„Hatlab o‘tish usulida sakrash o‘quvchilarga maktabdan tanish. Yugurib kelish yondan 30°- 45° burchak ostida amalga oshiriladi. Depsinish plankadan uzoqdagi oyoqda bajariladi (39rasm)

„Hatlab o‘tish“ usulida sakrash o‘quvchilarga maktabdan tanish. Yugurib kelish yondan 30°— 45° burchak ostida amalga oshiriladi. Depsinish plankadan uzoqdagi oyoqda bajariladi (39rasm). Rasmda ko‘rinib turganidek, planka orqali, avvalo, siltanish oyog‘i olib o‘tiladi, so‘ngra siltanuvchi oyoq pastga tushishi bilan depsinish oyog‘i olib o‘tiladi. Bunda gavda oldinga — plankaga egiladi. Depsinish oyog‘i planka orqali yoysimon harakatlantirilib, kaftni ichkariga burgan holda olib o‘tiladi. Bu gavdani planka tomonga burishga yordam beradi va tosni uning orqasiga olib o‘tadi. Sakrovchi siltanish oyog‘i bilan tushib, plankaga yuzi yoki yoni bilan turib qoladi.

„Tashlama“ („Perekidnoy“) usulida sakrash. Bu usuldan ko‘pgina kuchli sakrovchilar foydalanadilar. Bu usulda yugurib kelish paytida depsinish 25°—30° burchak ostida bajariladi va u 7—9 yugurish qadamidan iborat bo‘ladi. Yugurib kelish faol kechadi, ya’ni yugurish qadamlari izchil uzaytiriladi, yugurish tezligi oshiriladi, yelkalar sezilarli oldinga chiqariladi, gavdaning og‘irlik markazi biroz pasaytirilib, go‘yo sakrovchi planka oldida xuddi o‘tirayotganday bo‘ladi. Bunda depsinishdan oldingi uch

40-rasm.

qadam eng muhim hisoblanadi. Eng so‘nggi qadam oldingisidan 10—20 sm ga uzunroq, oxirgi qadam esa oxirgidan 30—40 sm ga qisqa bo‘ladi. Itariluvchi oyoq depsinish joyiga olib chiqiladi. Avval tizza oldinga olib chiqiladi, boldir esa tez harakatlar bilan keskin bukiladi va tovondan yerga deyarli to‘g‘ri qo‘yiladi, qo‘llar shu vaqt birga harakatlanib, yon tomon orqali orqaga uzatiladi (40-rasm).

Depsinish oyog‘i tez va to‘liq to‘g‘rilanadi, gavda to‘g‘rilanib yelka kamari, qo‘l va siltanish oyog‘i yoysimon oldinga-yuqoriga faol ko‘tariladi. Gavda og‘irligi bilan depsinuvchi oyoq biroz egiladi. Siltanish oyog‘i tizza bo‘g‘inidan bukilib, depsinuvchi oyoq yonidan o‘tib to‘g‘rilanadi va o‘zi bilan tosni ko‘taradi. Depsinuvchi oyoq tovondan qo‘yilib, uchigacha to‘g‘rilanadi va tanani yuqoriga ko‘taradi. Siltanish oyog‘i qo‘llar bilan birgalikda tez siltanib, sezilarli ravishda depsinish samarasini oshiradi. Sakrovchining uchish balandligi, shuningdek, plankadan o‘ti-

a

b

41-rasm.

shi qo‘llar va siltanish oyog‘ining muvofiqlashgan siltanishiga bog‘liq. Plankadan o‘tish paytida sakrovchining gavdasi ko‘ndalang holatda bo‘lib, uning ko‘kragi pastga qarab turadi. Siltanish oyog‘ining uchi ichkariga buriladi va planka orqasiga tushadi. Depsinuvchi bukilgan oyoq yonga uzatiladi va u plankani aylanib o‘tadi. Depsinuvchi oyoqni muvaffaqiyatli olib o‘tish, ko‘pincha, uning aylanishiga bog‘liq. Sakrab tushish-qo‘nishda yelka orqada bo‘ladi (41-rasm). Bu usulda qumga sakrash aslo mumkin emas. Qo‘nish joyida qalin, yumshoq „yostiqcha“ bo‘lishi darkor. „Fosberi-flop“ usulida sakrash bundan ham ehtiyotkorlikni talab qiladi, chunki qo‘nish orqa, bo‘yin va boshda amalga oshiriladi.

