O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

7.1.1. Tosh terish (Terilgan tosh) elementlari 
 
To‘g‘ri shakldagi g‘isht va toshlar oltita yoq (yon) bilan chegaralangan. 
Pastki va yuqori tomonlari to‘shama, katta o‘lchamli ikki yon tomonlari bo‘ylama, 
kichik o‘lchamli ikki yon tomonlari ko‘ndalang deb ataladi (7.1 rasm). 
To‘shamalar
– kuchlarni qabul qiluvchi va pastki tosh qatlamlariga 
uzatuvchi toshlarning yuzalari. 
Bo‘ylama (yoni)
– devor bo‘ylab uzun tomoni bilan yotqizilgan tosh. 
Ko‘ndalang (oldi)
– devor bo‘ylab qisqa tomoni bilan yotqizilgan (terilgan) 
tosh. 
Choklar
– toshlar orasining bo‘ylama va ko‘ndalang yo‘nalishida qorishma 
bilan to‘ldirilgan bo‘shlig‘i. 
Verstalar
 (qatorlar)
– terilgan g‘ishtlarning tashqi qatorlari. Tashqi va ichki 
versta bor, verstalar orasini to‘ldirish – to‘ldirma (zabutka). (o‘rta qator). 
Bo‘ylama qator
– tashqi versta bo‘ylama yonlardan tashkil topgan terish 
usuli 
Qo‘ndalang qator
– tashqi versta qatori ko‘ndalang yoni bilan 
teriladi.

---

269 
 
7.1 – rasm. Terilgan g‘isht elementlari: 
a – g‘isht; b – tosh; v – terilgan g‘isht; 1 – ko‘ndalang; 2 – to‘shama; 3 – bo‘ylama; 4 – tashqi 
versta qator; 5 – ichki versta qator; 6– to‘ldirma (o‘rta qator); 7–bo‘ylama qator; 8–ko‘ndalang qator; 9 
– gorizontal chok (qorishma to‘shamasi); 10 – vertikal bo‘ylama chok; 11 – vertikal ko‘ndalang chok; 
12–terishning tashqi versta qatori. 
7.2-rasm. Terishda choklarini pardozlash turlari: 
a – to‘ldirilmagan chok; b – to‘ldirilgan chok; v – qavariq chok; g – botiq chok. 
Butun, yarimta, chorakkam bitta va choraklik g‘isht-tosh mavjud. Agar 
tashqi choklar 1...1.5 sm chuqurlikka qorishma bilan to‘ldirilmasa, bunday terish 
bo‘sh chokli terish
deyilib, bunday terish devor suvoq qilinganda g‘isht va 
qorishmaning yaxshi bog‘lanishiga olib keladi. 

---

270 
Agar tashqi devor tabiiy ko‘rinishga ega bo‘lsa va terish choklari to‘liq 
to‘ldirilib ularga turlicha shakllar – qavariq, botiq, uchburchakli, to‘g‘ri 
to‘rtburchakli va boshqa shakllar berilsa, u holda bunday terish 
chokli
terish 
deyiladi (7.2-rasm). 
Agar qorishma devorning tashqi sirti bir tekisda to‘ldirilsa, bunday terish 
qirqimli
terish deyiladi.