Til va savodxonlik. Dastlabki boshlang’ich davr. Language and literacy. The initial start time

+ Kambag‘allarga yordam ko’rsatish, o’z mehnati bilan hayot kechirish bo’lib, bu hatto butun xalq istagi ekanligi g‘oyasi ilgari surilgan

185 Hikoya mazmunini o’zlashtirish bo’yicha matn asosida qanday ishlar amalga oshiriladi? = Hikoyaga reja tuzish.

= Reja asosida qayta hikoyalash (to’liq, qisqartirib va ijodiy qayta hikoyalash).

= Reja asosida bayon yozish.

+ Barcha javoblar to’g’ri

186 «Hiylagarning jazosi» ertagida (4-sinf) asosiy fikr nima haqida va qanday g‘oya ilgari surilgan? + Soddadilning to’g‘riligi hiylagarning makri ustidan g‘olib kelishi, xiyonat jazosiz qolmasligi g‘oyasi ilgari surilgan.

I

31.Izohli o’qish metodiga kimlar yangiliklar kiritib, izohli o’qish o’quvchilarga real bilim berish vositasi deb aytgan?

Korf va Vaxlerov

35.Izohli o’qish tamoyillarga qaysi javobda to’g’ri ma’lumotlar berilgan?

Oqishni hayot bilan bogliq holda tashkil etish. Oqishning ongli va tasirchan bolishi uchun oquvchilarning hayotiy tajribalariga , taassurotlariga asoslanish. Oqishni hayvonot olami va osimliklar dunyosini kuzatish , rasmlar, jadvallar, predmetlar bilan tanishtirish hamda matnni oquvchining ifodali oqish tarzida olib borishi 36.Ijodiy o’qishga xos bo’lgan xususiyatlarni belgilang

taassurotlarini chuqurlashtirish maqsadiga ega bolgan va ularning diqqatini matnning muhim goyaviy va badiiy xususiyatlari sari yonaltiradigan suhbat uyushtirish yoki oqilgan asardan kelib chiqadigan badii,axloqiy, ijtimoiy-siyosiy muammoning qoyilishi ; Oqituvchining asar oqilganidan keyin oquvchilarning asarni tadqiq etish jarayonida toyingan badiiy kechinmalarini faollashtirish maqsadini kozda tutuvchi sozi

43. Ifodali o’qishni amalga oshirish uchun qanday bosqichlarni o’zlashtirishga to’g’ri keladi? Mantiqiy oqish, adabiy oqish

142 Ifodali o’qishning asosiy vositalaridan biri nima? Ovoz

146 Ifodali o’qishga tayyorlanish shartli ravishda necha bosqichga bo’linadi? Uch bosqichga (3 bosqichga)

149 Ichda o’qish qanday afzalliklarga ega? A) Bir vaqtning ozida butun sinf oquvchilari oqiydi B) Oquvchilarda asar matn ustida mustaqil ishlash konikmalari takomillashadi C) Oqituvchi har bir oquvchining mustaqil ishlash jarayonida ozlashtirish darajasini anilqydi D) barcha javoblar togri+

150 Ichda o’qishda qanday kamchiliklar bor? + O’qituvchi o’quvchilar o’qishidagi kamchiliklarni aniqlay olmaydi

167 Ibn Sino dorivorlar tayyorlash, yurak kasalligi, jarrohlik va boshqa sohalarga doir qancha asar yozgan? + 400 dan ziyod

168 Ifodali o’qish nima uchun katta ahamiyatga ega? = Hikoya, masal, she’rning mazmunini to’g‘ri idrok etish uchun

= Matnning hissiy ta’sirini oshirish uchun

= O’quvchilar badiiy didini shakllantirish uchun

+ Barcha javoblar to’g’ri

170 “Issiqxonada”, “Metropoliten” kabi mavzular qaysi sinf darsligida berilgan? + 1-sinfda “Issiqxonada”, 2-sinfda “Metropoliten

K

11. Kichik d harfining elementlari nimalardan iborat? Birinchi elementi toliq oval, ikkinchi elementi pasti halqali tayoqchadan iborat

32-savol.Kimlar o’quvchilarga o’qish jarayonida bilim badiiy asar tahlili va asarning tarbiyaviy xarakteri bilan bog‘liq holda beriladi, degan fikrni ilgari suradilar?Vodovozov va Bunakov

70 Kishilar hayotida yuz bergan yoki yuz berishi mumkin bo’lgan biror voqeani umumlashtirgan holda ifodalaydi. Ushbu ta’rif qanday janrdagi asarlar haqida aytilgan? + Epik (voqeiy) she’rlar

166 “Kitobga ixlos” (4-sinf) asarini o’qishga tayyorgarlikda qanday ish turi amalga oshiriladi? + o’quvchilarning o’tmishda yashagan tarixiy shaxslar haqidagi tushunchalari aniqlangach, o’quvchilar xayolan sayohatga olib chiqiladi.

171 Kinofilm va multfilmlardan o’qishning qaysi davrida foydalaniladi?

O’quvchilarni asarni o’qishga tayyorlash davrida

L

197 Lotin yozuvidan necha foiz aholi foydalanadi? 30-35%

M

81 Masal ustida ishlash qanday bosqichlarni o’z ichiga oladi? = Masal mazmunini aniq idrok etish.

= Kompozistiyasi, qatnashuvchilarning xarakteriga mos xususiyatlarini, xatti-harakatlarining sabablarini ochish.

