamlar bilan yuksalish sari intilmoqda.