O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Yengillashtirilgan konstruktsiyali devorlarni terishdan
g‘ishtlar sarfini 
kamaytirish va terishning xususiy massasini kamaytirish uchun foydalaniladi. 
Terish ikkita parallel bo‘ylama terilgan devorlardan har 3...5 qatorda, ba’zan esa 
undan ham ko‘proq ko‘ndalang terilgan qator bilan bog‘lashdan iborat. Hosil 
bo‘lgan bo‘shliq issiqlikdan izolyatsiyalovchi to‘kma, yengil beton, isitgich 
bloklari yoki plitalari bilan to‘ldiriladi. Ikki va undan kam g‘isht qalinligidagi 
konstruktsiyaning bikirligini orttirish uchun ko‘ndalang tomoni bilan terilgan 
qatorlarni turli sathlarda shaxmat tartibida bajariladi. Yengillashtirilgan 
terishlarning qo‘llanilishi g‘isht sarfini 30...40% kamaytirishga, mehnat sarfi va 
ishlar qiymatini ancha qisqartirishga imkon beradi.

---

281 
Armaturali g‘isht-tosh terish
– uning o‘ziga xos xususiyati shundaki, 
mustahkamlikni oshirish uchun choklarga armatura turlari yoki alohida sterjenlar 
yotqiziladi (7.6.-rasm). Ko‘ndalang armaturalash uchun to‘g‘ri to‘rtburchakli sim 
to‘rlar yoki “zigzag”(ilon izi) to‘rlar qo‘llaniladi. To‘r sterjenlari diametri 3...8 mm 
bo‘lganda sterjenlar orasidagi masofa 30...120 mm atrofida bo‘lishi kerak. 
“Zigzag” to‘rlarini ikki qo‘shni qatorlarga shunday joylashtirish kerakki, bunda 
ulardagi simlar o‘zaro perpendikulyar joylashishi kerak. To‘rlar vertikal bo‘yicha 
loyihaga ko‘ra yotqiziladi, lekin terilgan har 5 qatordan kamida bittasida 
yotqiziladi. Odatda to‘rg‘ri to‘rtburchak to‘rlar sterjenlarining diametri 5 mm 
gacha, “zigzag”lari 5 dan 8 mm gacha bo‘ladi. Qorishmaning himoya qatlamini 
ta’minlash uchun terilgan chok qalinligi sim diametrlaridan kamida 4 mm dan ortiq 
bo‘lishi kerak. 
Bo‘ylama armaturalash uchun siqilgan armaturaning diametri 3 mm dan, 
cho‘zilgan armaturaning diametri 8 mm dan kam bo‘lmasligi kerak. Armaturalash 
g‘isht terishda joylangan sterjenlar yoki to‘rlar bilan, hamda uning yonida tashqi 
tomondan ham amalga oshiriladi, bu ikkinchi holda g‘isht terishda o‘rnatilgan 
xomutlar yordamida maxkamlanadi. Armaturalarni zanglashdan muxofaza qilish 
uchun quruq sharoitda foydalanishda qorishma markasi 25 dan kam bo‘lmasligi 
nam sharoitlarda esa 50 dan kam bo‘lmasligi kerak. 

---

282 
7.6-rasm. G‘ishtli ustunlar va derazalar hamda eshiklar orasidagi devorlarni armaturalash: 
a – to‘g‘ri to‘rtburchakli to‘rlar bilan; b – zigzagsimon to‘rlar bilan; 1 – to‘rlar 
simlarining chiqib turgan uchlari.