Til va savodxonlik. Dastlabki boshlang’ich davr. Language and literacy. The initial start time

Til va savodxonlik. Dastlabki boshlang’ich davr. Language and literacy. The initial start time

(Sirtqilar uchun final test savollari)

Pasi halqaTuzuvchi: Mirzayeva G.B

A

1.Analitik-sintek tovush metodiga kim asos solgan? K. D. USHINSKIY

2.Analitik - sintek tovush metodining tashkiliy tomoni necha davrga bo'linadi? Ikki davrga (2 ga)

7.Analitik - sintek metodning savod o'rgatish jarayoni qancha vaqt davom etadi? Tort oy (4 oy)

8." Alifbegacha tayyorgarlik davri qancha vaqt davom etadi? Ikki hafta (2 hafta)

9. Alifbegcaha tayyorgarlik jarayoni necha bosqichga bo’linadi? Ikki bosqichga ( 2 bosqichga)

22. Adabiy talaffuz normalariga qoyilgan barcha talablar togri oqish konikmasigaham taalluqlidir, dеyiladi. Dеmak, matеrialni adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o‘qish to‘g‘ri o‘qish dеyiladi.Ushbu ta’rif qaysi metodist olim tomonidan aytilgan? M. Odilova, T.Ashrapova

38.A.Oripovning «Dehqonbobo va o’n uch bolakay qissasi» nechanchi sinf darsligida beilgan?

4-sinf oqish kitobida

42.Asarini ijodiy o’qish metodi asosida o’rganish jarayonida matn mazmuni va shoir g‘oyaviy niyatidan kelib chiqib Vatanimiz hududlaridagi aholining yashash tarzi bilan bog‘liq milliy xususiyatlar haqida ham atroflicha tushuncha beriladi. Dehqonbobo va on uch bolakay qissasi

53 «Aqliy hujum», «Tarmoqlar», «Guruhlar bilan ishlash», “Blist texnologiyasi” kabilar qanday nom bilan umumlashtiriladi? Ta’lim texnologiyasi

56 Analitik bosqich, sintetik bosqich va avtomatlashgan bosqich

T. G. Egorov

72 Adabiyot nazariyasida masalga qanday asar deb ta’rif beriladi? + majoziy xarakterdagi qisqa syujetli asar

73 «Antik adabiyotda Ezop masallari juda mashhur bo’lgan. O’z ma’nosidan ko’chirilgan (majoziy) so’z va kinoyaviy iboralar orqali qilinadigan “yashirincha” tanqidning tili va uslubi Ezopga nisbatan berilib, “Ezop tili” deyilgan va shu ta’bir joriy qilingan».

Ushbu fikrlarni kim aytgan? + H.Homidov

172 Asar matni bilan tanishtirishning usullarini belgilang. = Matn o’qituvchi tomonidan ifodali o’qib beriladi.

= Yaxshi o’qiydigan o’quvchiga o’qitish.

= Og‘zaki qayta hikoyalab, so’zlab berish.

+ Barcha javoblar to’g’ri.

173 Asar matni bilan tanishtirishning usullarini belgilang. = Matn o’qituvchi tomonidan ifodali o’qib beriladi.

= Yaxshi o’qiydigan o’quvchiga o’qitish.

= Og‘zaki qayta hikoyalab, so’zlab berish.

+ Barcha javoblar to’g’ri.

174 Asar tahlili jarayonida matn ustida ishlashning qanday turlaridan foydalaniladi? = Tanlab o’qish

= O’quvchilarning berilgan savol va topshiriqlarga o’z so’zlari bilan javob berishi.

