O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov



Download 30,26 Mb.
bet2/427
Sana03.03.2022
Hajmi30,26 Mb.
#480426
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   427
Bog'liq
Xarkevich perevod 04.07.2019 (1)

Ziyoda To’rayevna Fayzieva

  1. TTA farmakologiya kafedrasi professori, t.f.d.

Baxtiyor Shoabduraxmonovich Shoislamov


QISQARTMA SO’ZLAR



Aa

Ana

Dan (baravariga)

Ac

Acidum

Kislota

Amp

Ampula

Ampula

Antagonizm




2 dori birga qo’llanilganda organizmda qarama qarshi jarayon hosil qilishi.

Aq

Aqua

Suv

Aq. Dest.

Aqua

Distillangan suv

But

Butyrum

Qattiq yog’

Cum

Cum

Bilan

Comp

Compositus (a um)

Murakkab

Caps

Capsula

Kapsula

Caps. Amyl.

Capsula Amylum

Kraxmal kapsula

Caps. Gelat.

Capsula Gelatinosa

Jelatin kapsula

Ch. Cer

Charta Cerata

Mum qog’oz

Cito

Cito

Tez

Cort

Cortex

Po’stloq

D

Da (detur)

Ber, berilsin

Dil

Dilutes

Eritish

D.K




O’rtacha davo kons.

Y U S M




Yuqori sutkalik miqdor

D.M




O’rtacha davo miqdori

Doza




Bir martada shifobaxsh ta’sir ko’rsatadigan miqdor

Min. doza




Farmakologik ta’sir yuzaga chiqadigan minimal miqdor

Dav. Ter. Doza




Rosmona shifo ko’rsatadigan miqdor

D.t.d.N

Detur tales dosis numero

Shunday dozalardan Shunchasi berilsin

Decoctum

Decoctum

Qaynatma

D.S.

Detur signatur

Berilsin, ko’rsatilsin

Dragee

Dragee

Draje

Empl

Emplastrum

Plastir

Emuls

Emulsum

Emulsiya

Eliminatsiya




Dori xususiyatini to’qimada yo’qolishi va organizmdan chiqib ketishi-ekskretsiya natijasi.

Extr.

Extractum

Ekstrakt

Ex

Ex

Dan

Ex tem.

Ex tempore

Zaruriyatga qarab qilsin

F

Fiat

Ber

Farmakokinetika




Dori moddalarni organizmga yuborish, so’rilishi, taqsimlanishi, organizmdan chiqishini o’rganadi.

Farmakodinamika




Dori moddalarni ko’rsatadigan ta’sirini, kuchini, mexanizmini o’rganadi

Fl.

Flos

Gul

Fluid

Fluidum

Suyuq

Fol.

Folium

Barg

Gtt.

Gutta

Tomchi

Hb.

Herba

O’t, giyoh

In

In

Da

In. Ch. Cer

In charta cerata

Parafinlangan qog’ozda

Inf.

Infusum

Damlama

Konyugatsiya




Dori yoki uning metaboliti boshqa kimyoviy guruhlar bilan birikishi.

Kumulyatsiya




Dorini takror qo’llanilganda organizmda yig’ilib ta’sir kuchi va muddatini oshib borishi

M.

Misce

Aralashtir

M – N xolinomimetiklar




M- N xolinoretseptorlarga stimullovchi ta’sir etadi

M-, N- xolinoblakatorlar




M – N xolinoretseptorlarni ingibirlovchi ta’sir etadi

Metabolik transformatsiya




Moddalar asosan qaytarilish gidrolizlanish va oksidlanish hisobiga gidrolizga uchrashi.

Mucil.

Mucilago

Shilliq

M.D.S.

Misce. Da .Signa

Aralashtirish uchun

Ml




Millilitr

Liq.

Liquor

Suyuqlik

Mixt.

Mixtura

Aralashtir

O`rganib qolish. Tolerantlik




Uzoq muddat takror qo’llanilganda dorining ta’siri susayishi

Ol.

Oleum

Yog’

Pil.

Pilula

Pilyulia

pulver.

Pulveratus

Parashoksimon

Pulv.

Pulvis

Kukun

q.s.

Quantum satis

Kerak bo’lguncha

Rad.