O‘rgatish ketma-ketligi va yugurib kelib balandlikka sakrashni takomillashtirish sakrash usuliga, sportchining tayyorgarligiga va shularni amalga oshirish uchun sharoitning mavjudligiga bog‘liq.

recommended by
Mgid
Mgid

КОД УСПЕХА

Ташкент в панике уже неделю: мамочка в декрете стала миллионершей
Бедность? Узнай формулу богатства!

Balandlikka sakrash texnikasi

Reja

Yugurib kelish va sakrashga tayyorlanish.

Depsinish.

Planka ustidan o`tish va qo`nish.

Yugurib kelib balandlikka sakrash usullaridan eng avzali «aylanib utish» xamda «fosberi flop» usullaridir. Erkaklarning keyingi 25-30 yildagi jaxon rekordlarining xammasi shu usullarda urnatilgan. Sakrashning boshka usullari «xatlab utish», «tulkin», «perekat» erkaklar uchun fakat urgatish va mashklarda yordamchi usullar vazifasini utaydi. Balandlikka sakrash yugurib kelish, sakrashga tayyorlanish, sakrash, planka ustidan utish va kunishdan iborat buladi.

YUGURIB KELISH VA SAKRASHGA TAYYORLANISH.

Yugurib kelishning asosiy elementlari xarakatlar shakli, tezlik, uzunlik, yunalish, ritm va sakrashga tayyorlanish bulib, ular balandlikka sakrash usullarining xammasida bor.
Yugurib kelish tezligi sakrashga yakinlasha borgan sari orta boradi. Eng usta sakrovchining sakrash paytidagi tezligi 6,5-7 m/s yetadi (V.Brumelning 220 sm dan ortik balandlikka sakragandagi tezligi 8 m/s ga yakin). Yugurib kelishning oxirgi 2-4 kadamlarida sportchi sakrashga tayyorlanadi, u oxirgi yugurish kadamlarini tez bajaradi, lekin oxirgidan bitta oldingi kadamdan boshlab tayanch fazasida oyokni ko`proq buka boshlaydi, shu sababli tayanch fazalari uchish fazasidan ko`proq buladi. Sakrovchi tanasining umumiy ogirlik markazi oxista pasaya boradi. Bunga oxirgi kadamlarni uzaytirish va ularni oyok tagini tula yerga kuyib bajarish xamda gavdani oldinga engashtirish yordam beradi. Sakrovchi tanasining umumiy ogirlik markazi yugurib kelishining oxirigidan bitta oldingi kadamida eng kup pasayadi.

Balandlikka sakrovchining mashqlar

1. Uzokdan tugri burchak xosil kilib yugurib kelib «kutarilish» usulida sakrab plankadan utishda gavdani vertikal tutish.

2. Uzokdan yugurib kelib erkin sakrab, silkinch oyokni yoki shu oyok tomondagi kulni iloji boricha eng balandga osiglik koptokka yetkazish.

3. Turgan joydan uch xatlab sakrash yoki ikki oyok bilan depsinib yukoriga irgish.

4. Past startdan 30 m ga yugurish.

5. Shtangani kukrakdan turib kutarish yoki shtangani siltib kutarish.

6. Shtangani yelkaga kuyib chunkaygan xolatda burish.

7. Yadroni ikki usulda uzokka irgitish: pastdan kutarib, oldinlatib yukoriga va pastdan kutarib boshdan oshirib orkaga yukorilatib irgitish.

YON TOMONDAN YUGURIB KELIB SAKRASh.

Yugurib kelib balandlikka sakrashning beshta usuli bulib shulardan (xatlab utish yoki kaychi, tulkinsimon, perekat, aylanib utish va fosberi flop) kichik yoshdagi sportchilar uchun eng kulay usul xatlab utish usulidir.

Bu usulda sakrashni bajarish uchun 5-6 kadam naridan tezlik bilan yugurib kelinadi. Oxirgi kadam kuyishda sakrashga tayyorlanadi, oyokni oldin tovonga sungra butun oyokka kuyiladi: oyok bilan birga tos xam oldinga chikariladi.

Sakrash yer sirtiga vertikal bulmogi zarur. Tizzadan bukilib silkinayotgan oyokni shu paytda keskin ravishda son bilan yukoriga kutarish zarur. Uchish paytida depsinayotgan oyok silkinayotgan oyokka nisbatan yakinlashtiriladi. Planka ustidan sakrab utilayotganda tana gruppirovka xolatda buladi va kullar oldinga yukoriga chikariladi yerga ikki oyokda kuniladi. Urgatishning, sakrashning eng muxim elementi bulgan depsinish joyida depsinuvchi oyokni tovonga kuyish va shu bilan bir paytda, tosni oldinga chikarishdan boshlash zarur.

