O`zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Xarakterida isterik belgilar bo
‘
lgan bolalar.
 
Xarakterida isterik belgilari bo‘lgan bolalarni 
tarbiyalash sohasida muayyan qiyinchiliklar vujudga keladi. Isteroid belgilar bo‘lgan bolalarda eng ko‘p 
uchraydigan xususiyat egosentrizm, ya’ni o‘taketgan shaxsiyatparastlik, o‘zini ko‘rsatishga, kibrlanishga, 
maqtanchoqchikka, o‘z sifatlarini va o‘z rolini oshirib ko‘rsatishga moyillik va o‘z shaxsini birinchi 
o‘ringa qo‘yish shundan kelib chiqadi. Bu sifatlar odatda, haddan tashqari ta’sirchanliq emotsional 
tuyg‘ularning beqarorligi, kayfiyatning beqarorligi bilan birga qo‘shilgan bo‘ladi. Maktabgacha tarbiya 
yoshidagi isterik belgilar bo‘lgan bolalarning xulq-atvorida ba’zi qiyinchiliklar vujudga keladi. Ular 
tengdoshlari bilan janjallashadilar, ularga buyruqbozlik qiladilar, ba’zan o‘jar, asabiy bo‘ladilar, 
ko‘pincha gapga quloq solmaydilar, isterik reaksiyalarga moyil bo‘ladilar – еrga yotib oladilar, qattiq 
yig‘laydilar, depsinadilar, xullas, o‘z aytganlarini o‘tkazishga xarakat qiladilar. Maktab yoshida bu 
bolalardagi egosentrizm ko‘rinishlariga betoqatlik, boshlangan ishni oxiriga еtkaza olmaslik qo‘shiladi. 

---

Bolalardagi isterik xarakterning eng muhim xususiyati – intelektual qobiliyatning to‘la saqlab 
qolishi bilan bir vaqtda aniq ifodalangan egosentrik kayfiyat va infantil xulq-atvorning mavjudligidir. 
Isterik bolalar boshqalardan yaxshiroq bo‘lish harakatlarini qiladilar. O‘ziga bu qadar haddan tashqari 
bino qo‘yish bunday bolalarda keyinchalik emotsional tuyg‘ularni birmuncha yuzaki qilib qo‘yadi: ularda 
chuqur mehr-oqibat vujudga kelmaydi, boshqa kishilarning kechinmalari ularni xayajonlantirmaydi, 
ularga achinmaydigan bo‘lib qoladilar. O‘z kechinmalariga esa ular odatda, juda ham e’tibor beradilar. 
Xarakterida isterik belgilar bo‘lgan bolalar bilan bo‘ladigan korreksion-tarbiyaviy ishni mumkin 
qadar ertaroq, bu belgilar sezila boshlagan paytdan boshlash kerak. Bola xarakteridagi isterik belgilar 
shunday oilalarda tarkib topadiki, bu oilalarda ota-onalar bolaga hamma narsaga ruxsat beradilar, o‘ta 
erkalatib yuboradilar. Isteroid bolalar uchun yaxshi uyushgan bolalar kollektiv jamoasida bo‘lish juda 
foydalidir, bu еrda u o‘ziga-o‘zi xizmat ko‘rsatishning elementar ko‘nikmacharini egallashi kerak. O‘yin 
faoliyatidek jarayonida bolani o‘z egosentrik tendensiyalarini bosishga o‘rgatish maqsadida 
foydatanilmog‘i lozim. Bolalar bog‘chasining katta guruhida bolada ma’lum bir vazifani bajara olish va 
uni oxiriga еtkazish malakasini hosil qilishga alohida e’tibor berish lozim. Maktabdagi korreksion 
tarbiyaviy ishni bu bolalar intellekt qobiliyatining to‘la qimmatli ekanligini va ular shaxsidagi ijobiy 
xususiyatlarni hisobga olib ko‘rish zarur. Birinchi navbatda bolaning kuchli gormonlarini – uning 
moyillarini, qobiliyatini aniqlash, bu mayl va qobiliyatlarni qo‘llab-quvvatlash va shu tarzda egosentrik 
mayillarni yo‘qota borib, shu asosda shaxsni qayta tarbiyalash zarur.