O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jaligi vazirligi

tegishli davlat dasturlarini ishlab chiqish;
ta’lm tashkilotida iste’dodlarni aniqlash, tanlash, tarbiyalash bo ‘yicha tegishli chora-tadbirlar olib borish;
tegishli yo ‘nalishlar bo ‘yicha ixtisoslashtirilgan maktablar, maktab-internatlar, maxsus sinflar, markazlar va o ‘quv kurslari tashkil etish;
ta’lm jarayonida egallangan bilimlarni kundalik turmush va kasbiy faoliyatda samarali qo ‘llay olishga qaratish;
ta’lm oluvchilar o'rtasida turli tanlovlar uyushtirib borish va rag ‘batlantirish;
chot el yetakchi ilmiy tashkilotlari va ta’lm muassasalariga magistratura va doktorantura dasturlarini o‘tash, malaka oshirish, tajriba orttirishga yuborish orqali va boshqa shakllarda amalga oshiriladi»¹¹⁰.
Shuningdek, «yosh olimlarning ilmiy tashkilotlar va ta’lm muassasalari, ishlab chiqarish va boshqa tarmoqlardagi ilmiy uyushmalari davlat tomonidan qo ‘llab-quvvatlanadi.
Ilmiy tashkilotlar va oliy ta ’lim muassasalarida yosh olimlar va talabalarning ilmiy faoliyat yuritishi uchun tegishli shart-sharoitlar yaratilishi lozim»¹¹¹.
Shu bilan birga, akademik ilm-fan va oliy ta’lim hamkorligi (2-§), ilm-fan va ishlab chiqarishning uzviy bog‘liqligini(3-§) ta’minlash lozim.
2-§. Ilm-fan va oliy ta’limning uzviy bog‘liqligi
Universitet- bu fan va ta ’limning ittifoqi, professorlar va talabalarning ittifoqidir
Vilgelm Gumbold
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 20 apreldagi «Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» PQ 2909-sonli Qarorida «oliy ta’lim muassasalari ilmiy salohiyatini mustahkamlash, oliy ta’limda ilm-fanni yanada rivojlantirish, uning akademik ilm-fan bilan integratsiyalashuvini kuchaytirish, oliy ta’lim muassasalari professor-o ‘qituvchilarining ilmiy-tadqiqot faoliyati
samaradorligi va natijadorligini oshirish, iqtidorli talaba-yoshlarni ilmiy faoliyat bilan shug‘ullanishga keng jalb etish»¹¹¹ muhim vazifalardan biri sifatida belgilangan.
Bunday ulkan va keng qamrovli vazifalarni hal etish ustun darajada universitet ta’limi va ilmiy faoliyatining akademik ilm-fan bilan integratsiyalashuvini samarali tashkil etishga bog‘liq. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi «Ilm-fan va ilmiy faoliyat to‘g‘risida» Qonunining 21 moddasiga muvofiq: «Ilm-fan va ta’limning uzviy bog ‘liqligi:
ta ’lim jarayonining sifati va samaradorligini oshirish; ta ’lim oluvchilarda ilmiy tafakkurni rivojlantirish; pedagog kadrlarning ilmiy salohiyatini oshirib borish,
«ustoz — shogird» maktab va an ’analarini mustahkamlash, ilmiy izlanuvchilarning iqtidorli kelajak avlodini shakllantirish;
ilm-fan va texnologiyalarni rivojlantirishning ustuvor yo ‘nalishlari bo ‘yicha yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlab borish orqali ta ’minlanadi»^{112 113}.
Ko‘rinib, turibdiki, hozirgi vaqtda akademik ilm-fanning oliy ta’lim tizimi bilan integratsiyalashuvi alohida ahamiyat kasb etmoqda.
Bunga yorqin misol akademik ilm fanda erishilgan ulkan yutuqlar oliy ta’limda intellektual faoliyatni, ilmiy va o‘quv-uslubiy ta’minotni mustahkamlaydi.