Bu mashkni gimnastik devorni ushlagan xolda bajarish tavsiya kilinadi. Bu mashkni uzlashtirib olgandan keyin ukuvchilar 20-25 sm balandlikda joylashtirilgan planka ustidan 2-3 kadam naridan yugurib kelib sakrashga utadilar, bunda urnatilgan elementga e`tibor beriladi. Depsinish joyiga rezinali poyondozcha yoki gimnastik kuprikcha kuyish mumkin. Sakrovchining uchishi oldinga emas, kuprok yukoriga yunalishi uchun depsinish joyi plankadan 40-50 sm dan uzokda bulmasligi kerak. Sakrash mashkini takrorlash uchun gruppachalarga taksinlanadi. Sakrashlar 3-5 kadam naridan yugurib kelib asta sekin planka balandligini 40-50 sm gacha kutarib bajariladi. Sakrash texnikasini biror elementini notugri bajargan ukuvchilar aloxida guruxga biriktiriladi. Yon tomondan yugurib kelib balandlikka sakrash mashklarini urgatishdan oldin kuyidagi mashklarni bajarish kerak.

1. Depsinish joyiga mumkin kadar yakinlashtirib joylashtirilgan tusiklarga sakrab chikish.

2. Depsinish joyida kuyilgan uncha katta bulmagan tusik ustidan uzunlikka sakrash.

3. Tebranayotgan uzun arkoncha ustidan sakrash.

4. Joyida turib va 2-3 kadam naridan plankasiz balandlikka sakrash.

BALANDLIKKA SAKRAShNI URGATISh.

«Perekidnoy» usulda sakraganda yerga tushish vaktida kulga katta kuch kelishi va yonbosh bilan kattik tushish mumkinshuning uchun sakrovchiga avvalo yerga yumshok tushishni urgatish, yelka kamari v akul muskullarini mustaxkamlash va yerga tushadigan joyni yaxshilab tayyorlash kerak.

Urgatishni 1-4 yugurish kadam tashlashdan boshlagan ma`kul. Shunda shugullanuvchining depsinishi va keyinchalik planka ustidan utishni bilib olishi osonrok buladi. Depsinish va planka ustidan utishni uzlashtirgandan keyin ancha uzokrokdan yugurib kelib asta-sekin tezlikni va plankani kutarib sakrashga utiladi.

Xar bir xarakatni kup marta takrorlash lozim. Oldin taklid mashklari bajariladi, keyin esa xarakatlar planka ustidan sakrab urganiladi. Chinakam mashkka yakin keladigan mashklardan tashkari kuch va egiluvchanlikni rivojlantiradigan va maxsus mashklarni keng kullash kerak.O‘zining nomidan ma’lumki, uch hatlab sakrash – bu 3 ta ketma-ket

depsinishdan iborat harakatdir.

Uch hatlab sakrashning eng birinchi sakrash usuli – bu “passiv” usul bo‘lib,

bunda “sapchish” katta, “qadam” va “sakrash” “sapchishdan” qisqaroq bajarilgan.

XX asrning 20-30 yillaridan uch hatlab sakrashning “faol” usuli qo‘llay boshlandi.

U depsinish joyiga oyoqni tez va faol qo‘yish bilan tavsiflanadi. Ikkinchi qadam

ancha uzaytirilgan, “sapchish – qadam” asosiy rolga chiqib, “sakrash” birmuncha

qisqardi.

O‘tgan asrning 40-60 yillarida ikki – “zarbli” va “yumsha-tilgan” usullar

paydo bo‘ldi.

Birinchisi – katta “sapchish” bilan siltanish paytida tizzani yuqori ko‘tarib

depsinish. Depsinuvchi oyoq zarb bilan yerga qo‘yiladi. Bu harakat “sapchish”dan

so‘ng “qadam”ni ham katta bajarish imkoniyatini yaratdi.

“Yumshatilgan” usulda sakrovchilar depsinuvchi oyoqlarini yerga yumshoq

qo‘yib, boldir bilan silkinishsiz amalga oshiradilar. Bu harakat tezligini yaxshi

saqlab qolishga olib kelib, “sakrash”ni nisbatan kattaroq bajarish imkoniyatini

yaratgan.

Hozirgi paytda 3 usulni ko‘rishimiz mumkin: “vertikal”, “eshkak eshishli” va

yuguruvchi.