= O’quvchilarni savol berishga o’rgatish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

B

12. Barmog’i bor-u tirnog’i yo’q. ushbu topishmoqning javobini toping? Qo’lqop

14.Bolalar dunyoni va o‘z-o‘zini bila borish bilan birga katta avlodlar yaratgan moddiy va ma’naviy boyliklar uchun o‘zining mas’ulligini oz-ozdan bila borishlari kеrak. Bolaga yaxshilik va yomonlikni to‘gri ko‘rish imkonini bеrish kеrak. Yaxshilik unda quvonch, zavq, hayajon, ma’naviy go‘zallikka ergashish ishtiyoqini hosil qiladi; yomonlik qahr-g‘azab, murosasozlik uyg‘otadi, haqiqat va adolat uchun kurashga chorlovchi ma’naviy kuchga to‘ldiradi”.Ushbu gaplar kim tomonidan aytilgan? V. Suxomlinskiy

15. Bolalar dunyoni va o‘z-o‘zini bila borish bilan birga katta avlodlar yaratgan moddiy va ma’naviy boyliklar uchun o‘zining mas’ulligini oz-ozdan bila borishlari kеrak. Bolaga yaxshilik va yomonlikni to‘gri ko‘rish imkonini bеrish kеrak. Yaxshilik unda quvonch, zavq, hayajon, ma’naviy go‘zallikka ergashish ishtiyoqini hosil qiladi; yomonlik qahr-g‘azab, murosasozlik uyg‘otadi, haqiqat va adolat uchun kurashga chorlovchi ma’naviy kuchga to‘ldiradi”.Ushbu matnning mohiyati qaysi darslikda berilgan asarlar misolida ochib beriladi? 1-4- sinf Oqish kitobida

51 Bu metod asardagi voqea va tafsilotlar asosida o’quvchilarga savol-topshiriqlar tuzishda, qahramonlarga baho berishda keng qo’llaniladigan usuldir.Ushbu ta’rif qaysi metod haqida aytilgan? Izlanish metodi

67 “Biror hayotiy voqea-hodisa ta’sirida insonda tug‘ilgan ruhiy kechinma, fikr va tuyg‘ular orqali turmushni aks ettiradi”.Ushbu ta’rif qanday janrdagi asarlar haqida aytilgan? + Lirik she’r

76 “Bahoriyot” (“Hayvonotnoma”) asari kimning qalamiga mansub? + Sayido Nasafiy

84 Boshlang‘ich sinflarda ilmiy-ommabop asarlarni o’qitishdan asosiy maqsad nimadan iborat? = bolalarga tabiat, kishilar mehnati va ijtimoiy hayot haqida muayyan bilim berish,

= bolalarni kitob bilan mustaqil ishlashga va undan aniq bilim olishga o’rgatish

= bolalarda mustaqil fikrlash ko’nikmasini rivojlantirish

d) barcha javoblar to’g’ri

100 Ba’zan dostonlarda tasvir talabiga ko‘ra otlar chopishi, jang manzaralari, personajlarning tezkor va shiddatli harakatlari aks etgan o'rinlar necha bo‘g‘inli she’rlar bilan ifodalanadi? + yetti, sakkiz bo‘g‘inli

107 Boshlang‘ich sinflarning o’qish darslarida mustaqil ishning qanday turlaridan foydalaniladi? + 1. Asarni ichda o’qish. 2. O’qilgan matn yuzasidan berilgan savollarga javob berish. 3. O’qilgan asar mazmunini to’liq anglash, bilib olish uchun

116 Bu 1-sinfning 2-yarim yilligiga to’g‘ri keladi. Bu bosqichda haftada 1 marta 45 daqiqalik dars uyushtiriladi. Asarni o’qishdan oldin o’quvchilar asar nomi va uning muallifi bilan tanishadilar, rasmlarini tomosha qiladilar, daftarlariga u haqda soddagina qilib muallif va asar nomini yozadilar. Asar elementar tarzda tahlil qilinadi. Tanlangan asar (kitob) yaxshi o’qiydigan o’quvchiga maxsus tayyorgarlikdan so’ng o’qitiladi. Asarning oson o’qiladigan o’rinlarini bo’sh o’qiydigan o’quvchilarga o’qitish ham mumkin. Bu ularda o’qishga qiziqish uyg‘otadi. Bu bosqichda o’quvchilar har xil tezlikda bo’g‘inlab o’qiydilar. Ushbu vazifalar sinfdan tashqari o’qishning qaysi bosqichida bajarailadi? + Boshlang‘ich bosqich.

