O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

vibrozarba usuli
eng 
universal usul hisoblanadi. Vibroto‘qmoq ishlaganda qoziqqa vibratsion ta’sir bilan 
bir qatorda qoziqga davriy ravishda urgich urib dinamik ta’sir ko‘rsatib, turadi. 
Prujinali vibroto‘qmoqlar
eng keng tarqalgan. Ularda debalansli vallarning 
qarama-qarshi yo‘nalishda aylanishida doimiy tebranishlar vujudga keladi. Urgich 
bilan qoziq sandoni orasidagi tirqish tebranishlar amplitudasidan kichik bo‘lib 
qolganda urgich qoziqqa sandon orqali davriy ravishda urib turadi. 
Vibroto‘qmoqlar o‘z-o‘zidan (avtomatik tarzda) sozlanishi mumkin, ya’ni 
gruntning qoziq botishiga qarshiligi ortishi bilan zarba energiyasini oshirishi 
mumkin. Vibroto‘qmoq zarba beruvchi qismining massasi temirbeton qoziqlarning 
botirilishida qoziq massasining 50% dan kam bo‘lmasligi va 650-1350 kg ni 
tashkil etishi kerak. 
Vibrozarba usuli bog‘langan zich gruntlarda qo‘llaniladi va u quvvati 
vibratsiya usuliga teng bo‘lishi qaramay, bir paytda vibratsiyalash xamda qoqish 
hisobiga qoziqlarni gruntga 3...8 marta tezroq botirishga imkon beradi. Bunda 
vibrobotirgichning qoziq bilan bikr (mustahkam) biriktirilishi ta’minlanishi kerak. 

---

226 
Vibrobosish
(vibrobotirish) metodi qoziqqa vibratsion yoki vibrozarbali 
ta’sir va statik yuk ta’siri kombinatsiyasiga asoslangan. Vibrobosuvchi qurilma 
ikki ramadan iborat. Orqa ramada traktor dvigatelidan ishlaydigan elektrogenerator 
va ikki barabanli chig‘ir bor, oldingi ramada yo‘naltiruvchi strela vibrobotiruvchi 
bilan va bloklar joylashtirilgan, bu bloklar orqali vibrobotiruvchiga chig‘irdan 
kelayotgan bosuvchi arqon o‘tadi. Qoziq botiriladigan joy ustida joylashgan ishchi 
holatdagi vibrobotirgich qoziqni ko‘taradi va uni mahkamlangan kallak bilan birga 
qoqiladigan joyga o‘rnatadi. Vibrobotirgich va chig‘ir ishga tushirilganda qoziq 
o‘z massasi hisobiga, va qoziqqa vibrobotirgich orqali bosib turuvchi arqon 
uzatadigan traktor massasining bir qismi hisobiga bota boshlaydi. Bir vaqtning 
o‘zida qoziqqa ressor osti plitasi bo‘lgan past chastotali botirgich yuzaga keltirgan 
vibratsiya ta’sir ko‘rsatadi 
Vibrobosish usuli ishchi agregatni siljitish uchun yo‘llar qurishni talab 
etmaydi, qoziqlarning shikastlanishi va buzilishiga yo‘l qo‘ymaydi. Bu usul 
ayniqsa uzunligi 6 m gacha bo‘lgan qoziqlarni botirishda samaralidir.