“Vertikal”

usuli uchish fazasida oyoqning pastki qismini songa tortib va

depsinuvchi oyoqni yo‘lakka peshvoz qilib yuqoridan pastga qo‘yish bilan

tavsiflanadi. Odatda, tezkorlik va tezlik-kuch sifati yuqori bo‘lgan sportchilar shu

usulda Balandlikka sakrash

Balandlikka yugurish- texnik turdagi vertikal sakrashlar bilan bog'liq yengil atletika intizomi. Sakrashning tarkibiy qismlari - uchish yugurish, uchishga tayyorgarlik, uchish, bardan o'tish va qo'nish.
Sportchilardan sakrash va harakatlarni muvofiqlashtirishni talab qiladi. Yoz va qish mavsumida o'tkaziladi. Bu 1896 yildan beri erkaklar va 1928 yildan beri ayollar uchun engil atletika olimpiadasi.
qoidalar
Balandlikka sakrash musobaqalari sakrash sektorida bo'lib o'tadi, ular ushlagichlarda bar va qo'nish maydoni bilan jihozlangan. Dastlabki bosqichda va finalda sportchiga har bir balandlikda uchta urinish beriladi. Sportchi balandlikni o'tkazib yuborish huquqiga ega, o'tkazib yuborilgan balandlikda ishlatilmagan urinishlar esa to'planmaydi. Agar sportchi istalgan balandlikda bir yoki ikkita muvaffaqiyatsiz urinishsa va endi bu balandlikda sakrashni istamasa, u foydalanilmagan (mos ravishda ikki yoki bir) urinishlarni keyingi balandliklarga o'tkazishi mumkin. Musobaqa davomida balandlikning oshishi hakamlar tomonidan belgilanadi, lekin u 2 santimetrdan kam bo'lishi mumkin emas. Sportchi bu haqda hakamlarni oldindan xabardor qilgan holda istalgan balandlikdan sakrashni boshlashi mumkin.
Bar ushlagichlari orasidagi masofa 4 m.Qo'nish maydoni 3 x 5 metr.
Harakat qilganda, sportchi bir oyog'i bilan itarilishi kerak. Quyidagi hollarda urinish muvaffaqiyatsiz deb hisoblanadi:
Sakrash natijasida bar tokchalarda qolmadi;
Sportchi barni tozalashdan oldin, novda yaqin chetining vertikal tekisligi orqasida yoki tanasining biron bir qismi bilan tirgaklar orasiga yoki tashqarisida joylashgan sektor yuzasiga, shu jumladan qo'nish holatiga tegdi.
Sudya oq bayroqni ko'tarish orqali muvaffaqiyatli urinishni belgilaydi. Agar oq bayroqni ko'targandan so'ng, taxta tokchalardan tushib qolsa, urinish hisoblanadi. Odatda, hakam ko'tarilishni sportchi qo'nish joyini tark etganidan oldin aniqlaydi, ammo natijani rasmiy ravishda belgilash vaqti bo'yicha yakuniy qaror hakamda qoladi.
Tayanch sakrash
Tayanch sakrash- yengil atletika dasturining texnik turlaridan vertikal sakrash bilan bog'liq fan. Sportchilardan sakrash, sprint, harakatlarni muvofiqlashtirishni talab qiladi. Erkaklar tayanib sakrash 1896 yilgi Birinchi Yozgi Olimpiada oʻyinlaridan beri, ayollar oʻrtasida esa 2000-yilgi Sidney Olimpiadasidan beri olimpiya sport turi hisoblanadi. Bu yengil atletika bo'yicha ko'p qirrali musobaqalarning bir qismidir.
qoidalar
Balandlikka sakrash musobaqalari ushlagichlarda bar va qo'nish joyi bilan jihozlangan sakrash sektorida o'tkaziladi. Dastlabki bosqichda va finalda sportchiga har bir balandlikda uchta urinish beriladi. Musobaqa davomida balandlikning oshishi hakamlar tomonidan belgilanadi, u 5 santimetrdan kam bo'lishi mumkin emas. Odatda, past balandlikda bar 10-15 sm qadamlar bilan ko'tariladi va keyin qadam 5 sm ga o'tadi.
Bar ushlagichlari orasidagi masofa 4 m. Qo'nish joyining o'lchamlari 5 x 5 metr. Uchish-qo‘nish yo‘lagining uzunligi kamida 40 metr, kengligi esa 1,22 metrni tashkil qiladi. Sportchi hakamlardan taxta uchun stendlar o'rnini qutb to'xtashi uchun qutining orqa yuzasi oldidan 40 sm dan uchib chiqishga 80 sm gacha sozlashni so'rashga haqli.
Quyidagi hollarda urinish muvaffaqiyatsiz deb hisoblanadi:
Sakrash natijasida bar tokchalarda qolmadi.
Sportchi sektorning yuzasiga, shu jumladan, vertikal tekislikdan tashqaridagi teginish joyiga, qo'llab-quvvatlash qutisining uzoq chetidan, tananing har qanday qismi yoki ustun bilan tegdi.
Parvoz bosqichida sportchi qo‘llari bilan barni yiqilmaslikka harakat qilgan.
Sudya oq bayroqni ko'tarish orqali muvaffaqiyatli urinishni belgilaydi. Agar bar oq bayroqni ko'targandan so'ng raflardan tushib qolsa, endi bu muhim emas - urinish haqiqiydir. Agar urinish paytida ustun sinib qolsa, sportchi yana urinib ko'rish huquqiga ega.