= Allegoriyani aniqlash; masal xulosasini tahlil qilish.

+ barcha javoblar to’g’ri

82 Masal o’qish darsining Tayyorgarlik ishlari bosqichida qanday ishlar amalga oshiriladi? + masal muallifi haqida o’qituvchi hikoyasi; o’qilgan masal mazmuni bilan bog‘liq suhbat; o’qilgan masalda qatnashuvchi timsollarga xos xususiyatlar haqida suhbat.

83 Masal o’qish darsining Masal matni ustida ishlash bosqichida qanday ishlar amalga oshiriladi? + Masalning tuzilishi va kompozistiyasini aniqlash (o’qish, reja tuzish va hok.); qatnashuvchilarning xatti-harakati, fe’l-atvori, xarakteriga xos xususiyatlarini tushuntirish (tanlab o’qish, so’z bilan va grafik tasvirlash, savollarga javob berish);

91 Maqollarni o’rganishda qanday tamoyillarga amal qilinadi? = ko’rgazmalilik

= nazariyaning amaliyot bilan bog‘liqligi

= ta’lim-tarbiyaning birligi

+ barcha javoblar to’g’ri

92 Maqolni o’rganishda qanday ish turlaridan foydalaniladi? = Maqolni o’qib, uning mazmuni ustida ishlash.Maqoldagi so’zlarning ma’nosini izohlash.

= Badiiy til vositalari ustida ishlash. Maqolni yod oldirish.

= Maqol matnidagi qarama-qarshi ma’noli va ma’nodosh so’zlarni aniqlash va ularning maqolda ifoda etilgan g‘oya bilan aloqasini ochish. Matn mazmuni va g‘oyasiga mos maqol toptirish. Maqollarni mavzular bo’yicha guruhlash.

+ barcha javoblar to’g’ri

110 Maktablarda nechanchi yildan boshlab maxsus sinfdan tashqari o’qitish darslari tashkil etilgan? + 1959 yildan boshlab

115 Mustaqil o’qish malakasini shakllantirish necha bosqichga bo’linadi? + 3 bosqichga

127 Metodika so’zi qanday ma’noni anglatadi + Metodika – shaxsga bilim berish, uning ma’lumotini oshirish, ta’lim samaradorligini ta’minlashga xizmat qiluvchi fanlar majmuidir

131 Muammoli o’qitish metodiga kim asos solgan? + Amerikalik pedagog va psixolog Dyun 1894- yilda asos solgan.

157. «Maktabda badiiy asarni tahlil qilishdan asosiy maqsad asarda ifodalangan hayotiy voqeani yoritish orqali o’quvchilarni badiiy adabiyot olamiga olib kirish, tasvirlanayotgan voqealarga nisbatan muallifning munosabati va niyatlarini payqab olishga imkoniyat yaratishdan iboratdir. O’quvchilarning yozuvchi oldinga surgan g‘oya, muammolarni to’liq tushunishlariga erishmay turib, adabiyotning yoshlarni tarbiyalashdagi vazifasini amalga oshirib bo’lmaydi».Ushbu fikrlar kimga tegishi? + A.Zunnunov

179 Metodik adabiyotlarda badiiy asar matnini tahlil qilishning qanday usullari ko’rsatiladi? + uch usuli: badiiy asarni yozuvchiga ergashib yaxlit o’rganish, obrazlar vositasida o’rganish, mavzuli-muammoli o’rganish usullari

184 Matnni qanday tasvirlash mumkin? + ikki xil 1) so’z bilan tasvirlash; 2) grafik tasvirlash

196 Misr iyerogliflarini kim o'qigan? Fransua Shampalyon

199 "Muhabbatnoma" asari kimniki? Xorazmiy (XIV asrda yashagan)

N

85 Narsa yoki hodisalarning ataylab yashirilgan belgisi, shakli, xatti-harakati, holati va vazifasini boshqa narsa yoki hodisalarga qiyoslash asosida topishga asoslangan she’riy yoki nasriy tuzilishdagi asar turi qanday nomlanadi? + Topishmoq

104 Nechanchi yilda «Alpomish» dostonining ming yilligi jahon miqyosida nishonlandi? + 2000-yilda

O

54 «Ocherki psixologii obucheniya detey chteniyu» nomli asar kimga tegishli? + T. G. Egorov

55 «Ocherki psixologii obucheniya detey chteniyu» nomli asarda qanday bosqichlar ajratiladi?

Analitik bosqich, sintetik bosqich va avtomatlashgan bosqich

94 Olimlar XIX asr oxiridan XX asrning ikkinchi yarmiga qadar O’zbek baxshilari tomonidan kuylangan qancha doston borligini aniqlashgan va variantlari bilan qo‘shib hisoblaganda, ulardan nechta asar yozib olingan? + yuz ellikka yaqin, ulardan to‘rt yuztacha asar yozib olingan.

126 Ona tili darslariga qo’yilgan talablar qanday bo’ladi? + 1. Yangi bilim berish. 2. Darsning aniqligi va ichki mantiqiyligi, uning maqsadga yo’naltirilganligi. 3. O’quvchilar nutq va tafakkurini o’stirish.

