O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Marten pechlarida po’lat eritishni afzalligi: 
Marten pechlarini ish unumi 20-30 % oshirish mumkin. 
Har-xil tarkibli choyanlarni va metall chiqindilarini qayta ishlash va ulardan 
belgilangan tarkibli po’lat olish mumkin. 
Bu usulda eritilgan po’lat gazlar va shlak kam bo’ladi, demak konvertorlarda 
olingan po’latga nisbatan by yuqori Mexaniq xossaga ega. 
Marten pechida ishga yaroqli po’lat 103% gacha yetadi.
 
Elektr pechlarda po’lat olish. 
Marten pechlarida olingan po’latlar yonilg`i tarkibidagi Elementlar bilan 
tuyinib qoladilar. Shuning uchun by yuqori sifatli po’lat olib bo’lmaydi. Hozirgi 
vaqtda elektr pechlarida Legerlangan po’latlarni eritib olish sanoatimiz extiyoji 
uchun muhim ahamiyat kasb etadi. 
Elektr pechlarida oksidlovchi alanga bulmasligi va havoni kamligi pechning 
ichida sifatli po’lat olish uchun yaxshi atmosfera bo’lishini ta`minlaydi. Bundan 
tashkari pechda juda by yuqori temperaturani hosil bo’lishi po’latni tarkibidagi 
oltingugurtni to’la yuqotishga imkon beradi. 
Elektr pechlarida jaryonni boshqarish aniq bo’lganligi uchun berilgan tarkibli 
po’latni olish mumkin. 

---

179 
Hozirgi vaqtda elektr pechlari bilan kam uglerodli po’latni eritib olish 
mumkin. 
 
Ishlatiladigan elektr pechlari 2 xil bo’lib, 
1. Elektr yoy pechlari. 2. Induktsion elektr pechlari. 
Elektr yoy pechlari, (9-rasm), tuzilishi sodda, boshqarish gulay. Elektr 
energiyasidan foydalanish koeffitsenti turli markadagi po’latlarni arzon shixta 
materiallardan olish mumkin. Shunday afzallik tomonlari uchun sanoatda keng 
ishlatiladi.
Bu pechlar: 
a) vertikal joylashgan elektr yoy pechlariga bo’linadi. 
b) gorizantal joylashgan elektr yoy pechlari.
Bu konstruktsiyadagi pechlarda shixta materiallari tez eriydi, chunki issiqlikni 
metallga ta`siri yuqori bo’ladi.
Elektr pechlarini devorlari ham yuqori temperaturaga chidamli material 
lardan qilinib, asosli va kislota harakterli bo’lishi mumkin (magnezit, dinos). 
Pechning tubi va devori magneziy gishtidan, gumbazi esa dinos gishtidan qilinadi. 
Bir tonna po’lat olish uchun 700-800 
соат
кВт
/
elektr energiyasi va 5-10 kg 
grafit elektrod, 15-20 kg kumir elektrod sarflanadi. Grafit elektrod kumir elektrodga 
qaraganda katta temperaturaga chidamli, elektr tokiga qarshiligi kam. Elektr yoy 
pechlarini ish xajmi 0,5-500 tonnagacha. O`rtacha pechlarniki 25-100 tonna 
o’rtasida. Elektr pechlari bilan sutkasiga 3-6 martagacha po’lat eritib olish mumkin.