O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Siklik  ishsizlik  -  iqtisodiy  siklning so‘nish  bosqichi  tufayli vujudga kelgan 

ishsizlikdir.  So‘nish  bosqichida  ishlab  chiqarishning  faolligi  susayadi,  ayrim 

korxonalar  yopiladi,  natijada  ishsizlik  ortadi.  Ishsizlikning  amaliy  va  tabiiy 

darajalari o‘rtasidagi farq siklik ishsizlik ko‘rsatkichini tashkil qiladi. 

Siklik  ishsizlik  -  salbiy  iqtisodiy  hodisadir.  Uning  borligi  iqtisodiyotning 

to‘liq  bandlik  darajasida  faoliyat  ko‘rsatmayotganligini,  demak,  YaIMning 

potensial darajasiga erishilmayotganligini bildiradi. 

Siklik  ishsizlik  ko‘rsatkichlari  g‘oyatda  turli-tuman  bo‘lib,  so‘nishning 

intensivligiga bog‘liq ravishda o‘zgarib turadi. AQShda Buyuk depressiya davrida 

siklik ishsizlik darajasi 25 foizgacha yetgan.  

Agar  ishsizlik  tabiiy  darajadan  yuqori  bo‘lishi  mumkin  bo‘lsa,  ya’ni  siklik 

ishsizlik  paydo  bo‘lishi  mumkin  bo‘lsa,  u  holda  o‘rinli  savol  tug‘iladi:  ishsizlik 

tabiiy darajadan past ham bo‘lishi mumkinmi? Bozorning bunday holati o‘ta to‘liq 

bandlik deb ataladi. 

---

O‘ta to‘liq bandlik iqtisodiyoti alohida bir sharoitda turgan, masalan, urush 

holatida  turgan  mamlakatlar  uchun  normal  holat  hisoblanadi.  Bu  holatda  mehnat 

bozoridagi bunday holat iqtisodiy sabablar yo‘qligida paydo bo‘ladi. 

Agar o‘ta to‘liq bandlik oddiy iqtisodiy sharoitlarda ham ancha uzoq muddat 

davom  etsa,  demak,  mehnat  bozori  moslashuvchan  emas,  iqtisodiyotdagi 

inflyatsiya darajasi esa juda yuqori, degan xulosa kelib chiqadi. Demak, o‘ta to‘liq 

bandlik - noqulay iqtisodiy holatdir. 

4.  Ishsizlikning  sabab  va  oqibatlari.  Ishsizlik  bo‘yicha  davlat  siyosati: