O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

3. Yakuniy qism (xulosalar). 
Bitiruv malakaviy ishni bajarishda yig’iogan maieriallarni o’rganish va 
tah’lil qilishda quydagi xulosalar kelib chiqadi. 
Yurak-qon tomir tizimi organizmda h’ujayra va to’qimalarni qon bilan 
taminlash va qon o’zining barcha funktsiyalarini bajarishida kerakli sharoit yaratib 
beradi. Bu tizimning morfo-funktsional h’olati va tegishli ravishda uning faoliyati 
organizmnig shaxsiy rivodlanish davriga qarab rivojlanib boradi. Odam xayotining 
h’ar bir bosqichida organizm oldida qo’yiladigan yangi talablarni bajarilishda bu 
tizim asosiy rol o’ynaydi.
Organizm xayot davomida o’sish va rivojlanish bilan bir qatorda malum 
faoliyatda bo’lib turadi va doimiy ravishda energiya sarfi amalga oshib turadi. 
Bunda ayniqsa katta energiya jismoniy faoliyatga sarflanadi. Organizmni 

energiya bilan taminlanishi h’ar bir h’ujayraga organik moddalardan oksidlanish va 

energiya ajratish uchun kislorod etkazib turishi asosiy shart h’isoblanadi. Wpkada 

kislorod bilan to’yingan qonni tanaga tarqatib u erdan karbonat angidridni o’pka 
alveolalariga etkazish jismoniy faoliyatni to’laqonli amalga oshirish uchun asosiy 
sharoit bo’lib xizmat qiladi. Shu bilan birga faoliyat ko’rsatib turgan muskul 
to’qimasi unga doimiy ravishda energiya manbasi (glyukoza, yog’) kelib turishi va 
undan almashinuv maxsulotlari (sut kislotasi) ajratilib turishi va muh’itning 
doimiyligini saqlanib borishini talab qiladi. Bunda h’am qon va qon aylanish tizimi 
asosiy rol o’ynaydi. 
Yurak-qon tomir tizimi organizm o’sib rivojlanishiga bog’liq ravishda uning 
morfologik h’olatlari va funktsional imkoniyatlari o’zgarib boradi. Bu tizimdagi 
rivojlanishning eng jadal kechadigan davriga chakaloqning tug’ilgan vaqtidan bir-
necha h’aftalik bo’lgincha bo’lgan davr, balog’atlikka etish davri va keksayishdagi 
involyutsion o’zgarishlar davri kiradi.
Yurak-qon tomir tizimidagi yoshga oid o’zgarishlar bu tizimni 
organizmning jismoniy faoliyatini etarli amalga oshirishdagi ishtirokini taminlab turadi. Har bir rivojlanish bosqichida organizmning jismoniy imkoniyatlari bu tizimning funktsional h’olati bilan belgilanadi. 
Wz navbatida jismoniy faoliyat va sport bilan shug’ullanish qon va qon 
aylanish tizimiga kuchli tasir etib, qonning birinchi navbatda organizmni kislorod 
bilan taminlash qobiliyatlarini oshiradi va bu tizimning meyoriy rivojlanishinii 
belgilaydigan asosiy omillardan biri bo’lib xizmat qiladi.