O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

 
6.1.-rasm. Korxona xodimlari klassifikatsiyasi 
Son jihatidan xodimlarga bo’lgan talabni aniqlash vazifasi ma’lum vaqt 
davomida ishlovchilar sonini hisoblashdan iborat. Xodimlardan foydalanish 
samaradorligini tahlil qilish uchun xodimlar soni ko’rsatkichini ko’rib chiqish kerak.
Ro’yxat bo’yicha sanoat ishlab chiqarishi xodimlari (SIX) soni doimiy, davriy, 
bir yoki undan ko’proq vaqtga vaqtinchalik ishga qabul qilingan korxonaning hamma 
ishchilari (SI), rahbarlari (SR), mutaxassislari (SM), boshqa xizmatchilarini (SX) o’z 
ichiga oladi.
SIX=SI +SR+SM +SX (6.1.) 
Ro’yxatdagi ishlovchilar soniga haqiqatda ishlayotganlar, xizmat safaridagilar, 
mehnat, homila va tug’ruq bo’yicha ta’tildagilar, davlat va jamoat vazifalarini 
bajarish tufayli ishga chiqmaganlar, kasalligi va ma’muriyat ruxsati bilan ishga 
kelmaganlar, agar ularning o’rni, shtat bo’yicha saqlangan bo’lsa, kiradi.
Ma’lum vaqt ichida ishlovchilar sonini hisoblash uchun o’rtacha ro’yxat 
bo’yicha ishlovchilar soni ko’rsatkichidan foydalaniladi. Bunda o’rtacha mahsulot 
ishlab chiqarish, o’rtacha ish haqi, o’rtacha daromad, kadrlar oqimi va ulardan 
Mulkiy 
munosabatlar 
bo’yicha 
Katеgoriyalar 
bo’yicha 
Faoliyat sohasi 
bўyicha 
Asosiy ish joyi 
bo’yicha 
Korxona 
mulkdorlari 
ishchilar 
Asosiy 
faoliyatda band
bўlganlar 
shtatdagilar 
Yollanma 
ishlovchilar 
Xizmatchilar, 
rahbarlar, 
mutaxassislar 
Asosiy 
faoliyatda band 
bo’lmaganlar 
Shtatdan 
tashqarilar 
Korxona xodimlari 
 

---

115 
foydalanish intensivligi kabi ko’rsatkichlarni tahlil qilish zarur. Bir oydagi o’rtacha 
ro’yxatdagi ishlovchilar soni (S) oyning bayram va dam olish kunlarini qo’shgan 
holda har bir ish kuni bo’yicha ro’yxatdagi ishlovchilar yig’indisini oydagi ish 
kunlari soniga bo’linib, aniqlanadi:




n
i
О
Сui
С
(6.2.) 
Bu yerda: 
Sui - oyning har bir ish kunida ro’yxatdagi ishlovchilar soni;
n - shu oydagi ish kunlari soni.
Korxonaning xodimlar bilan ta’minlanganligini aniqlash uchun haqiqatdagi 
xodimlar soni reja (bazis) davridagi hisob bo’yicha soni bilan taqqoslanadi.
Hisob bo’yicha soni Shis sip quyidagi formuladan topiladi: 












)
1000
У
1
,
0
)(
1
К
(
10
1
К
Ф
Т
С
СД
n
Н
ПЛ
ПЛ
ПП
ХИС
СИП
(6.3.) 
Bu yerda: 
T - rejalashtirilayotgan yillik ishlab chiqarish dasturining to’liq 
mehnat sarfi, kishi - soat; 
Fpl - SIP - o’rtacha ro’yxat bo’yicha bitta ishlovchisining rejadagi yillik ish 
vaqti jamg’armasi, kishi – soat;
Kn - korxonadagi ishbay ishlovchilar mehnat normalarining bajarilishini aks 
ettiruvchi koeffitsient;
Usd - SIP sonidagi ishbay ishlovchilar salmog’i, (foiz).