Akademik ilm-fan ham o‘z-o‘zidan rivojlana olmaydi. U oliy o‘quv yurtlari, xususan universitetlar va o‘qishni muvaffaqiyatli tugatgan hamda ilmiy faoliyatga layoqatli bitiruvchilar bilan yaqindan bog‘liqdir.
Jahondagi yetakchi davlatlarning amaliyotini o‘rganish hamda mamlakatimiz tajribasi shuni ko‘rsatadiki, hozirgi sharoitda akademik ilm-fan va oliy ta’lim integratsiyalashmasa, ular har ikkalasining layoqatliligi ham pasayib boradi. Masalan, ayrim yo‘nalishlar bo‘yicha bakalavriat bitiruvchilari mehnat bozorida raqobatlasha olmaydi, yosh mutaxassislar ilm-fanga intilishining pasayishi oqibatida esa oliy malakali ilmiy pedagog kadrlar ta’minoti ham yomonlashishi mumkin. Ilmiy tadqiqot va oliy ta’lim muassasalari faoliyati
integratsiyalashuvining sustligi ularni rivojlantirish salohiyatini pasaytiradi, jamiyat va iqtisodiyotni o‘zgartirishdagi ulushini kamaytiradi, xalqaro mehnat taqsimotida mamlakatimizning manfaatli ishtirokiga, jahon fan-ta’lim jamoatchiligi bilan to‘laqonli uyg‘unlashishiga va nihoyat intellektual faoliyat rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. Ilm-fan va oliy ta’lim integratsiyalashuvi jarayonini
rivojlantirishning murakkabligi ustun darajada ularni tashkil etishdagi institutsional qoloqlik bilan bog‘liq bo‘lib, bu fan va ta’lim tarqoqligining haliyam saqlanib qolishida namoyon bo‘lmoqda. Afsuski, hozirgi vaqtda ham ilmiy tadqiqot va oliy ta’lim muassasalari faoliyati hamda boshqaruvida bunday tarqoqlik ma’lum darajada davom etib kelmoqda. Ilm-fan va oliy ta’limni tashkil etishda byurokratik model elementlarining saqlanib qolayotganligi hozirgi bozor makoni talablari hamda ehtiyojlariga mos kelmaydi. Buning asosiy sabablaridan biri esa, me’yoriy-huquqiy va tashkiliy ta’minotdagi kamchiliklar hisoblanadi. Umuman aytganda, ilm-fan va oliy ta’lim integratsiyalashuvi jarayonlarida bir qancha normativ-huquqiy, ma’muriy-boshqaruv, moliyaviy-iqtisodiy, tashkiliy-uslubiy, ijtimoiy va hatto psixologik to‘sqinliklar saqlanib qolmoqda.
Bunday muammolarni hal etish uchun O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 2014 yil 10 fevraldagi PF 2125- sonli «O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi ilmiy ishlab chiqarish markazi faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risidagi» Qarorida ham: «respublika ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy o‘quv yurtlarining ilmiy-tadqiqot faoliyatini muvofiqlashtirish»¹¹⁹ mazkur markazning eng muhim vazifalaridan biri sifatida belgilangan edi.
Ilm-fan va oliy ta’lim integratsiyalashuvi sohasidagi, xususan, ilmiy- tadqiqot va oliy ta’lim muassasalarining integratsiyalashuvi tuzilmasini qayta tashkil etish ishlari iqtisodiy makondagi o‘zgarishlarga nisbatan biroz kechikib sodir bo‘lmoqda. Albatta, bu keng qamrovli, ma’lum vaqt va yuqori salohiyat talab etadigan ish. Fikrimizcha, ushbu muammolarning hal etilishi quyidagilarda namoyon bo‘ladi.
Akademik ilm-fan va ta’limni uyg‘unlashtirishda: 1) Ta’limning ilm- fanga ta’siri:

