O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14- MAVZU
PO’LAT OLISHNING ZAMONAVIY USULLARI, 
KISLORODLI KONVERTOR, MARTEN VA ELEKTOR PECHLARIDA 
PO’LAT ISHLAB CHIQARISH. 
Reja: 
2.1.
 
Po’lat metallurgiyasi. 
2.2.
 
Marten usuli. 
2.3.
 
Marten pechlari ishining texnik iqtisodiy ko’rsatkichlari. 
 
Tayanch iboralar: 

---

174 
Po’lat, choyan, konvertor, elektir yoyli pech. Chuyandan po’lat olish. 
Konvertorni tuzilishi, o’tga chidamli materiall, konvertor xajmi, kislorod bosimi, 
jarayon uzokligi, shixta tarkibi, oksidlantirish, kovsh, po’latni kabul qilish, ish 
unumi, afzalligi, kamchiligi. Skrap jarayon, marten pechi, marten pechi xajmi, 
Marten pechi tuzilishi. Regenerator, bug’iz, gazni kizishi, xavoni kizishi, 
temperatura, erish, legirlangan po’lat, po’lat elektr yoyi, elektrod
 
Po’lat olish texnologiyasi 
Ma`lumki, po’latni choyandan asosan tarkibidagi Elementlarni miqdori bilan 
fark qiladi. Hozirgi vaqtda po’latni choyandan uning tarkibagi Elementlarini 
ma`lum miqdorda kamaytirish yo’li bilan olinadi. Po’lat choyanga nisbatan by 
yuqori ximik fizik xususiyatga ega, po’lat yaxshi quyma material, qattiqlikka ega, 
yaxshi kesiladi. Shuning uchun mashinasozlikda har turdagi detallar tayyorlashda 
po’lat asosiy material hisoblanadi. 
Qadim zamonlarda ham qattiq po’lat olishgan, ammo juda oz miqdorda. 
Sanoatni tez suratlar bilan o’sishi po’latga bo’lgan talabni kuchaytiradi.Po’lat ishlab 
chiqarishni birinchi 1856 yili Angiliyalik Genri Bessemer kashf etadi. Bessemer 
konvertori tashqi, tomoni nok shaklida bo’lib, ichki devori o’tga chidamli 
materialdan yasalib, tashqi tomoni 20-25 mm po’lat list bilan koplangan. 
Konventorni o’rta qismi po’lat Xalqa bilan uralgan bo’lib, bu Xalqalarda 
konvertorni tayanchi hisoblangan tsapfalari biriktirilgan.(6-rasm)