128 Ona tili darslarida qo’llangan asosiy metodlardan biri bo’lgan. Bunda o’qituvchi oldin o’quvchilarning o’rganilayotgan mavzu yuzasidan bilimlarini aniqlab olgan. Bu o’quvchilarni o’qituvchi matnini kuzatib, tinglab borishga, faol bo’lishga undagan. Bunda o’qituvchi zimmasiga o’rganilayotgan grammatik mavzuning muhim o’rinlarini aniq, lo’nda, misollar tahlili bilan izchil bayon qilib berish vazifasi yuklangan.

Ushbu metod qanday nomlanadi? + Bayon qilish metodi

143 Ovoz nima bilan bog‘lanadi? Nafas bilan

144 Ovoz kuchi qanday xususiyatlarga ko’ra xarakterlanadi? A) Baland- pastlik, uzoq- qiqalik bilan B)Tezlik (temp ) bilan C) Yoqimli-yoqimsizlik xususiyatlari bilan D)BARCHA JAVOBLAR TOGRI TOGRI JAVOB D

151 Ovozli o’qishning afzalliklari nimalardan iborat? = O’qituvchi o’quvchilarning xato va kamchiliklarini, o’qish ko’nikmalarini aniqlay oladi.

= Kichik yoshdagi o’quvchilar ovoz chiqarib o’qisalar, matn mazmunini tez tushunib oladilar.

+ Barcha javoblar to’g’ri

P

153.Psixologik tekshirishlar natijasida kichik yoshdagi o’quvchilarning adabiy qahramonlarni idrok etishi va baholashidagi psixologik xusisiyatlari o’rganilgan va ular adabiy qahramonga qanday munosabatda bo’lishlari aniqlangan: + ikki xil: 1. Adabiy qahramonga emostional munosabat. 2. Elementar tahlil qilish.

Q

33.Qaysi olim o’qitishning mazmuni va usullari haqida fikr yuritib, o’quvchilarning oldin bilimlarni o’zlashtirishiga, so’ng yod olishlariga e’tibor berilishi ta’lim jarayonida izohli o’qish deb nomlanganini ta’kidlaydi?

Asqar Zunnunov

45.Qaysi asarda hikoyasini ifodali o’qishdan oldin o’quvchilarga xatosini tushungan bola kim ekanligi, uning xatosi nimalardan iborat bo’lganligi, maqtanchoqlikning illat ekanligi to’g‘risida tushuncha beriladi? Dehqonbobo va on uch bolakay qissasi

46. Quyidagi qaysi asarlarni ifodali o’qishdan oldin unda qanday g‘oya ilgari surilayotganini aniqlash zarur? A) M.Abdurashidxonovning “Har kim ekkanin orar” B) SH. Sadullayevning “ Laqma it” C)A.Oripvning “ Dehqonbobo va on uch bolakay qissasi” D ) BARCHA JAVOBLAR TOGRI TOGRI JAVOB D

48.Quyidagi ta’riflar orasidan badiiy o’qishga xos bo’lganini tanlang .Unda so’z sanatining barcha komponentlari ishtirok etadi. U oquvchidan sarruxiga batamom kirishishni, sanatkorona oqishni talab etadi.

69 Q. Hikmatning “Qish to’zg‘itar momiq par” she’ri nechanchi sinf kitobida berilgan? + 4-sinfda

75 Qaysi shoir dostonlarining bir qancha epizodlari, “Sher bilan Durroj”, “Kabutar” singari masallari yaxshi xislatlarni tarbiyalashda katta rol o’ynaydi? + A.Navoiy

121 Quyida ko’rsatilgan shartlar tilni o’rgatish bilan bog‘liq holda o’quvchilarda nimani shakllantirish usulini ham belgilaydi:1. Tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyati uning aloqa (kommunikativ) vazifasini ifodalashdan iboratdir. 2. Til bilan tafakkur uzviy bog‘liq bo’lib, tafakkur so’z vositasida yuzaga chiqadi. 3. Til va tafakkur atrofimizni o’rab olgan moddiy borliqqa nisbatan ikkilamchidir. 4. Til − barcha tomonlari o’zaro dialektik bog‘lanishda va birlikda bo’lgan murakkab, ko’p qirrali hodisa + Ilmiy dunyoqarash elementlarini shakllantirish usulini

136 Qaysi janrdagi asar xalq og‘zaki ijodining eng ommaviy janrlaridan biri bo’lib, nozik, mayin kinoya, qochiriqlar ishtirok etuvchi kulguli, kichik hajmli hikoyadir. Ushbu janrga oid asarlarning eng muhim xususiyatlaridan biri uning hamma vaqt hayot bilan hamnafas, hamqadam borishidir. + Latifa

137 Qaysi janrdagi asar ma’lum so’zni, so’z birikmasini yoki tovushni to’g‘ri talaffuz qilishga, uni boshqa tovushlardan farqlashga o’rgatadigan, xotirani mustahkamlaydigan va nutqni o’stiradigan janr hisoblanadi? + Tez aytishlar

139 Qaysi olim maktab tajribasini ommalashtirishda izlanish metodlari (boshlang‘ich sinflarda qisman izlanish metodi) ko’proq samarali hisoblanadi? = L.V.Zankov