Taktika
Balandliklarni sakrab o'tish va urinishlarga dosh berish - musobaqa paytida asosiy taktika texnikasi. Keyingi balandlikda muvaffaqiyatsiz urinish bo'lgan taqdirda odatiy hiyla - bu ikki urinishni keyingi balandlikka o'tkazish. Tayanib sakrash musobaqasi yengil atletika sektoridagi eng uzun musobaqalardan biri bo'lib, ba'zida ko'p soatlar davom etadi. So'nggi paytlarda sportchilarga (og'ir atletikada bo'lgani kabi) berilgan qoidalarning muqobil variantlari ko'rib chiqildi. belgilangan miqdor barcha musobaqalarda urinishlar.
Gorizontal sakrash bo'yicha musobaqalar
Uzoqqa sakrash
Uzoqqa sakrash- yengil atletika dasturining texnik turlari bo'yicha gorizontal sakrash bilan bog'liq fan.
Sportchilardan sakrash qobiliyati va sprint sifatlarini talab qiladi. Uzunlikka sakrash qadimgi Olimpiya o'yinlarining raqobatbardosh dasturiga kiritilgan. Bu 1896 yildan beri erkaklar uchun, 1948 yildan beri ayollar uchun zamonaviy Olimpiya atletika intizomidir. Bu yengil atletika bo'yicha ko'p qirrali musobaqalarning bir qismidir.
Musobaqa qoidalari
Sportchining vazifasi eng uzun gorizontal yugurish sakrash uzunligiga erishishdir. Uzunlikka sakrash gorizontal sakrash sektorida o'tkaziladi. umumiy qoidalar bu turdagi texnik ko'rinishlar uchun yaratilgan. O'tish paytida birinchi bosqichda sportchilar trekka yugurishadi, so'ngra maxsus taxtadan bir oyog'i bilan itarilib, qumli chuqurga sakrashadi. Sakrash masofasi uchish bortidagi maxsus belgidan qumga qo'nish joyidan teshikning boshigacha bo'lgan masofa sifatida hisoblanadi.
Uchish bortidan qo'nish chuqurining uzoq chetigacha bo'lgan masofa kamida 10 m bo'lishi kerak.Uchib ketish chizig'ining o'zi qo'nish chuqurining yaqin chetidan 5 m gacha bo'lgan masofada joylashgan bo'lishi kerak.
Texnika va uslub
Jahon toifasidagi erkak sportchilar bortdan ko'tarilishda 9,4 - 9,8 m / s boshlang'ich tezligiga ega. Sportchining massa markazining gorizontga chiqishning optimal burchagi 20-22 daraja va yurish paytida odatdagi holatga nisbatan massa markazining balandligi 50-70 sm.Sportchilar odatda eng yuqori tezlikka erishadilar. parvozning oxirgi uch yoki to'rt qadami.
Sakrash to'rt bosqichdan iborat: uchish, uchish, parvoz va qo'nish. Eng katta farqlar, texnik nuqtai nazardan, sakrashning parvoz bosqichiga ta'sir qiladi.
"Qadam"(The Stride jump or Sail jump (ing.)) XIX asrdan beri ma'lum bo'lgan va havaskor sportchilarga jismoniy tarbiya darslarida tanish bo'lgan eng oddiy usul bu "qadam" yoki "oyoqlarni bukish". Yugurgandan so'ng, yugurish oyog'i yon tomondan tebranish oyog'iga qo'shiladi va yelkalar bir oz orqaga tortiladi. Bu sakrashning elementar versiyasi bo'lsa-da, 21-asrda yuqori darajadagi sportchilar tomonidan qo'llaniladi. Shunday qilib, 8,25 m sakrashga ega bo'lgan ingliz sportchisi Tomlinson "qadam bilan" sakraydi. Xuddi shu uslub bilan Galina Chistyakova 7,52 m balandlikda jahon rekordini o'rnatdi.
"Egilish"(The Hang Style (ing.)) - ko'proq tayyorgarlik va muvofiqlashtirishni talab qiladigan qiyinroq variant. Parvoz paytida jumper tanani pastki orqa qismida egib, qo'nishdan oldin pauza qiladi. 1920 yilda bu uslub birinchi marta fin sakrashchisi Tuulos tomonidan namoyish etilgan. Yoniq hozirgi bosqich atletikaning rivojlanishi ayol sakrashchilar orasida eng mashhur texnikadir. Misol uchun, Heike Drexler bu uslub bilan sakrab chiqdi.
"Qaychi"(The Hitch-Kick (ing.)) - eng qiyin variant, sportchidan yuqori tezlik-kuch sifatlarini talab qiladi. Parvozdagi sportchi yugurishni davom ettirayotganga o'xshaydi va oyoqlari havoda 1,5, 2,5 yoki 3,5 qadamlar qiladi. Bu yuqori toifali erkak sportchilar orasida eng mashhur texnikadir.
Qaychi uslubi, 1991 yilda 8,95 ga ko'tarildi]] Mayk Pauell. Xuddi shu uslubda Mexiko Olimpiadasida (1968) Bob Beamon 8,90 m balandlikka sakrab chiqdi.Mavzu: Turgan joydan uzunlikka sakrash texnikasini o'rgatish
REJA:

