Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim vаzirligi p. M. Matyaqubova, sh. M. Mаshаripov, X. sh. Jabborov “fan va texnikada o’lchashlar noaniqligi”

4.5. Personalning noaniqligi
Subʼektiv noaniqliklar – kuzatuvchining individual xususiyatlariga bogʼliq boʼlib, uning oʼlchash texnikasi boʼyicha bilimiga, uning qator fiziolo-gik xususiyatlariga, masalan, uning sezish tezligiga, qanchalik tez sezishiga, rang qabul qilish, koʼrish, eshitish kabi qobiliyatining oʼtkirligiga bogʼliq.
Subʼektiv noaniqlik bundan tashqari operatorning oʼlchash vositasiga va oʼlchash obʼektiga taʼsiridan sodir boʼlishi mumkin (temperatura maydonining oʼzgarishi, mexanik taʼsirlar va boshqalar).
Baʼzida subʼektiv noaniqlik shaxsiy noaniqlik deb ham yuritiladi. Odatda subʼektiv noaniqlik tarkibida muntazam effektlardan tashqari tasodifiy tashkil etuvchisi ham boʼlishi mumkin va bu hol kuzatuvchining malakasi qanchalik past boʼlsa, shunchalik koʼp uchraydi. Shuning uchun Oʼlchashni boshlashdan oldin koʼpgina subʼektiv noaniqliklar ham bartaraf etilishi mumkin. Buning uchun baʼzida operatorning malakasiga yoki operator-ning baʼzi fiziologik parametrlari boʼyicha muayyan talablar qoʼyiladi.
Personalning noaniqliklari yoki shaxsiy noaniqliklar quyidagi omillarga bogʼliq paydo boʼladi:
• Kuzatuvchining sezish aʼzolarining inertsion xususiyatlari, masalan, ballistik oʼlchash asboblarda koʼrsatkichning eng kata holatini hisoblashda kechikishi;
• Kuzatuvchining joylashish oʼrnining taʼsiri va hisoblash tizimining xususiyatlari (parallaks), sonli ikki belgi oʼrtasiga tushgan hisobni interpolyatsiya qilishdagi xatoliklar va b.;
• Oʼlchash oʼlchash asbobining kichiklashgan yoki kattalashgan koʼrsatkichlarini qayd qilish mumkinligi;
• Metodikani interpretatsiya qilishdagi uncha katta boʼlmagan farq boʼlishi mumkinligi.
Raqamli oʼlchash vositalarida koʼrsatkichga nisbatan vertikal joylashmagan boʼlsa parallaks noaniqligi sodir boʼladi (4.5.1- rasm).

Qurilma shkalasi Qurilma shkalasi Kuzatuvchi