117 Bu bosqich 2-4-sinflarga to’g‘ri keladi. Bu davrda o’quvchilarning o’qish malakalarni mustahkamlanadi. Bunda o’quvchilarning sinfdan tashqari o’qiganlari baholanadi. Baholashda dastur talablariga asoslaniladi: o’qigan kitoblarining sifat o’zlashtirishiga, miqdoriga, o’qigan kitobiga munosabat bildira olishiga e’tibor beriladi. Bunda o’quvchilar muayyan mavzuga doir bir necha asarlarni o’qib keladilar, ularning ayrim o’rinlarini ifodali o’qib beradilar, o’qigan asarlarini o’zaro taqqoslaydilar. Ushbu vazifalar sinfdan tashqari o’qishning qaysi bosqichida bajarailadi? + Asosiy bosqich

123 Boshlang‘ich sinf o’quvchilari nechanchi sinfdan boshlab so’z turkumlari (ot, sifat, son, olmosh, fe’l)ni har xil saviyada o’rganadilar? + 1-sinfdan

124 Bog‘lanishli nutq ustida to’rt yil davomida grammatik va orfografik materiallarni o’rganish bilan bog‘liq holda reja asosida ish olib boriladi. + to’rt yil davomida

129 Boshlang‘ich sinflarda ona tilini o’qitishda keng qo’llaniladigan va shu bosqich o’quvchilari tabiatiga mos metod sanaladi. Bu metod savol-javob metodi deb ham yuritilgan. O’qituvchidan mavzuning xususiyatini o’zida aks ettirgan o’quv materialini topishni, grammatik mavzuning muhim belgilarini aniqlash, ularning o’xshash va farqli jihatlarini ajratish, o’xshash va farqli jihatlariga qarab guruhlash, umumlashtirishga, xulosa chiqarishga yo’naltirilgan savollar tuzishni, ularni o’quvchilarga izchil berib borishni talab etadi. Ushbu metod qanday nomlanadi? + Suhbat metodi

130 Boshlang‘ich sinflarda suhbat metodining qanday metod sifatida qo’llanilishi ta’limda o’quvchilarni faollashtirishga katta ta’sir ko’rsatadi? + Muammoli o’qitish metodi

132 Boshlang‘ich sinfda muammoli o’qitish metodi yana qanday nom bilan yuritiladi? + Yarim izlanishli metod

147 Boshlang‘ich ta’limda o’qishning necha turidan foydalaniladi? Uch turidan

148 Boshlang‘ich ta’limda o’qishning qanday turlaridan foydalaniladi? A) Ovozli oqish B) Ichda oqish C)SHivirlab oqish BARCHA JAVOBLAR TOGRI

152.Boshlang‘ich sinflarda o’qishning hamma turiga qanday talab qo’yiladi? =o’qish to’g‘ri bo’lishi

= o’qish tez bo’lishi

= o’qish ifodali bo’lishi

+ barcha javoblar to’g’ri

155. Badiiy asarda barcha qanday qismlar o’zaro bog‘liq bo’ladi? = g‘oyaviy asos

= kompozistiya va syujet

= tasviriy vositalar

+ barcha javoblar to’g’ri

159. Boshlang‘ich sinflarda badiiy asar ustida ishlash nechta bosqichga bo’linadi? + uch bosqichga

160. Boshlang‘ich sinflarda badiiy asar ustida ishlashning Birinchi bosqichi (birinchi sintez)ning vazifasi nimadan iborat? + Bu bosqichning asosiy vazifasi matnni yaxlit idrok etish asosida asarning aniq mazmuni va tasviriy ifoda vositalari bilan tanishtirishdan iborat.