= Yu.N.Babanskiy

= V. P. Strezikozin

+ Barcha javoblar to’g’ri

141 Quyida berilgan talablar nimaning muhim shartlaridan hisoblanadi1. Nutq jarayonida nafasni to’g‘ri olish va to’g‘ri taqsimlay bilish. 2. Har bir tovushning to’g‘ri artikulyastiyasi va aniq dikstiya (burro gapirish) malakasini egallash.3. Adabiy talaffuz me’yorlarini egallash. Ifodali oqishni egallashda

154. «Qodir bilan Sobir» hikoyasi nechanchi sinf darsligida berilgan? + 4-sinfda

163 Quyidagi berilgan shartlar qanday ish turning vazifalari hisoblanadi:1. O’quvchilarning asarda aks ettirilgan voqea-hodisalar haqidagi tasavvurlarini boyitish, matnni ongli idrok qilishga ta’sir etadigan yangi ma’lumotlar berish, badiiy asarda tasvirlangan dalillarni o’quvchilarning o’z hayotida kuzatganlari bilan bog‘lay olishlariga sharoit yaratish.2. Yozuvchining hayoti va ijodiga qiziqish uyg‘otish. 3. O’quvchilarni asarni hissiy idrok etishga tayyorlash.4. Asar mazmunini tushunishga xalal beradigan so’zlarning lug‘aviy ma’nolarini tushuntirish. + Tayyorgarlik ishlarining vazifalari

164 Qolipdan chiqqan g‘ishtdek iborasining ma’nosi to’g’ri izohlangan javobni ko’rsating + hamma tomoni birdek tekis

176 Qaysi usul matn ustida ishlashda katta ahamiyatga ega bo’lib, o’quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantiradi? + Matnni tasvirlash

R

23. Rus mеtodisti Yakovlеva o’qish malakasi haqida qanday ta’rif keltiradi?

Togri oqish bu materialni tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusxa kochirishdir

52 Reproduktiv metodga xos bo’lgan ta’rifni belgilang

Oqituvchi dastlabki darslarda ozi asar matnini qismlarga boladi yozuvchi yoki shoirning aytmoqchi bolgan muhim fikrga oquvchilar diqqatini jalb qiladi uni aniqlab korsatadi, oquchilar birga tasvir vositalariga yuklatilgan manoni ochib, oquchilarga komakalashadi

191 «Rostgo’y bola» (1-sinf) ertagi g‘oyasiga mos xulosa qanday maqol bilan ifodalangan. + Boshingga qilich kelsa ham to’g‘ri gapir

194 Ruchkaning uchidan ko'zgacha bo'lgan masofa qancha bo'lishi kerak? 25-30sm

S

16.Sinfda o‘qish darslari qanday vazifalarni bajaradi? A) Oqish malakasini takomillashtirish. Oquvchilarda yaxshi sifatlar: togri, , tez, ongli, ifodali oqish malakalarini shakllantirish B) Bolalarda kitobga mihabbat uygotish, kitobdan foydalanishga , undan kerakli bilimni olishga orgatish yani kitob bilan ishlashni biladigan, chuqur fikrlovchi, sermulohaza kitobxonlarni yetishtirish C) Oquvchilarni tevarak – atrof , borliq haqidagi bilimlarni kengaytirish , ilmiy

dunyoqarash elementlarini shakllantirish. Oquvchilarni axloqiy , estetik va mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash. Oquvchilarning axloqiy , estetik va mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash. Oquvchilarning nutqini va tafakkurini ostirish. Adabiy tasavvur elementlarini shakllantirish D) BARCHA JAVOBLAR TOGRI BUNDA TOGRI JAVOB D

27.Sonor tovushlar qaysilar? L,M, N,R,NG

41. S. Anorboyevning «Qo’rqoq» nechanchi sinf darsligida beilgan? 4-sinf oqish k

50 S. Anorboyevning «Bahs» hikoyasi qaysi sinf darsligida berilgan? 3sinfda

57 Sintetik bosqichga xos bo’lgan xususiyatlarni toping Bunda so’zni ko’rish orqali idrok qilish va uning talaffuzi so’z ma’nosini anglash bilan asosan mos keladi. O’qish so’z ma’nosini idrok qilish bilan amalga oshadi

111 Sinfdan tashqari o’qish darslari 1-2-sinfda haftada necha marta o’tkazilib kelindi? + 1 marta

113 Savod o’rgatish jarayonida haftadagi oxirgi alifbe darsining necha daqiqasi sinfdan tashqari o’qishga ajratiladi? + 18-19 daqiqasi

114 Sinfdan tashqari o’qish darslariniig muhim vazifalaridan biri nimani tarbiyalash hisoblanadi? + mustaqil o’qish malakalarini tarbiyalash

118 Sinfdan tashqari o’qish uchun kitob tanlashda qanday tamoyillarga amal qilinadi? = Kitob tanlashda tarbiyaviy maqsad ko’zda tutiladi

= Kitobning o’quvchilar yoshi va saviyasiga mosligi hisobga olinadi

= Kitob tanlashda asarlar janri va mavzusining xilma-xilligi e’tiborga olinadi

+ Barcha javoblar to’g’ri

120 Sinfdan tashqari o’qishning yordamchi shakllarini toping: + 1. Kitobni targ‘ib qilish. 2. Yakka tartibdagi yordam va kundalik tekshiruv. 3. Kutubxonaga yozilish.

