O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

Ixtisoslik bo‘yicha ishchilarning kerakli miqdori (
P
PL
) esa qo’yidagicha 
aniqlanadi,
P
PL 
= Ch
PL
x N (6.7) 
bu yerda 
Ch
PL 
– rejaga binoan yil oxiridagi personalning umumiy soni, 
N – ixtisoslik bo’yicha xodimlar bilan tig’izlik koeffitsienti. 
Bu ko’rsatkichimiz 
qo’yidagicha aniqlanadi: 
N = (P
B 
: Ch
B
) x 100 foiz. (6.8) 
Bu yerda.
 
 
P
B
 – ixtisoslik bo’yicha ehtiyoj, 
Ch
B 
- joriy yilda ishlovchilar soni,
Ma’muriy-boshqaruv personali
 
har bir xodimining haqiqiy ma’lumot darajasi 
egallab turgan lavozimiga mos kelishi nuqtai nazaridan tekshirish va kadrlar tanlash, 
ularni tayyorlash va malakasini oshirish bilan bog’liq masalalarni o’rganib chiqish 
lozim. 
Xodimlarning malaka darajasi ko’p jihatdan ularning yoshiga, ish stajiga, 
ma’lumoti va hokazolarga bog’liq. Shu sababli tahlil jarayonida ishchilarning yoshi, 
ish staji, ma’lumoti bo’yicha o’zgarishlar o’rganiladi. Bu o’zgarish ishchi kuchining 
harakati natijasida sodir bo’lishi sababli bu masalaga tahlil jarayonida katta e’tibor 
beriladi. 
Xodimlarning bo’shab ketish sabablarini (o’z ixtiyori bilan, kadrlar qisqarishi, 
mehnat intizomini buzganlik uchun va h.k.lar) o’rganish zarur. 

---

120 
Agar korxona o’z faoliyatini kengaytirsa, ishlab chiqarish quvvatlarini 
ko’paytirsa, ya’ni ish o’rinlarini tashkil etsa, u holda ishchi kuchiga bo’lgan 
qo’shimcha ehtiyojlarni toifalar va kasblar bo’yicha aniqlash, ularni jalb qilish 
manbalarini topish kerak. 
Qo’shimcha ish o’rinlari tashkil etish hisobiga mahsulot ishlab chiqarishni 
ko’paytirish zahiralari bu o’rinlar sonini bitta xodim hisobiga o’rtacha yillik mahsulot 
ishlab chiqarish miqdoriga ko’paytirish bilan aniqlanadi. 
RVP = RKR x GVf (6.9) 
Bu yerda: 
RVP - mahsulot ishlab chiqarishni oshirish zahirasi; 
RKR - ish joylari sonini oshirish zahirasi; 
GVf -bir ishchining haqiqatdagi o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishi.