O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

(
Ma‟ruza 
(
nazariy material)-2 soat
)
 
 
1-§.Insonning tashkilotdagi xulqi nazariyasi va konsepsiyasi. 
2-§. «Tashkiliy xulq» tushunchasi. 
 
Tayanch  so‟z  va  iboralar: 
Ilmiy  menejment
 
konsepsiyasi,  klassik
 
yoki 
ma‟muriy
 
boshqaruv  maktabi,  byurokratik  tuzilishi  va  uni  boshqarish  tuzilishi 
nazariyasi,  insoniy  munosabatlar  maktabi,  xulqiy  fanlar
 
maktabi,  kognitiv
 
yondashuv, ijtimoiy o„rgatish nazariyasi,  tizimli yondashuv,  jarayonli yondashuv, 
inson  kapitali  nazariyasi,
 
tashkiliy  xulq,  tashqi  muhit  omillari,  motivatsiya, 
globallik, etarlicha tarkiblanmaganlik. 
 
1-§.Insonning tashkilotdagi xulqi nazariyasi va konsepsiyasi. 
Insonning  tashkilotdagi  xulqi bir-biri bilan  uzviy  bog‗langan ikkita tarkibiy 
qism:  shaxsiy  xususiyatlar  (tug‗ma  xususiyatlar  va  ular  asosida  orttirilgan 
xususiyatlar)  va  inson  atrofidagi  muhit  ta‘sirida  shakllanadi.  Inson  xulqini 
ta‘riflovchi turli nazariyalar ushbu tarkibiy qismlarga biron-bir rolni beradi. 
Ilmiy  menejment
 
konsepsiyasi.
  Uning  asoschisi  F.Teylor  xodimlarni  ishlab 
chiqarish  omillaridan  biri  sifatida,  menejerlarni  esa  boshqaruv  funksiyalarini 
bajaruvchi  xodimlarning  alohida  toifasi  sifatida  tan  olgandi.  Eng  yuqori  mehnat 
unumdorligiga erishish mehnatni ilmiy jihatdan tashkil etish va me‘yorlash, inson 
faoliyatidagi  tabiiy  cheklovlarni  hisobga  oluvchi  mehnat  qilish  va  dam  olishning 
oqilona  rejimi  hisobidan  ta‘minlanishi  kerak.  Xodimlarning  bir  qismi  halol  va 
mas‘uliyat  bilan  ishlaydi,  boshqa  qismi  esa  –  ishyoqmaslar.  Halol  va  mas‘uliyat 
bilan  ishlovchi  xodimlar  xulqiga  moddiy  rag‗batlantirish  yaxshi  ta‘sir  ko‗rsatadi, 
ishyoqmaslarga  nisbatan  esa  qat‘iy  nazorat  usulini  qo‗llash  zarur,  agar  ishlashni 
astoydil xohlashmasa, ularni ishdan bo‗shatish darkor. 
F.Teylor  menejerlarning  qo‗l  ostidagilar  bilan  munosabatlari  chog‗ida 
avtoritar usullar va sub‘ektivliknii ilmiy qoidalar bilan almashtirishni talab qildi va