133 Savod o’rgatish darslariga rus-tuzem maktablari va tatar o’qituvchilarining faoliyati orqali kirib kelgan. Ona tili ta’limi jarayoniga grammatik hodisaning muhim belgilarini aniqlash maqsadida, o’rganilgan grammatik tushunchaning yangi qirralarini ochish va mustahkamlash maqsadida tadbiq etiladi. Fonetik, leksik, morfologik va sintaktik tahlil shu metodning amalda namoyon bo’lishidir. Bu metodda ham o’quvchilarni faollashtirish o’qituvchining o’quvchilarga beradigan savol va topshiriqlariga, ishni tashkil etish shakllariga bog‘liq bo’ladi.Ushbu metod qanday nomlanadi? + Analiz-sintez metodi

T

18. T.G.Yegorov tomonidan kiritilgan o’qish malakasini shakllantirish jarayonidagi Analitik bosqichda qanday qanday ko’nikmalar shakllantiriladi? Unda bolalarda sozlarni boginlab oqish malakasi shakllantiriladi

19. T.G.Yegorov tomonidan kiritilgan o’qish malakasini shakllantirish jarayonidagi Sintetik bosqichda qanday ko’nikmalar shakllantiriladi?

Bu bosqichda sozni sidirga oqish malakasi shakllantiriladi. Bunda sozni korish bilan uning tovush tomoni idrok qilinadi. Sozning talaffuzi bilan manosini anglash mos keladi. Sidirga oqishga asosan oquvchilar 3-sinfda otadilar 20.T.G.Yegorov tomonidan kiritilgan o’qish malakasini shakllantirish jarayonidagi Avtomatlashgan o’qish bosqichida qanday qanday ko’nikmalar shakllantiriladi?

Bu bosqichda oquvchi-kitobxon sozing bosh qismiga qarab oqib ketaveradi. Oqishning keying yillariga togri keladi 21.To‘g‘ri o‘qish so‘zning tovush-harf tarkibini, grammatik shaklini buzmasdan, so‘zdagi biror tovush yoki bo‘g‘inni tushirib qoldirmasdan, ortiqcha tovush yoki bo‘g‘in qo‘shmasdan, harflarning o’rnini almashtirmasdan, so‘zning urg‘usiga rioya qilib o‘qish to‘g‘ri o‘qishdir.Ushbu ta’rif qaysi metodist olim tomonidan aytilgan?

K. Qosimova

26.-savol. Togri oqishni taminlash uchun oqituvchi nimalarga rioya qilishi kerak? A)Matnni oqishdan oldin oqilishi qiyin, tuzilishi murakkab sozlarni , birikma va gaplarni aniqlashi , ular ustida ishlash usullaridan belgilab olishi lozim B) manosi tushunarsiz sozlarni aniqlashi C)Matnning yaxshi, orta , yomon, oqiydigan oquvchilarga oqitiladigan qismni oldindan belgilab chiqishi D) BARCHA JAVOBLAR TOGRI TOGRI JAVOB D

58 To’g’ri o’qish borasida qaysi olimlar «Adabiy talaffuz me’yorlariga qo’yilgan barcha talablar to’g‘ri o’qish ko’nikmasiga ham taalluqlidir», - deb ta’kidlaydilar. M.Odilova, T.Ashrapova

59 To’g’ri o’qish borasida qaysi olimlar «To’g‘ri o’qish - bu materialni tovush tomondan xatosiz va bir tekisda ravon nusxa ko’chirishdir» - deb ta’kidlaydilar.

Rus metodisti YAKOVLEVA

86 Topishmoq o’quvchilarni nimaga o’rgatadi? + topqirlik va hozirjavoblikka

88 Turmush tajribalari zaminida tug‘ilgan va xalq donoligini ifodalagan qisqa, ko’pincha she’riy shakldagi hikmatli so’zlar, chuqur ma’noli iboralardir. Ushbu ta’rif qaysi janr haqida aytilgan? + Maqol

103 Tilla kampir, Sulton kampir, Jolmon baxshi, Bo‘ron shoir kabi mashhur baxshilar kuylagan dostonlarni keyinchalik qaysi baxshilar davom ettirdi? + Ergash Jumanbulbul o‘g‘li, Fozil Yo‘ldosh o‘g‘li, Po‘lkan, Islom shoir

138 Tilga oid tushunchalarni shakllantirish jarayoni shartli ravishda necha bosqichga bo’linadi? + to’rt bosqichga

140Tushunchani shakllantirishning turli bosqichida ko’rgazmalilikdan foydalanish katta ahamiyatga ega. Tushuncha belgilari bilan tanishtirishning boshlang‘ich bosqichida ko’rgazmalilikdan o’rganiladigan hodisannng belgilarini nutqda aniq ko’rsatish maqsadida foydalaniladi.Ushbu metod qanday nomlanadi? + Tushunchani ko’rgazmali o’rganish.