1.Kirish
2.Turgan joyda uzunlikka sakrash

3.Balandlikka sakrash.

4.Oyoqlarni bukib sakrash texnikasi

5.Xulosa

SAKRASH

Sakrash - yengil atletikaning bir turi hisoblanadi. Sakrashning vertikal va gorizontal turlari mavjud. Vertikal sakrashga balandlikka sakrash va shest bilan sakrash kirsa, gorizontal sakrash esa uzunlikka sakrash va uch karrali sakrash turlarini o'z ichiga oladi. Sakrashning bu turlari Olimpiada o'yinlariga kiradi.
UZUNLIKKA SAKRASH

Uzunlikka sakrash - sportchilardan sakrash va sprint sifatlarni talab qiladi. Bu sport turi qadimiy Olimpiya o'yinlari qatoriga kirgan. Hozirgi Olimpiya o'yinlari qatoriga ham kiritilgan (erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 1948-yildan). Ko'pkurash tarkibiga kiradi.

O'YIN QOIDALARI

Atletning vazifasi - uzoqroq masofaga sakrashdir. Birinchi bo'lib atletlar yugurib keladilar, so'ngra bir oyoqlari bilan maxsus doskadan itarilib, sakraydilar. Itarilish doskasidan qo'nish chuqurligining burchagigacha bo'lgan masofa kamida 10 metr bo'lishi kerak. Sakrash to'rtta fazadan iboratdir: yugurish, itarilish, uchish va qo'nish.

BALANDLIKKA SAKRASH

Balandlikka sakrash qishki va yozgi o’yinlarda o’tkaziladi. Erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 1928-yildan Olimpiya o’yinlari safiga kiritilgan. Beshta fazadan iborat: yugurish, itarilishga tayyorgarlik, itarilish, plankadan o’tish va qo’nish.

O’YIN QOIDALARI

Balandlikka sakrash musobaqalari sakrash va qo’nish uchun moslashgan sektorlarda o’tkaziladi. Sportchiga boshlang’ich etapda va finalda har bir balandlikda uchta harakat beriladi. Agar sportchi biror bir balandlikda sakrashdan bosh tortsa, uning uchta harakati olinib tashlanadi. Agarda u ma’lum bir balandlikka sakrashda 1 yoki 2 marotaba xato qilsa, yana sakrashdan bosh tortib qolgan harakatlarini keying sakrashga olib qo’yishi mumkin. Sportchi o’zi hohlagan balandlikdan sakrashi mumkin, ammo u hakamlarga oldindan xabar berib qo’ygan bo’lishi kerak.

SHEST BILAN SAKRASH

Shest bilan sakrash – Olimpiya o’yinlari qatoriga kiradi ( erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 2000-yildan).

O’YIN QOIDALARI

Shest bilan sakrash musobaqalari sakrash va qo’nish uchun moslashgan sektorlarda o’tkaziladi. Sportchiga boshlang’ich etapda va finalda har bir balandlikda uchta harakat beriladi. Balandlikning oshishi hakamlar tomonidan belgilanadi va u kamida 5 smni tashkil etishi kerak.

