O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

4. N-xolinoretseptorlarga ta’sir etuvchi vositalar

• 
  N-xolinomimetiklar (nikotinomimetiklar) Sititon, Lobelin gidroxloridi
  
• 
  N-xolinoretseptorlarning yoki ular bilan birikkan ion kanallarining blokatorlari
  

Ganglioblokatorlar: Benzogeksoniy, Penta`min, Gigroniy, Pirilen, Arfonad
Kuraresimon vositalar (periferik ta’sirli miorelaksantlar):Tubokurarin xloridi, Pankuroniy bromidi, Pipekuroniy bromidi, Anatruksoniy, Ditilin, Melliktin


Muskaringa va nikotinga sezgir xolinoretseptorlarga ta’sir qiluvchi vositalar
M- va N-xolinoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi vositalar (M-, N-xolinomimetiklar)
M- va N-xolinomimetiklarning bevosita ta’sirida vegitativ nerv sistemasining gangliylaridagi N-xolinoretseptorlar va parasimpatik nerv sistemasi oxirida joylashgan M-xolinoretseptorlar qo‘zg‘aladi. Bunda asosan M-xolinoretseptorlar qo‘zg‘alishi tufayli yuzaga keluvchi o‘zgarishlar ustunlik qiladi, ya’ni ko‘z qorachig‘i torayadi, ko‘z bosimi pasayadi, akkomodatsiya spazmi kuzatiladi va boshqalar.
Mazkur guruhga asosan atsetilxolin va uning unumlari kiradi.
Atsetilxolin – xolinergik sinapslarning mediatori bo‘lib, xolinning murakkab efiri hamda sirka kislotasidan tashkil topgan va kimyoviy tuzilishi bo‘yicha mono-to‘rtlamchi ammoniyli birikmalarga mansub. Ta’siri qisqaligi sababli tibbiyotda qo‘llanilmaydi, ammo, eksperimental farmakologiya va fiziologiyada keng qo‘llaniladi. U M- va N-xolinorenseptorlarga bevosita qo‘zg‘atuvchi samara keltirib chiqaradi va buning natijasida impuls o‘tkazuvchanligi kuchayadi. Tizimli ta’siri natijasida asosan M-xolinomimetiklik samaralari kuzatiladi, N-xolinoretseptorlarga ta’sirini namoyon qilish uchun esa uning M-xolinoretseptorlarga bo‘lgan qo‘zg‘atuvchi samarasini pasaytirib turish lozim. Buning uchun M-xolinoblokatorlardan foydalaniladi. Juda yuqori konsentratsiyalarda atsetilxolin xolinergik o‘tkazuvchanlikni susaytirib qo‘yadi.
5.2-Jadval.Xolinergik nervlarning ta’sirlanishida kuzatiladigan asosiy samaralar