U

4. "Ustodi avval" ona tili alifbesini kim tuzgan? Saidrasul Saidazizov

5. "Ustodi avval" necha bo'limdan iborat bo'lgan? Uch bolimdan(3 bolimdan)

6."Ustodi avval" ning 1-bo'limining vazifasi? Harflarning nomini yodlatish 10.Unli tovush va harf o'rganiladigan bosqichida tovushlarning qaysi xususiyatlarini puxta egallashi zarur? Talaffuzda to’siqqa uchramasligi , cho’zib aytilishi , faqat ovozdan tashkil topishi

44.U yod olingan she’riy asarlarni ifodali o’qishni ham o’z ichiga oladi. Bu usulning muvaffaqiyati o’quvchilarning asar mazmuni, g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari haqida muayyan tushunchaga ega bo’lishi bilan bog‘liq. Ushbu ta’rif qaysi o’qishga tegishli? Ifodali oqish

X

61 Xato o’qish bilan gaplarning mazmuni buzilsa, qayta o’qitish usulidan foydalaniladi. Bunda o’quvchiga o’qigan matni yuzasidan savol berilsa, o’quvchi e’tiborli bo’lib qayta o’qiydi. Ushbu ta’rif haqidagi to’g’ri izohni toping. O’qish bilan bog’liq xatoni bartaraf etish

97 Xalq dostonlari olimlar tomonidan qanday turlarga ajratilgan? + 1. Qahramonlik dostonlari. 2. Jangnoma dostonlar. 3. Romantik dostonlar. 4. Tarixiy dostonlar. 5. Kitobiy dostonlar.

169 “Xarita” matni ustida ishlash vazifasi qaysi sinf darsligida berilgan? + 4-sinf “O’qish kitobi”da

Y

13.Yozuv quroli sifatida bo’r qanday talablarga javob berishi zarur. A) Bo’r yumshoqi bolishi lozim B) 15*15 mm qalinlikda C) 50 mm uzunligida uncha katta bolmagan shalda D) Barcha javoblar togri . BUNDA JAVOB D YANI BARCHA JAVOBLAR TOGRI

98 Yozma dostonlar adabiyotshunoslikda yana qanday nom bilan yuritiladi? + poema

O'

17. O‘qish malakasining shakllanish jarayonini mеtodist T.G.Yegorov qanday bosqichlarga bo‘ladi? 3 Bosqichga : 1. Analitik 2. Sintetik 3. Avtomatlashgan oqish

24.O‘qish jarayonida xatolar qanday sabablarga ko‘ra kеlib chiqadi?

A) Sozni talaffuz qilish bilan uning manosini tushunish ortasida puxta sintez bolmagani uchun B) Bola oldin sozni tovush tomonini koradi,uni talaffuz qilishga harakat qiladi va manosini etibordan chetda qoldiradi C) Oqituvchini diqqat bilan tinglamagani tufayli D) A VA B JAVOBLAR TOGRI BUNDA JAVOB D 25.O‘qish jarayonida xatolar qanday sabablarga ko‘ra kеlib chiqadi?

A) Sozni talaffuz qilish bilan uning manosini tushunish ortasida puxta sintez bolmagani uchun B) Bola oldin sozni tovush tomonini koradi,uni talaffuz qilishga harakat qiladi va manosini etibordan chetda qoldiradi C) Oqituvchini diqqat bilan tinglamagani tufayli D) A VA B JAVOBLAR TOGRI BUNDA JAVOB D

28. O‘quvchilar yo‘l qo‘yadigan xatolar necha xil bo’ladi?

2 xil ?

29.O’quvchilar yo’l qo’yadigan xatolar qanday bo’ladi?

A) Soz manosini notogri anglashga olib keluvchi xatolar (boginni notogri qoyib oqish tufayli) B) Sozlarni oqib olishga halal beradigan xatolar C) Togri javob yoq D) A VA B JAVOBLAR TOGRI TOGRI JAVOB D ? 30.O’quvchilar yo’l qo’yadigan xatolarni to‘g‘rilash uchun qanday usullardan foydalaniladi?

A) Soz oxiridagi qoshimchani notogri oqisa , oqishdan toxtamasdan togrilash B) Oqish paytida gapning mazmuni buzilib ketsa, oqib bolgach qaytadan oqtish yoli bilan togriash C) Oqituvchi aytganlarini takrorlash D) A VA B JAVOBLAR TOGRI TOGRI JAVOB D

34.o’ylashga, his qilishga, asarni to’liq idrok qilishga, o’qilganning mazmunini o’zlashtirishga olib keladigan o’qishga aytiladi. Ushbu o’qish qanday o’qish turiga oid?

Izohli oqish

37. O’qish metodiga oid quyidagi tasnif qaysi olimga oid: 1) o’qituvchilarning badiiy matnni sharhlab o’qishi hamda o’quvchilarning asarni to’g‘ri va imkon qadar yanada chuqurroq, emostional idrok etishlarini ta’minlash maqsadini ko’zda tutuvchi so’zi; 2) o’qilgan asardan o’quvchilarning bevosita olgan taassurotlarini chuqurlashtirish maqsadiga ega bo’lgan va ularning diqqatini matnning muhim g‘oyaviy va badiiy hususiyatlari sari yo’naltiradigan suhbat uyushtirish yoki o’qilgan asardan kelib chiqadigan badiiy, axloqiy, ijtimoiy-siyosiy muammoning qo’yilishi; 3) o’qituvchining asar o’qilganidan keyin o’quvchilarning asarni tadqiq etish jarayonida to’yingan badiiy kechinmalarini faollashtirish maqsadini ko’zda tutuvchi so’zi.