UCHTALI SAKRASH

Uchtali sakrash – Yengil atletikaning programmalaridan biridir. U Olimpiya o’yinlarida 1896-yildan beri o’tkaziladi. Sportchi maxsus sektordan yugurib kelib, brusokga yetib kelgandan keyin undan itarilib sakraydi. Sakrash 3 bosqichdan iborat bo’lib, birinchi bosqichda – sakrashni amalga oshirayotganda brusokka qaysi oyog’i bilan birinchi sakragan bo’lsa,

huddi o’sha oyog’i bilan brusokdan qumga sakrashni amalga oshirishi kerak. 2-boshqich qadam deyiladi, bunda yerga boshqa oyog’ bilan teyish kerak. Oxirgi bosqich esa qumga sakrab tushishdir.

huddi o’sha oyog’i bilan brusokdan qumga sakrashni amalga oshirishi kerak. 2-boshqich qadam deyiladi, bunda yerga boshqa oyog’ bilan teyish kerak. Oxirgi bosqich esa qumga sakrab tushishdir.

Uznlikka sakrashda yuqori sport natijasiga erishish asosan yugurib kelish natijasida hosil qilingan gorizontal tezlikka va depsinish natijasida hosil bo`lgan vertikal tezlikka bog`lik.

Uznlikka sakrashda yuqori sport natijasiga erishish asosan yugurib kelish natijasida hosil qilingan gorizontal tezlikka va depsinish natijasida hosil bo`lgan vertikal tezlikka bog`lik.

Shuning uchun yugurib kelish tezligi qanchalik yuqori bo`lsa va depsinish qanchalik tez bajarilsa, boshlang`ich uchib chiqish tezligi shuncha yuqori bo`lib, shunchalik uzoqqa sakraladi. Bundan tashqari, sakrash uzoqligi sakrovchining uchishda turg`unligiga, uning yerga tushish oldidagi va yerga tushayotgandagi xarakatlari qanchalik to`g`ri bo`lishiga ham bog`liq.

Shuning uchun yugurib kelish tezligi qanchalik yuqori bo`lsa va depsinish qanchalik tez bajarilsa, boshlang`ich uchib chiqish tezligi shuncha yuqori bo`lib, shunchalik uzoqqa sakraladi. Bundan tashqari, sakrash uzoqligi sakrovchining uchishda turg`unligiga, uning yerga tushish oldidagi va yerga tushayotgandagi xarakatlari qanchalik to`g`ri bo`lishiga ham bog`liq.

Uchchish fazasida bajariladigan harakatlar sakrovchining muvozanatini saqlay bilishiga va yerga tushish uchun qulay holatga ega bo`lishiga yordam beradi. Sakrashning barcha qismlari o`zaro uzviy bog`liqdir, lekin bayon etishni osonlashtirish uchun, ular alohida-alohida ko`rib chiqiladi.

YUGURIB KELISH

Yugurib kelish uzoqligi erkaklarda 35-45 m, ayollarda esa 30-35 m gacha bo`ladi. Bu uzoqlik odatda sakrovchining shaxsiy xususiyatlariga qarab, birinchi navbatda esa, yugurib kelish tezligini qanchalar tez yoki sekin oshirib olish qobiliyatiga qarab belgilanadi.

«OYOQLARNI BUKIB» SAKRASH TEXNIKASI

Bu usul ancha sodda va tabiiydir. «Uchish qadam» tashlab ko`tarilgandan keyin orqadagi oyoqni yaqinlashtirib, ikkala oyoqni ko`krakka tortish kerak. Bu holatda gavdani ortiqcha engashtirib yuborish kerak emas. Taxminan, yerga tushishiga 0,5 m qolganda oyoqlar sal to`g`rilanadi. Qo`llar boshlagan harakatni davom ettirib, pastga, orqaga tushiriladi. Bunday kompensator harakat boldirlar muvozanatini saqlashga yordam beradi.

«KO`KRAK KERIB» SAKRASH TEXNIKASI

Sakrovchi qadamlab ko`tarilgandan keyin silkinch oyokni pastlatib, orqaga tortib, ungacha sal ildamlab qolgan depsinuvchi oyoqqa tizzasini yaqinlashtiradi. Shunday qilib ikkala oyoq ham sal orqada qoladi.

Silkinch oyoq ko`proq to`g`irlanib, depsinuvchi oyoq tizzasi esa kattik bukiladi. Shu bilan bir vaktda, tos va umumiy og`irlik markaziga nisbatan oldinga siljiydi va sakrovchi ko`kragini kerib belini orqaga egadi. Bunday harakatga yarim bukilgan qo`llarni yon tomonlardan orqaga yoki orqadan yuqoriga aylantirib, yon tomonlarga tez harakati yordam beradi.

