O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 
 
 
 

---

267 
VII BOB 
G‘IShT-TOSh TERISh TEXNOLOGIYASI 
7.1. G‘isht-tosh terish ishlarining vazifasi. Umumiy 
qoidalar 
Tabiiy tosh materiallarining tabiatda keng tarqalganligi va sun’iy 
materiallarni tayyorlash uchun xom ashyoning ko‘pligi, shuningdek mustahkamlik 
va chidamlilik, olovbardoshlilik kabi muhim xossallarining mavjudligi qurilishda 
tosh materiallarining keng tarqalishiga imkon beradi. 
G‘isht-tosh ishlarining vazifasi – poydevorlarni, binolarning ko‘taruvchi va 
to‘suvchi konstruktsiyalarini barpo etish, dekorativ pardozlashdan iborat.
Tosh konstruktsiyalari qorishma bilan yagona bir butun qilib biriktirilgan 
alohida toshlardan tashkil topib, qorishma qotishi natijasida yaxlit (monolit) 
massiv xosil bo‘ladi.
G‘isht-tosh terishning kamchiliklari – konstruktsiyalarning nisbatan katta 
massada bo‘lishi, mehnat unumdorligining kichikligi, moddiy xarajatlarning 
yuqoriligi, terish jarayonini mexanizatsiyalashning imkoni yo‘qligidan iboratdir. 
Qo‘llaniladigan materiallarning turiga bog‘liq holda tosh terish sun’iy va 
tabiiy toshlardan terishga ajratiladi. O‘z navbatida sun’iy toshlarni terish uchun 
yaxlit va ichi bo‘sh g‘ishtdan, yaxlit va ichi bo‘sh to‘g‘ri to‘rt burchakli toshlar 
(bloklar)dan foydalaniladi. 
Qo‘llaniladigan toshlarga bog‘liq holda terish turlari: 
g‘ishtli
– loyli va silikatli yaxlit va ichi bo‘sh g‘ishtdan; 
g‘isht qoplamali 
– tabiiy va sun’iy toshlar hamda bloklardan; 
mayda blokli 
– qo‘lda teriladigan tabiiy (chig‘anoqlar, g‘ovak tuf) yoki 
sun’iy, beton va keramik toshlardan; 
yo‘nilgan 
– qo‘lda yoki kran yordamida teriladigan to‘g‘ri shakldagi ishlov 
berilgan tabiiy toshlardan; 
xarsangtoshli 
– noto‘g‘ri shakldagi tabiiy toshlardan; 

---

268 
yirik tosh betonli 
– xarsang tosh va beton aralashmasidan, odatda qolipda 
tayyorlanadi.