I. Kudryashov

39.«O’tinchi yigit» nechanchi sinf darsligida beilgan? 2sinf o`qish kitobida

40. O’tkir Hoshimovning «Xazonchinak» nechanchi sinf darsligida beilgan? 3sinf oqish kitobida

60 O’quvchilar yo’l qo’ygan xato necha xil yo’l bilan tuzatiladi? 2 xil

62 O’qilayotgan asar mazmunini o’zlashtirishni, matn mazmunini ongli idrok etishni ta’minlaydigan o’qish … o’qish deyiladi. Tez o’qish

80 “O’jar Toshbaqa” masali qanday mavzuda yozilgan? + o’jar, qaysar, o’z bilganidan qolmaydigan, ko’ngli tusaganini qiladiganlar timsolidir

87 «O’qish kitobi» da «Quvnoq topishmoqlar», «Buni toping, qizlarim» kabi topishmoqlar keltirilgan. Ular kimlarning qalamiga mansub? + A.Akbar, G‘.G‘ulom

108 O’qilgan asar mazmunini to’liq anglash, bilib olish uchun topshiriqlar qanday bo’lishi mumkin? = matnning ayrim o’rinlaridan foydalanib (ko’chirma olib) qayta hikoyalash

= matnni qisqartib qayta hikoyalash; matnning shaxsini o’zgartirib kayta hikoyalash

= hikoyani bir syujet chizig‘i asosida qayta hikoyalash

+ barcha javoblar to’g’ri

109 O’qilgan matn rejasini tuzishga tayyorlanish va reja tuzishda qanday ish turlaridan foydalaniladi? + 1. o’qilgan matnga oid rasm chizish87 «O’qish kitobi»

da «Quvnoq topishmoqlar», «Buni toping, qizlarim» kabi topishmoqlar keltirilgan. Ular kimlarning qalamiga mansub? + A.Akbar, G‘.G‘ulom

108 O’qilgan asar mazmunini to’liq anglash, bilib olish uchun topshiriqlar qanday bo’lishi mumkin? = matnning ayrim o’rinlaridan foydalanib (ko’chirma olib) qayta hikoyalash

= matnni qisqartib qayta hikoyalash; matnning shaxsini o’zgartirib kayta hikoyalash

= hikoyani bir syujet chizig‘i asosida qayta hikoyalash

+ barcha javoblar to’g’ri

109 O’qilgan matn rejasini tuzishga tayyorlanish va reja tuzishda qanday ish turlaridan foydalaniladi? + 1. o’qilgan matnga oid

; 2. rasmga matndagi so’zlar yoki o’z so’zi bilan sarlavha qo’yish; 3. o’qituvchi tomonidan tartibsiz berilgan savollardan foydalanib reja tuzish;

134 O’quvchilar o’qituvchi tavsiya etgan til dalillarini kuzatadi, tahlil qiladi va shu asosda xulosa va ta’riflar keltirib chiqaradi.Ushbu metod qanday nomlanadi? + Indukstiya metodi

135 O’quvchi tayyor qoida – ta’rif bilan tanishadi va uning mohiyatini til dalillari asosida ochadi. Ushbu metod qanday nomlanadi? + Dedukstiya metodi

145 O’quvchilar nimaga qarab, baland yoki past ovozda o’qish(gapirish)ga, nutqda tez, o’rtacha yoki sekin tempni tanlashga, biror tuyg‘uni ifodalashga o’rganadilar? Matnni mazmuniga qarab

156.O’quvchilarni badiiy asar ustida ishlashga o’rgatish orqali nima nazarda tutiladi? + ularda adabiy-estetik tahlil malakasini shakllantirish va o’stirish orqali ta’lim-tarbiya berishni nazarda tutadi.

158. O’qituvchi badiiy asar ustida ishlashda qanday masalalarni hal qilishi lozim? o’quvchilarni asarni o’qishga tayyorlash davrida+

178 O’quvchilarga mantiqiy reja tuzish qanday ketma-ketlikda (izchillikda) o’rgatiladi? + 1. O’qituvchi qismlarga bo’lingan matnga tanlab reja tuzadi va matn rejasining o’rnini almashtirib, sarlavha tarzida xattaxtaning chap tomoniga yozib qo’yadi. 2. Matn qismlarini tahlil qilish jarayonida o’quvchilar o’qituvchi rahbarligida har bir qismdagi asosiy g‘oyani aniqlaydilar va unga sarlavha topadilar, o’qituvchi sarlavhalarni reja tarzida xattaxtaga yozib boradi. 3. Qismlarga bo’linmagan matn tanlanadi, sarlavhalar matn rejasi tartibida xattaxtaga yoziladi. 4. Qismlarga bo’linmagan matn tanlanadi, sarlavhalar aralash tarzda xattaxtaga yoziladi.

181 “O’quvchilar unda to’g‘rilik, halollik g‘alaba qilganidan, kambag‘al kishilar qiyinchilikdan qutilganidan, ya’ni yaxshilik, ezgulik ro’yobga chiqqanidan va yomonlik, yovuzlik mahkumlikka uchraganidan quvonadilar.Ushbu ta’rif qanday janrdagi asarning pedagogik qiymati haqida aytilgan? + Ertakning pedagogik qiymati haqida

195 O'quvchi yozayotganda daftar parta ustida qanday turishi kerak?

Dafrar 25 gradus qiyalikda turadi. Yozuv esa 65 gradus qiyalikda yoziladi.

201. O’qish malakalarining sifatlariga nimalar kiradi? Badiiy asar matnini to’g’ri, tez, ongli va ifodali o’qish

SH

68 She’riy ohangni his qilmaslik, matn so’zlarini to’la tushunib etmaslik qanday salbiy jihatni keltirib chiqaradi? + she’r yodlashni zerikarli mashg‘ulotga aylantiradi

71 She’rni izohli o’qish darsining tuzilishi qanday bo’lishi mumkin? = She’r mazmunini yaxlit idrok etish uchun uni ifodali o’qib berish (birinchi sintez); she’rda tasvirlangan payt, hodisa haqida suhbat (analiz)

= She’rni ifodali o’qishni mashq qilish (ikkinchi sintez); she’rni yod aytib berishga tayyorlanish.

= Epik (voqeiy) she’rlar ustida ishlash.

+ Barcha javoblar to’g’ri

CH

78 “Chumoli va Tipratikan” masali qanday mavzudayozilgan? + nasriy turga mansub bo’lib, unda ramziy timsol orqali bolalar halollikka o’rgatiladi, har bir narsani, u katta yoki kichik bo’lishidan qat’iy nazar, so’rab olishga, egasining ruxsati bilan foydalanishga da’vat etiladi.

RAQAMLI SAVOLLAR

81 1. Tayyorgarlik ishlari. 2. O’qituvchi o’qishi. 3. Matn ustida ishlash. 4. Allegoriyani ochish. 5. Axloqiy xulosa aks ettirilgan qismni tahlil qilish. 6. Hayotda uchragan shunga o’xshash hodisalarga taqqoslash.Ushbu bosqichlar qanday janrdagi asarni oqishning shartlari hisoblanadi? + Masal o’qish darsining qurilishi

93. 1. masalning tuzilishi va kompozistiyasini aniqlash (o’qish, reja tuzish va hok.); 2. qatnashuvchilarning xatti-harakati, fe’l-atvori, xarakteriga xos xususiyatlarini tushuntirish (tanlab o’qish, so’z bilan va grafik tasvirlash, savollarga javob berish); 3. masalning aniq mazmunidan kelib chiqib, undagi asosiy fikrni belgilash; 4.krossvordlar, ta’limiy o’yinlar, topishmoqlardan foydalanib, masal mazmuni va g‘oyasini o’zlashtirish. Ushbu bosqishlar masal o’qish darsi qurilishining qaysi bosqichiga tegishli? + Masal matni ustida ishlash

49 3-sinfda X. To’xtaboevning «Hassa» hikoyasi bilan tanishish jarayonida qanday xulosaga kelinadi? Qobil boboning savollariga Shavkatning javoblari qiziqarli tarzda beriladi

63 2-sinfda «Ko’ngilchan o’tinchi» ertagida qanday daraxt nomlari keltirilgan? =Qayin, eman, shumtol

= Zarang, zirk, tog‘terak

= Qarag‘ay, qayrag‘och, chinor

+ Barcha javoblar to’g’ri

79 2-sinf “O’qish kitobi”da berilgan “O’roq va Kombayn” masali qanday mavzuda

yozilgan? + ularning munozarasi orqali texnikaning afzalligi: kam vaqt sarflab, samarali natijaga erishish mumkinligi hamda ularning ahil bo’lib, birgalikda mehnatga bel bog‘lashlari kabi g‘oyalar ilgari suriladi

106 3-sinf «O’qish kitobi» da qaysi xalq dostonlaridan parchalar berilgan? + «Alpomish», «Rustamxon»

192. 2-sinfda «Ko’ngilchan o’tinchi» ertagida qanday daraxt nomlari keltirilgan? =Qayin, eman, shumtol

= Zarang, zirk, tog‘terak

= Qarag‘ay, qayrag‘och, chinor

+ Barcha javoblar to’g’ri

90 3-4-sinflarda maqolni maqolni o’qishda nimalarga ahamiyat beriladi? + Maqollar maxsus darslarda va badiiy asarni o’rganish jarayonida ham muntazam o’rganib boriladi

122 1-4-sinflarda ona tilini o’rganish tizimi qaysi bo’limlarning o’zaro bog‘lanishi mohiyatini hisobga olgan holda tuziladi. Bu hol dastur materiallarini o’rganish tartibini belgilashda ham, ta’lim mazmunini (dastur bo’limlari o’rtasidagi uzviy bog‘lanishni) aniqlashda ham hisobga olinadi. + fonetika, leksikologiya, so’z yasalishi va grammatika

77 3-sinf “O’qish kitobi”dan o’rin olgan “Qaysar buzoqcha” (O.Qo’chqorbekov) masali qanday mavzuda yozilgan? + oilasi, o’rtoqlari, do’stlaridan ajralib, yomon yo’llarga kirib qolgan, oqibatda ko’ngilsiz holatlarga tushib qolgan bolalarni

89 1-2-sinflarda maqolni o’qishda nimalarga ahamiyat beriladi? + Maqolni ifodali o’qish va yod olishga ahamiyat beriladi