Silkinch oyoq ko`proq to`g`irlanib, depsinuvchi oyoq tizzasi esa kattik bukiladi. Shu bilan bir vaktda, tos va umumiy og`irlik markaziga nisbatan oldinga siljiydi va sakrovchi ko`kragini kerib belini orqaga egadi. Bunday harakatga yarim bukilgan qo`llarni yon tomonlardan orqaga yoki orqadan yuqoriga aylantirib, yon tomonlarga tez harakati yordam beradi.

«QAYCHI» USULIDA SAKRASH TEXNIKASI

«Oyoklarni bukib» va «Ko`krak kerish» usulida sakraganda yugurib kelish, depsinish va qadam tashlab ko`tarishdagi harakatlar o`xshashligi g`ujanak bo`lganda yoki ko`krak kerganda buziladi.

Sakrovchining harakatdan harakatga o`tishi keskin bo`lmasligi uchun intilishlari «Qaychi» usulida sakrashga olib keladi. Bu usulda bir harakat ikkinchisiga ravon o`tadi. «Qaychi» deyilgan harakat xarakterini to`g`ri ifodalaydi. Chunki uchish payti oyoqlar to`g`rilanmaydi va bir-biriga qarama-qarshi harakat qilmaydi. Bunday sakrashda oyoqlar yurishdagiga o`xshagan, lekin ancha keng harakat qilib 2,5 yoki 3,5 odimlanadi. Shuning uchun bunday sakrashni «havoda yugurib sakrash» deb ataydilar.

Sakrovchining harakatdan harakatga o`tishi keskin bo`lmasligi uchun intilishlari «Qaychi» usulida sakrashga olib keladi. Bu usulda bir harakat ikkinchisiga ravon o`tadi. «Qaychi» deyilgan harakat xarakterini to`g`ri ifodalaydi. Chunki uchish payti oyoqlar to`g`rilanmaydi va bir-biriga qarama-qarshi harakat qilmaydi. Bunday sakrashda oyoqlar yurishdagiga o`xshagan, lekin ancha keng harakat qilib 2,5 yoki 3,5 odimlanadi. Shuning uchun bunday sakrashni «havoda yugurib sakrash» deb ataydilar.

UZUNLIKKA SAKROVChILAR MAShG`ULOTLARI

1. Uzunlikka sakrashning to`g`ri texnikasini (yugurib kelish, depsinishga tayyorlanish, depsinish va yerga tushish) bilib olish.

2. Yugurib kelish texnikasini takomillashtirish (100 va 200 m) va yugurish tezligini oshirsh.

3. Umumiy jismoniy tayyorgarlik darajasini (oyok, gavda, yelka kamari va qo`ldagi muskul kuchini rivojlantirish, bo`g`inlar harakatini yaxshilash, epchillikni rivojlantirish, umumiy chidamlilikni) oshirish.

4. Uzunlikka sakrash va sprintga moslab kuchni rivojlantirish va muskullar elastikligini yaxshilash (oyokni yozuvchi, sonning orqasidagi, soni ko`taruvchi muskullar, qorin muskullari va boshqa muskullar).

4. Uzunlikka sakrash va sprintga moslab kuchni rivojlantirish va muskullar elastikligini yaxshilash (oyokni yozuvchi, sonning orqasidagi, soni ko`taruvchi muskullar, qorin muskullari va boshqa muskullar).

5. Depsinishga moslab sakrovchanlikni oshirish (ayniqsa, depsinuvchi oyoqda).

6. Yengil atletika mashg`ulot rejasida ko`rsatilagn boshqa turdagi oddiy texnika bilib olish.

7. Ma`naviy va irodaviy fazilatlarni oshirish.

8. Nazariy tayyorgarlikni oshirish.

UZUNLIKKA SAKRASH TEXNIKASINI O`RGATISH

Uzunlikka sakrash texnikasini sprintda tayyorgarlik ko`rib, shug`ullanuvchilar bir tekis yugurishni va tezlikni oshirishni bilib olganliklaridan keyin o`rgatgan ma`qul.

Mashg`ulot zichligini oshirish uchun barcha sakrashlarni gishtqumloq yo`lkada bajarish shart emas. Maxsus sakrash mashqlarini va alohida sakrashlarni o`tloq yerdan yaxshi yumshatilgan joy yoki qum ustiga tushib bajarilsa bo`laveradi.