O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent Moliya instituti

19.3. Nafaqa sug„urtasi bo„yicha sug„urtalanuvchilar va sug„urta 
 xodisalari
Sug‗urtaga qonunchilikda ko‗zda tutilgan erta pensiyaga chiquvchi kasb 
egalari xavfli mehnat sharoitlarida ishlovchilar, transprot ishchilari va h.klar, 
shuningdek I va II guruh nogironlari qabul qilinmaydi.
 
Sug‗urta davri belgilangan pensiyaga chiqish yoshi bilan sug‗urtalangan 
shaxsning shartnomasi rasmiylashtirilgan paytdagi yoshi orasidagi farq bilan 
aniqlanadi va u 1 yildan kam bo‗lmasligi kerak. 
Qo‗shimcha pensiya sug‗urtasining sug‗urtasi hodisalari bo‗lib quyidagilar 
hisoblanadi: 
- sug‗urtalanuvchining pensiya yoshigacha qolgan umri; 
- sug‗urtalanuvchining pensiya yoshiga etmagan vafot etishi; 
- sug‗urtalanuvchining pensiya yoshiga yetgandan keyingi 5 yil ichida vafot 
etish. 

---

343 
Quyidagi holatlar sug‗urta hodisalari deb tan olinmaydi: 
- sug‗urtalovchining favqulotdda va urish holatlari paytida, shuningdek 
shartnomaning amal qilish hududidagi harbiy harakatlar paytida vafot etishi; 
- sug‗urtalovchining alkogol, narkotik, zaharli maddalar ta‘sirida yoki 
qonunga g‗ilof harakatlarni sodir etganda yoki o‗z joniga suiqasd qilgandagi 
o‗limi; 
- sug‗urta summasi tamoillarining kelishuvi asosida belgilangan va u 
sug‗urta shartnomasi tuzilagan paytdagi pensiyaning eng kam miqdoridan ko‗p 
bo‗lishi kerak.
Sug‗urta shartnomasining amal qilish davrida sug‗urtalovchining sug‗urta 
summasining miqdorini oshirish huquqiga ega. Buning uchun sug‗urtalovchiga 
shartnoma muddatiga mos ravishda mos ravishda qo‗shimcha sug‗urta mukofoti 
to‗laydi va sug‗urta shartnomasi qaytadan rasmiylashtiriladi. 
Sug‗urta mukofatining hajmi sug‗urtalanuvchining jinsi sug‗urta muddati va 
tanlagan pensiyaning miqdoriga ko‗ra aniqlanadi. Mukofatni to‗lash davri 
shartnomada ko‗rsatiladi, u har oy kvartilda yoki yilda ham to‗lash mumkin.
Qo‗shimcha pensiya sug‗urtasida shartnomani amal qilishi 3ta davrga 
bo‗linidi: 
- sug‗urta mukofatini to‗lash davri (10yoshdan);
- kutish davri (masalan sug‗urtalangan shaxsning pensiya yoshiga etgunga 
qadar agar badal shu yoshgacha to‗langan bo‗lsa); 
- sug‗urta summasini muntazam pensiya shaklida to‗lash davri. Sug‗ura 
davrida birinchi yili sug‗urta mukofati bir yo‗la to‗lanadi.
Jamoaviy sug‗urtada sug‗urta mukofati naqt pulsiz hisob kitob yo‗li bilan 
to‗lanadi. Yakka holdagi sug‗urtada esa naqd pulsiz yoki naqd pul bilan to‗lash 
mumkin.
Jamoaviy sug‗urtada sug‗urtalanuvchi arizaga sug‗urtalangan shaxslarning 
ro‗yxati ularning shartnoma tuzilgan paytdaga yoshi, pasport ma‘lumotlari, 
sug‗urta summasi miqdori, shuningdek, haq oluvchilarning ro‗yxatini ilova qilib 

---

344 
keltiriladi. Sug‗urtalanan ishchi ishdan bo‗shagan taqdirda sug‗urtalanuvchi 
shartnomada uni yangi qabul qilingan ishchi bilan almashtirsh huquqiga ega. 
Sug‗urta shartnomasi tugagandan keyin sug‗urtalanuvchi sug‗urta 
summasini bir yo‗la olish huquqiga ega.