|
Bo’lim 6. Turli kasalliklar bilan kasallangan bolalarga va ularning oilalariga hamshiralik parvarishi.
Mavzu: 6.10.2. Yuqumli kasalliklar bilan kasallangan bolalarga va ularning oilalariga hamshiralik parvarishi. Qizamiq. Qizilcha.
Soatlar soni: 2 soat.
Dars rejasi:
Qizamiq va qizamiq qizilchasi kasalliklari.
Qizamiq kasalligi bilan kasallangan bolalarda va ularning oilalariga hamshiralik parvarishi.
Qizamiq qizilchasi kasalligi bilan kasallangan bolalarda va ularning oilalariga hamshiralik parvarishi.
Maruza matn tarkibi:
6.10.2.1. Qizamiq.
1) Etiologiyasi.
Qizamiqning yuqish yo’li havo-tomchi yo’li orqali amalga oshriladi. Yashirin davri 9-11 kun davom etadi, 1-5 yoshgacha yuqori kasallanish kuzatiladi. Kataral davrda yuqumlilik juda yuqori, toshma davrida tez pasayadi. Yuqumlilik kasallik boshlangandan 4 kunidan toshma toshgandan so’ng 5 kungacha kuzatiladi.
2) Simptomlari:
Qizamiq tipik kechuvchi kasallik. Asosiy simptomlarga qarab 3 davrga ajratiladi: kataral, toshma toshish davri va sog’ayish davri.
1. Kataral davr.
3-4 kun davom etadi. Boshlang’ich belgilari harorat ko’tarilishi, burundan shilliq suyuqlik ajralishi, yo’tal, ko’zdan ajralma ajralishi hisoblanadi. Qizamiqqa tegishli bo’lgan simptom bu Koplik dog’lari atluvchi jag’ tishlarning to’g’risidagi lunj shilliq pardasida mayda oqimtir rangli papulalar paydo bo’ladi. Teriga toshma toshishidan 2 kun oldin yumshoq tanglayning shilliq qavatida joylashuvchi mayda qizil dog’lar ko’rinishida qizamiq enantemasi paydo bo’ladi.
2. Toshma toshish davri.
4-5 kun davom etadi. Kataral davrda harorat ko’tarilishi 3-4 kun davom etadi, vaqtinchalik pasayib, yana ko’tariladi va bu vaqtda terida toshma toshishi kuzatiladi. Ko’zdan aralma va burundan shilliq suyuqlik ajralishi kabi kataral simptomlar yaqqol ko’zga tashlanadi. Toshma toshishi quloq orqasi, yuz va ensa soxasi terisidan boshlanib, tanaga, qo’l, oyoqlarga tarqaladi.
3. Sog’ayish davri.
3-4 kun davom etadi. Harorat tushishi bilan birgalikda kataral belgilarning so’nishi kuzatiladi, lekin yo’tal bir necha kun davom etadi. Toshmalar pushtidan to’q qizilgacha o’zgarib, pigmentasiyalanadi.
3) Davolash.
Asoratlar bo’lmaganda maxsus davo o’tkazish shart emas. Simptomatik davo o’tkaziladi va tinch yotoq rejimi buyuriladi.
Davr
|
Kataral davr
|
Toshma toshish davri
|
Sog’ayish davri
|
3-4 kun (kasallikning
1 kunidan 4 kunigacha)
|
4-5 kun (kasallikning
4 kunidan 7 kunigacha)
|
3-4 kun (kasallikning
8 kunidan so’ng
|
Tana harorati ko’tarilishi
Burun bitishi
Yo’tal
Konyuktivit va ko’zdan ajralma
Koplik dog’lari
|
38-39 C
+
+
+
+
|
Vaqtinchalik tushib yana ko’tariladi
(fototermik)
+ + - + + +
+ + - + + +
+ + - + + +
-
|
37C–o’rtacha harorat
+
+
+
-
|
Toshma
|
Yo’q
|
Pushti
(-to’q qizil)
|
To’q qizil
- Pigmentasiya
|
Qizamiqni rivojlanish jarayoni. (Hamshiralik ishi kafedrasi 23 tom, Shifoxonada bolalarda hamshiralik parvarishi nazariyasi 136 bet.)
4) Hamshiralik parvarishi.
1) Kataral davrda hamshiralik parvarishi.
Harorat ko’tarilgan vaqtda, yengil kiyim kiygiziladi va yotoq rejimi o’tkaziladi. Konyuktivit sababli yorug’likdan qo’rqish kuzatiladi, shuning uchun xona yoritilishiga e’tibor berish kerak. Bu davrda yuqumlilik juda kuchli va qarshilik ko’rsatish pasaygan. Shuning uchun boshqalar bilan kontaktda bo’lishdan asrash kerak. Shifoxonaga yotqizilganda izolyatorga joylash kerak.
2) Toshma toshish davrida hamshiralik parvarishi.
Toshma toshish boshlanganda tana harorati yuqoriga ko’tariladi. Shu bilan birga kataral simptomlar kuchayishi kuzatiladi, bu esa doimiy kuzatuv vatozalik nazoratini talab qiladi. Toshma toshgan soha yumshoq namlangan sochiq bilan artiladi, kerak bo’lganda oraliq yuviladi. Ko’zni parvarish qilish uchun fiziologik eritmada yuviladi va ko’zdagi ajralmalar pahta bilan artiladi. Shuningdek og’iz bo’shlig’ini gigiyenasini ushlab turish uchun chayish va tishlarni tozalash o’tkaziladi.
3) Tiklanish davrida hamshiralik parvarishi.
Tana harorati tushgandan so’ng 3-4 kun yotoq rejimi davom ettiriladi, yana 3-4 kundan so’ng krovatda o’tirish mumkin, so’ng bolaga palatada o’ynashga ruhsat berish mumkin. Bolalar bog’chasiga, maktabgacha bo’lgan kurslarga va odamlarning gavjum bo’lgan joylarga bola to’liq tuzalmaguncha yuborish mumkin emas.
4) Asoratlarni oldini olish.
Boshlang’ich simptomlari yuqori nafas yo’llarining infeksiyasi hisoblanadi, ahvoli og’irlashganda zotiljam bo’lishi mumkin. Zotiljamni oldini olish uchun og’iz bo’shlig’ini chayish va tozaligini saqlash o’tkaziladi, butun organizmga tinchlik ta’minlanadi, simptomlarni og’irlashishi bartaraf qilinadi. Chunki toshma toshgan soha va shilliq qavatlar kuchsizlanadi, bu bakterial infeksiyani chaqirishi mumkin. Ta’sirlanish bartaraf qilinadi va tozalikni saqlashga harakat qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
