O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti s. Nasritdinova, M. Tursunova

Illyustrator imo-ishoralar
– bu ma’lumot beruvchi imo-ishoralar: 
ko‘rsatkichlar (“ko‘rsatuvchi barmoq”), piktograflar, ya’ni tasvirning 
obrazli rasmlari (“mana bunday o‘lchamli va konfiguratsiyali”), kineto-
graflar – tana harakatlari; imo-ishoralar – “bitlar”( rad etuvchi imo-isho-
ralar); ideograflar, ya’ni qo‘lning tasavvur qilinayotgan narsalarning bir-
biri bilan bog‘lanishini ifoda etuvchi o‘ziga xos harakatlari. 
Regulyator imo-ishoralar 
– bu gapiruvchining nimagadir munosa-
batini ifoda etuvchi imo-ishoralar. Ularga tabassum, bosh irg‘ash, nazar-
ning yo‘nalishi, qo‘l bilan bajarilgan maqsadli harakatlarni kiritsa 
bo‘ladi. 
Shartli belgili imo-ishoralar
– bular muloqot paytida so‘z va gap-
larni o‘rnini bosadigan harakatlar. Masalan, ko‘krak sathiga qo‘yilgan 

---

26 
qo‘l “salom” ma’nosini ifoda etadi, qo‘llar balandga ko‘tarilganda xayr-
lashish ma’nosiga ega bo‘ladi. 
Adaptor
imo–ishoralar. Bu kishining muloqotga kirishishga urini-
shi bilan bog‘liq bo‘lgan, uning o‘ziga xos harakatlari: 

tegish, sherikniing elkasiga urib qo‘yish; 

qo‘l ostidagi narsalarni silash, sanab o‘tirish (qalam, tugma va 
b). Affektor imo-ishoralar – tana, yuz mushaklari yordamida ma’lum
emotsiyalarni ifodalovchi imo-ishoralar. Mikro imo-ishoralar ham mav-
jud: ko‘z harakatlari, yuzlarning qizarishi, bir daqiqa ko‘zni yumib-
ochish qismi, lablarni qimtish, uchishi b.

ishonch bildiruvchi imo-ishoralar – bosh egib, go‘yo tazim qilish, 
barmoqlarni musht qilib yig‘ish;
 

ishonchsizlik, asabiylik imo-ishoralari – kaftni ishqalash, bar-
moqlar bilan stolga urib, taqillatish, o‘tirishdan oldin stul suyanchig‘ini 
ushlab ko‘rish va boshqalar;
 

o‘z-o‘zini nazorat qilish bilan bog‘liq bo‘lgan imo-ishora – 
qo‘llar orqada turadi, bunday holatda bir qo‘l ikkinchi qo‘lni qisib tu-
radi; kishi stulda o‘tirib, uning suyanchig‘ini qo‘li bilan mahkam ushlab
oladi va boshqalar;