O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov Q. X., Boqiyeva I. A

M
V
C
ich
i

(6.10) 

---

123 
Bu yerda: 
V
ich
 – ishlab chiqarish hajmi; 
M – bir ishlovchiga to’g’ri keladigan mahsulot ishlab chiqarish. 
Aniqroq hisob-kitoblar ishlovchilarning kategoriyalari bo’yicha alohida 
bajariladi. 
Ishbay ishchilar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi: 
-
mahsulot mehnat sig’imi; 
-
ish vaqti jamg’armasi; 
-
normalarni bajarilish darajasi; 
Vaqtbay ishchilar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi: 
-
biriktirilgan zonalardagi xizmat ko’rsatishning mehnat sig’imi; 
-
ishchi kuchi sonining normalari; 
-
normalangan vazifalarning mehnat sig’imi; 
-
ish vaqti jamg’armasi. 
Shogirdlar sonini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi: 
-yangi ishchilarni tayyorlashga ehtiyoj; 
-o’qitishning rejaviy muddatlari; 
-xizmat ko’rsatish va qo’riqlash personali. 
Korxonaning kadrlarga bo’lgan qo’shimcha ehtiyoji hisobot davri boshida 
umumiy ehtiyoj bilan mavjud personal o’rtasidagi farq sifatida aniqlanadi.
Hisob-kitoblarda ishga chiqmasliklarga alohida e’tibor beriladi: 
k
K
K
Ênv
100


(6.11.) 
Bu yerda: 
K – ishlangan kunlar soni; 
Kk – ishlanilishi kerak bo’lgan kunlar soni. 
Ishchi kadrlarga qo’shimcha ehtiyoj quyidagilarni hisobga olgan holda 
aniqlanadi: 
-
ishlab chiqarish hajmining bir maromli emasligi (masalan, mavsumiy) va 
mos ravishda ishlovchilarning kamayishi; 

---

124 
-
kadrlar qo‘nimsizligi tufayli ishlab chiqarish hajmining bir maromli emasligi 
va mos ravishda ishlovchilarning kamayishi; 
Korxonaning mutaxassis va xizmatchilarga bo‘lgan umumiy ehtiyoji quyidagi 
formula orqali aniqlanadi: 
Ke
Cm
A


(6.12.) 
Bu yerda: 
Sm – rejalashtirilayotgan davr bo’yicha tarmoqda mavjud mutaxassislar soni; 
Ke – qo’shimcha ehtiyoj. 
Mutaxassis va xizmatchilarga bo’lgan qo’shimcha ehtiyoj aniqlanganda 
quyidagilar hisobga olinadi: 
1) Korxonaning rivojlanishi, ya’ni ishlab chiqarishning kengayishi bilan 
lavozimlarning o’sishi aniqlanadi: 
b
p
e
A
A
K


(6.13) 
Bu yerda: 
A
r
 – rejalashtirilayotgan davrda mutaxassisga bo’lgan umumiy ehtiyoj; 
A
b
 – bazaviy davrda mutaxassislarga bo’lgan umumiy ehtiyoj. 
2) Mutaxassislar lavozimini vaqtinchalik egallab turgan amaliyotchilarni qisman 
almashtirish: 
b
p
e
K
A
K


(6.14.) 
Bu yerda: 
K
b
– mutaxassislarning bo’shab ketishlari (amaliyotchilarni hisobga olganda 
umumiy sonidan 2-4 foiz tashkil qiladi). 
3) Rahbar va mutaxassislar lavozimini egallagan ishlovchilarning tabiiy ketishi 
o’rnini qoplash (kadrlar tarkibining demografik ko’rsatkichlari baholanadi, o’lim 
hisobga olinadi). 
4) Tasdiqlangan shtatlar po’yxatidan kelib chiqilgan bo’sh ish o’rinlari va 
bo’shashi kutilayotgan ishlovchilar. 
Mutaxassisga bo’lgan ehtiyojlarni uzoq muddatli hisob-kitobi (5 yildan ortiqroq 
muddatga). Hisob-kitoblar uchun to’liqlik koeffitsienti olinadi va u 1 mingta 

---

125 
ishlovchiga yoki 1 mlrd. So’m ishlab chiqarish hajmiga to’g’ri keladigan 
mutaxassislar soni sifatida naiqlanadi. Unda mutaxassislarga bo’lgan umumiy ehtiyoj 
quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
t
i
K
C
A


(6.15.) 
Bu yerda: 
Si – ishlovchilarning o’rtacha po’yxatdagi soni; 
Kt – normativ bo’yicha mutaxassislar bilan to’liqlik koeffitsienti. 
Korxona personal bilan ishlash tizimining normativ metodik ta’minoti. 
Personalni boshqarish tizimining normativ metodik ta’minoti – bu quyidagi hujjatlar 
yig’indisidir: 
-tashkiliy; 
-tashkiliy-metodik; 
-tashkiliy boshqaruv; 
-texnik, me’yoriy-texnik, texnik-iqtisodiy va iqtisodiy.
Normativ metodik hujjatlarga yana norma, qoida, talablar, tavsifnomalarni 
belgilovchi normativ ma’lumot materiallari ham kirib, ular mehnatni tashkil etish va 
personalni boshqarish bilan bog’liq vazifalarni bajarishda foydalaniladi. Bu hujjatlar 
tashkilot rahbariyati va tartib qoidalarni ishlab chiqaruvchi organlar tomonidan 
tasdiqlanadi.