161 Boshlang‘ich sinflarda badiiy asar ustida ishlashning Ikkinchi bosqich (analiz)ning vazifasi nimadan iborat? + Bu bosqichning vazifasi va ish mazmuni voqealar rivojining bog‘lanishini belgilash, ishtirok etuvchi shaxslarning xulq-atvori va ularning asosiy xususiyatlarini aniqlash dan iborat.

162 Boshlang‘ich sinflarda badiiy asar ustida ishlashning Uchinchi bosqich (ikkinchi sintez)ning vazifasi nimadan iborat? + Bu bosqichning ish mazmuni ishtirok etuvchi shaxslarning muhim xususiyatlarini umumlashtirish, qahramonlarni taqqoslash va baholash, asarning g‘oyasini aniqlash, badiiy asarni hayotni bilish manbai va san’at asari sifatida baholash dan iboratdir.

165 Bu ish turidan tabiat tasviriga bag‘ishlangan yoki ishlab chiqarish, qurilish, shahar, qishloq hayotiga, kasbga doir mavzular va tarixiy asarlar o’rganilganda foydalanish mumkin. o’quvchilarning asarda ifoda etilgan hodisalarni aniq va ongli o’zlashtirishlariga yordam beradi, bilimlarini chuqurlashtiradi, tabiat hodisalarini kuzatish va ularni aniq tasvirlash ko’nikmalarini shakllantiradi. Ushbu ta’rif qanday ish turi haqida aytilgan? + Ekskursiya

175 Boshlang‘ich sinf o’qish darslarida savol va topshiriqlar qaysi maqsadga yo’naltirilganiga ko’ra qanday tasnif qilinadi? = Tanlab o’qish

= O’quvchilarning berilgan savol va topshiriqlarga o’z so’zlari bilan javob berishi.

= O’quvchilarni savol berishga o’rgatish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

187 Boshlang‘ich sinflarda qanday ertaklar ko’proq o’qitiladi? + majoziy (hayvonlar haqidagi) ertaklar

200 Bizning davrimizda jahondagi xalqlar necha xil yozuvidan foydalanishadi? 220 xil yozuvda

D

96 “Doston” so’zi qaysi tildan olingan?

+ fors tilidan

99 Dostonlardagi she’rlar, asosan, necha bo‘g‘inli bo‘lib, barmoq vaznida aytilgan bo‘ladi? + o‘n bir bo‘g‘inli

105«Doston» so’zi qanday ma’nolarda ishlatiladi? = «qissa», «hikoya»

= «ta’rif», «maqtov»

= «shon-shuhrat», «sarguzasht»

+ barcha javoblar to’g’ri

107 Boshlang‘ich sinflarning o’qish darslarida mustaqil ishning qanday turlaridan foydalaniladi? + 1. Asarni ichda o’qish. 2. O’qilgan matn yuzasidan berilgan savollarga javob berish. 3. O’qilgan asar mazmunini to’liq anglash, bilib olish uchun

125 Darsga qo’yiladigan umumiy talablar qanday ? = Ta’limiy talab, tarbiyaviy talab

= Didaktik talablar

= Psixologik talablar, gigienik talablar

+ Barcha javoblar to’g’ri

183 «Davlat», «Ilm afzal», «Hiylagarning jazosi», «Hunarsiz kishi o’limga yaqin» kabilar qanday ertaklar sirasiga kiradi? + maishiy ertaklar

190 «Davlat» ertagi (4-sinf) asosiy fikr nima haqida va qanday g‘oya ilgari surilgan? + Oddiy turmushga tegishli hodisalar tasvirlangan.

E

64 Ertak matni bilan ishlash jarayonida qanday badiiy vositalar ustida ishlash ham muhim ahamiyat kasb etadi? jonlantirish, metafora, mubolag‘a

74 “Ezop tili”da yozgan shoirlarni ko’rsating + I.A.Krilov, Gulxaniy

188 Ertak matni ustida ishlashda qanday ish turlaridan foydalaniladi? = Savollarga javob berish, o’quvchilarning o’zlari ertak mazmuniga oid savollar tuzib, javob berishlari

= Tanlab o’qish, reja tuzish, qayta hikoyalash, ijodiy davom ettirish,

= Qahramonlarni grafik tasvirlash

+ Barcha javoblar to’g’ri

189 Ertakni tahlil qilishning oxirgi bosqichida «Ertakda sizga juda yoqqan joyini topib o’qing», «Nima uchun aynan shu joyi yoqqanini ayting», «Hayotingizda ertakdagi voqealarga o’xshash voqealar bo’lganmi?» kabi savol-topshiriqlar yordamida qanday natijaga erishiladi? + o’quvchilarning ertak xulosasini tushunishlariga erishiladi.

193 Ertak matni bilan ishlash jarayonida qanday badiiy vositalar ustida ishlash ham muhim ahamiyat kasb etadi? + jonlantirish, metafora, mubolag‘a

F

95 Folklorchi olimlarning aytishlaricha, “Alpomish”ning nechta yozib olingan varianti bor? + qirqdan ortiq

101 Folklorshunos olim T.Mirzayevning ma’lumotlariga ko‘ra, qaysi davrlar dostonchilik taraqqiyotida juda rivojlangan davr bo‘lgan? + XIX—XX asrlar

102 Folklorshunos olim T.Mirzayevning ma’lumotlariga ko‘ra, XX asr boshlariga kelib baxshilarimiz ijodiy bisotida qancha xalq dostonlari bo‘lgan? + 150 dan ortiq

H

3. Hijo usulida o'qishga o'rgatish necha bosqichdan iborat? Uch bosqichdan (3 bosqichdan)

47.«Har kim ekkanin o’rar» kimga tegishli? M. Abdurashidxonnov

65 Hikoyani izohli o’qish darsini qanday reja asosida olib borish mumkin? = Hikoyani o’qishga tayyorlash. Hikoyani o’qish

= Lug‘at ustida ishlash. Idrok etishni tekshirish

= Hikoyani qayta o’qish. Hikoyaning har bir bo’limi (qismi) yuzasidan suhbat uyushtirish, xikoya rejasini tuzish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

66 Hikoyani izohli o’qish darsini qanday reja asosida olib borish mumkin? = Lug‘at ustida ishlash. Idrok etishni tekshirish

= Hikoyani qayta o’qish. Hikoyaning har bir bo’limi (qismi) yuzasidan suhbat uyushtirish, xikoya rejasini tuzish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

112 Hozirgi dasturga ko’ra, sinfdan tashqari o’qish darslari 1-4-sinflarda necha marta o’tkaziladi? + 2 haftada bir marta

119 Har bir darsda o’quvchilar o’qigan kitoblar (asarlar) hisobga olinadi. 2. Har bir darsda o’qish uchun yangi kitob (asar)lar tavsiya qilinadi. 3. Har bir darsda o’quvchilarga asarni yaxlit holda o’qitish mumkin. 4. Har bir darsda o’qilgan asar yuzasidan suhbat metodi orqali tahlil ishlari amalga oshiriladi. 5. Har bir darsda ma’lum bir yangi kitobxonlik ko’nikmasi hosil qilinadi. Ushbu talablar qanday o’qish turiga tegishli? + Sinfdan tashqari o’qish

180 Hikoya mazmunini o’zlashtirish bo’yicha matn asosida qanday ishlar amalga oshiriladi? = Matn mazmuni yuzasidan o’qituvchi savollariga javob berish. Hikoya matni asosidagi savol-topshiriqlarni bajarish.

= Hikoya mazmuni yuzasidan o’quvchilarning savollar tuzishi. Hikoya mazmuniga mos rasmlar chizish.

= Hikoya matnini qismlarga bo’lish. Har bir qismga sarlavha topish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

182 «Halollik» ertagida (3-sinf) asosiy fikr nima haqida va qanday g‘oya ilgari surilgan?