• 
  ilmiy-tadqiqot mauassasalarining xodimlarini pedagogik faoliyatga jalb qilish, ilm-fan yutuqlaridan pedagogik faoliyatda samarali foydalanish va ular bilan tajriba almashish;
  
• 
  ilmiy-tadqiqot mauassasalari olimlari bilan hamkorlikda o‘quv adabiyotlarining yangi avlodini yaratish;
  
• 
  ilmiy, o‘quv-uslubiy va axborot bazasi shakllantirish va undan birgalikda foydalaniladi;
  
• 
  magistrantlar va talabalarning tanishuv amaliyotlarini tashkil etish hamda ularga ekskursiyalar uyushtirishga erishiladi.
  

2). Akademik ilm-fanning oliy ta’limga ta’siri asosan quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

• 
  talabalarning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish orqali ta’lim sifati va natijada kadrlar raqobatbardoshligi oshadi; ¹¹⁴
  
• 
  ilmiy tadqiqot uslublari, qonuniyatlari va qoidalaridan to‘g‘ri foydalanish ko‘nikmalari shakllanadi;
  
• 
  iqtidorli talabalarni tezroq aniqlash va ularning qobiliyatlarini ochish imkoniyati yaratiladi;
  
• 
  ilmiy salohiyatni, axborot bazasini, shakllangan nazariy bilimlar va tajribani oliy ta’lim muassasida to‘plash orqali fundamental va amaliy tadqiqotlar samaradorligi oshadi hamda ilmiy-tadqiqot ishlari yanada samaraliroq muvofiqlashtiriladi;
  
• 
  kafedralar professor-o‘qituvchilari va ilmiy-tadqiqot bodinmalari xodimlarining professional-tashkiliy tuzulmasi yaxshilanadi;
  
• 
  universitet professor-o‘qituvchilari, magistratura va bakalavriat talabalarini ilmiy-tadqiqot ishlariga hamda ilmiy xodimlarni ta’lim jarayoniga jalb qilish yaxshilanadi;
  
• 
  ta’lim jarayonida (darslik, o‘quv qo‘llanma va b.) va ilmiy tadqiqotlar o‘tkazishda qodlaniladigan (ilmiy monografiya, maqolalar va b.) axborot resurslari ko‘payadi;
  
• 
  doktorantlar, mustaqil izlanuvchilar va magistrantlarga ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish uchun shart-sharoitlar yaratish orqali ilmiy- pedagog kadrlar tayyorlash sifati yanada yaxshilanadi;
  
• 
  professor-o‘qituvchilaming ilmiy-tadqiqot ishlariga jalb qilinishi, hamkorlikda ilmiy loyihalar bajariladi va ilmiy-tadqiqotlarning natijadorligi oshiriladi;
  
• 
  OTMda tayyorlangan ilmiy va o‘quv-uslubiy adabiyotlarning sifatini oshirish, ularni taqriz va tahrir qilish;
  
• 
  mamlakatdagi va jahon ilm-fani yutuqlari bo‘yicha professor- o‘qituvchilar va talabalarga muammoli hamda dolzarb mavzularda ma’ruzalar o‘qish;
  
• 
  bitiruv malakaviy ishlariga rahbarlik qilish va DAK ishida ishtirok etish orqali ularning sifatini oshirish.
  

3. 
   Yuqorida akademik ilm-fan bilan universitet ta’limi va ilm-fani
   

uyg‘unligi xususida ta’kidlagan edik. Endi ularning o‘zaro ta’siri
natijasida erishiladigan samara qanday yo‘nalishlarda namoyon bo‘lishi haqida to‘xtalamiz:

• 
  hamkorlikda xalqaro megaloyihalar ishlab chiqish va amalga oshirish hamda milliy iqtisodiyot tarmoqlariga tatbiq etish;
  
• 
  hamkorlikda ilmiy-amaliy konferensiyalar, simpozium, seminarlar va davra suhbatlari tashkil etish;
  
• 
  ilmiy-uslubiy va amaliy tavsiyanomalar tayyorlash hamda ko‘rgazmali seminarlar (masalan, «fermerlar kuni» va h.) uyushtirish;
  
• 
  hamkorlikda ilmiy-tadqiqotlar o‘tkazish va natijalarini chop ettirish;
  
• 
  doktorant, mustaqil izlanuvchi va magistrantlarga ilmiy rahbar(maslahatchi) bo‘lish;
  
• 
  dissertatsiyalar, ilmiy monografiyalar va ilmiy hisobotlarni muhokama qilish uchun birlashgan ilmiy kengash hamda seminarlar tashkil etish va boshqalar.
  

3. 
   §. Ilm-fan va ishlab chiqarishning uzviy bog‘liqligi
   

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 27-iyuldagi 3151-sonli «Oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi Qarorida
«nazariya va amaliy ot yaxlitligi ta’minlanmaganligi»¹²⁰; 2017-yil 9-
dekabrdagi Qishloq xo‘jaligi xodimlari
kuniga bag‘ishlangan tantanali амалиЁт - бу хамма
marosimdagi nutqida «qishloq ^наР^{са ишлаши}’ ^лекин сабаби-
ни хеч ким б и л м а с л и г и.