O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi saida kasimxodjayeva

G. Belovning “Leningrad poemasi”.
 
Insonning ma’naviyati masalalari nafaqat 
lirik va falsafiy asarlarda, balki sof publitsistik asarlarda ham yetakchilik qiladi. 
Masalan, G. Belovning “Leningrad poemasi” shular jumlasidandir. Leningradlik 

---

97 
shoira O. Berggolts she’rlariga bastalangan oratoriya – ijrochi, qo‘shma xor , 
simfonik orkestr ijrosiga mo‘ljallangan. Sakkiz qismdan iborat bo‘lgan asarda shoir 
nomidan urush esdaliklari o‘qib eshittiriladi. Urush fojealari she’riy matn va fojeaviy-
lirik musiqa ijrosida tomoshabinga yetkaziladi. Asosiy fikr – urush sinovlarida ham, 
murakkab vaziyatlarda ham odamga xos bo‘lgan yuqori fazilatlarni – insoniylikni 
saqlab qolishdan iborat bo‘ladi. 
Romantizmning yana bir belgisi go‘zallikka, ijodkorlikka sajda qilishdan 
iboratdir. Aynan shu mavzu 70-80-yillar ijodida aniq seziladi. Qator asarlarning 
asosiy, ijobiy qahramoni bo‘lib, boshqalardan keskin ajralib turadigan, ijodi tufayli 
ma’naviy boy – Shoir, Rassom, Musiqachi obrazlari belgilanadi. G. Fridning
“Van-Gog xatlari”, Y. Butskoning “Rassom xatlari”, R. Shedrinning “Dionisiy 
freskalari” , S. Nasidzening “Pirosmani”, M. Vaynbergning “Portret” operalarida 
“Rassom” asosiy qahramondir. 
D. Shostakovich, B. Chaykovskiy vokal to‘plamlarida, A. Terteryanning “Olovli 
uzuk” 
operasida, 
O. 
Taktakishvili 
oratoriyalarida, 
N. 
Sidelnikovning 
“Romanserostda”, R. Shedrinning “Poetoriya”sida, N. Martinovning To‘rtinchi 
“Shoir o‘limi” simfoniyasida “Shoir” asarning asosiy maqsadini belgilaydi. 
Keng ma’noda she’riyatning o‘zi ham musiqiy asarning qahramoniga aylanadi. 
V. Silvestrovning “Sokin qo‘shiqlar” to‘plamida “She’riyat” asosiy qahramon sifatida 
belgilanadi. Bunda kompozitor antologik she’riyat uslublariga murojaat etib, 
musiqada meditatsiya imkoniyatlarini qo‘llaydi. A. Shnitkening qator asarlarida esa 
asosiy qahramon bo‘lib, “Musiqa”ning o‘zi namoyon bo‘ladi. “Musiqa” obrazida 
insoniyatga xos bo‘lgan eng ezgu niyatlar, sof muhabbat, nazokat mujassam bo‘ladi. 
Albatta, har bir ijodkor musiqiy obrazlarni tasvirlashda o‘zigagina xos bo‘lgan 
uslublardan foydalanadi. Davr kompozitorlari turli-tuman mavzularga murojaat 
qilganiga qaramasdan, ularni zamonaviy fikrlash, ko‘tarilgan muammolarni sotsial 
kesimda izohlash xususiyatlari birlashtirib turadi. Shu bilan birga, obrazlarni nazokat 
bilan tasvirlash, ularni shoirona ko‘rsatish davr belgisidir. Shu davrning romantizmi – 
N. Rimskiy-Korsakov ijodiga xos bo‘lgan “she’riy romantizm”ni eslatadi. 

---

98 
Musiqashunos A. Kandinskiy ta’biri bilan qo‘llanilgan mazkur atama ,70-80-yillar 
ijodini aniq aks ettiradi.