Radix

Ildiz

Rp.

Recipe

Ol

s.

Signa

Belgila ko’rsatib qo’y

Sensibilizatsiya




Organizmga takror dori moda yuborilganda ularga nisbatan butun organizm sezuvchanligining oshib ketishi

Sem.

Semen

Urug’

Sinergizm




Birga qo’llanilganda bir dorini 2-ni tasirini oshirib yuborishi



Mundarija


Kirish 9
Umumiy retseptura 27
I. Umumiy farmakologiya 135
1. Dori vositalarining farmakokinetik parametrlari 135
1.1. Dori vositalarini organizmga kiritish yo‘llari. So‘rilish 135
1.2. Dori vositalarining organizmda taqsimlanishi. Biologik to‘siqlar. Depolanish 142
1.3. Dori vositalarining organizmda parchalanishi (biotransformasiyasi, metabolizmi 145
1.4. Dori vositalarining organizmdan chiqarilish yo‘llari 146
2. Dori vositalarining farmakodinamik parametrlari 150
2.1. Dori vositalarining ta’sir mexanizmi va lokalizatsiyasi 150
2.2. Ta’sir turlari 153
2.3.Dori vositalari ta’sirining yuzaga chiqishida organizm individual xususiyatlarining va holatining ahamiyati 169
3. Dori bilan davolashning asosiy turlari 172
4. Dori vositalari bilan o‘tkir zaharlanishlarni davolashning umumiy tamoyillari 173
II. Xususiy farmakologiya 181
5. Periferik nerv tizimiga ta’sir etuvchi vositalar 181
5.1 Afferent nerv tizimiga ta’sir etuvchi vositalar 181
Afferent nerv oxirlarining sezuvchanligini susaytiruvchi yoki ularning qo‘zg‘alishiga to‘sqinlik qiluvchi vositalar 182
Afferent nerv oxirlarining ta’sirlovchi agentdan himoya
qiluvchi vositalar 192
Afferent nerv oxirlarini qo’zg’atuvchi vositalar 195
5.2.Efferent innervatsiyaga ta`sir etuvchi vositalar 199
5.2.1. Xolinergik sinapslarga ta’sir etuvchi vositalar 204
5.2.2. Adrenergik sinapslarga ta’sir etuvchi vositalar 246
6. Markaziy nerv sistemasiga ta’sir etuvchi vositalar 272
6.1. Narkoz vositalari. Etil spirti. Uxlatuvchi vositalar 272
6.2. Analgetiklar 293
6.3.Tutqanoqqa qarshi vositalar 308
6.4.Parkinsionizmga qarshi vositalar 317
6.5. Neyroleptiklar 327
6.6.Anksiolitiklar 333
6.7.Sedativ vositalar 337
6.8. Antidepressantlar 338
6.9.Psixostimulyatorlar 346
6.10. Nootrop vositalar 351
7. Yurak qon-tomir sistemasiga ta’sir etuvchi moddalar 353
7.1. Kardiotonik moddalar. Yurak glikozidlari 355
7.2. Antiaritmik vositalar 371
7.3. Toj tomirlar yetishmovchiligida ishlatiladigan vositalar 400
7.4. Gipotenziv vositalar 405
7.5. Venoskleroterapiya 426
8. Nafas a’zolari faoliyatiga ta’sir etuvchi vositalar 428
8.1. O’pka shishida qo‘llanadigan vositalar 449
9. Me’da va ichak tizimiga ta’sir etuvchi vositalar 453
9.1. Ishtahaga ta’sir ko‘rsatuvchi vositalar 453
9.2. Me’da funksiyalarini buzilishida qo‘llanuvchi vositalar 457
9.3. Safro chiqarish yo‘llaridagi toshlarni erituvchi vositalar 478
9.4. Ichakning harakat faoliyatiga ta’sir etuvchi vositalar 481
9.5. Me’da osti bezining ekskretor funksiyasi buzilganda qo‘llaniladigan vositalar 486
10. Diuretik vositalar. Bachadon mushaklariga ta’sir etuvchi vositalar 493
10.1. Peshob haydovchi vositalar 493
10.2. Miometriyga ta’sir ko‘rsatuvchi dori vositalari 503
11. Qon tizimiga ta’sir etuvchi vositalar 509
11.1. Trombotsitlar agregatsiyasi, qon ivishi va fibrinolizga ta’sir ko‘rsatuvchi vositalar 514
12. Moddalar almashinuvini boshqaruvchi dori vositalari 521
12.1. Oqsil polipeptid tuzilishga ega bo’lgan gormonal dori vositalar 521
12.1.1. Gipotalamus va gipofiz garmonlari dori vositalari 525
12.1.2. Epifiz garmonlari dori vositalari 538
12.1.3. Qalqonsimon bez garmonlari dori vositalari va antitireoid dori vositalari. Kalsitonin 540
12.1.4. Me’da osti bezi garmonlari dori vositalari va diabetga qarshi sintetik vositalar 546
12.2. Steroid tuzilishga ega bo’lgan garmonlar dori vositalari 560
12.2.1. Buyrak usti bezi po’stloq qavatining gormonal dori vositalari(kortikosteroidalar) 560
12.2.2. Mineralokortikoidlar 567
12.2.3. Jinsiy gormonlar ularning unumlari, sintetik o’rin bosuvchilar va antagonist dori vositalari 570
12.2.4. Anobolik steroidlar 584
12.3. Giperlipoproteinemiyada qo’llaniladigan dori vositalar 586
12.4. Semirishda qo’llaniladigan vositalar 602
13. Osteoporoz va podagrada qo’llaniladigan dori vositalar 607
14. Yallig’lanishga qarshi vositalar 620
15. Mikroblarga qarshi vositalar 661
15.1. Antiseptik va dezinfeksiyalash vositalari. Kimyoterapiyaning asosiy mezonlari va talablari 662
15.2. Antibakterial ximioterapiya vositalari 674
15.3. Antibiotiklar 676
15.4. Sulfanilamid dori vositalar 722
15.5. Xinolon unumlari 729
15.6. Turli kimyoviy tuzilishga ega bo‘lgan sintetik antibakterial
vositalar 733
15.7. Tuberkulyozga qarshi vositalar. Virusga va zaxmga qarshi
vositalar 733
15.8. Zaxmga qashi vositalar 733
15.9. Silga qarshi vositalar 737
15.10. Viruslarga qarshi vositalar 750
15.11. Sodda jonivorlarga va zamburug’larga qarshi vositalar 768

SO’Z BOSHI
Amaliy tibbiyot famakologiya fanining ildam rivojlanishi tufayli samaradorligi yuqori bo’lgan ko’p dori vositalari bilan boyidi. Dori moddalarining ta’sir tarzida aniqlashga yo’naltirilgan fundamental sohadagi izlanishlarda erishilgan yuksak natijalar hastaliklarni davolash va profilaktik qo’llash uchun samarali asos yaratdi. Farmakoterapiyaning deyarli barcha hastaliklarni davolashda universal uslub ekanligi hisobga olinganda, farmakologiya fanini chuqur va atroflicha bilish har qanday mutaxassis shifokor uchun juda ham zarurdir.
Hozirgi zamon dori vositalari juda yuqori faollikka ega ekanligi tufayli ularni qo’llashga ko’rsatmalar berishdagi kamchiliklar be’morga juda katta zarar keltirishini inobatga olib, farmakologiya fani o’rgatadigan dori vositalarining barcha xossalari to’g’risida to’liq ma’lumotlarga ega bo’lishi talab etiladi. Shundan kelib chiqib, bo’lajak shifokor talabalarni farmakologiya sohasida muntazam va jiddiy tayyorligi juda ham muhimdir. Talabalar farmakologiyaning fundamental muammolarini III –bosqichda o’zlashtiradilar, keyin uning amaliy tomonlarini farmakoterapiyada chuqurroq o’rganishadilar.
Tabiiyki farmakoterapiya III-bosqichdan VI-bosqichgacha barcha klinik kafedralarning diqqat markazida bo’lishi lozim. Farmakologiya fanini o’qitishdagi aynan Shunday ketma-ketlik va uzluksizlik ushbu muhim fanni o’qitish va olgan bilimlarini farmakoterapiyaning aniq masalasini yechishda samarali qo’llashni taminlaydi.
Ushbu darslik farmakologiya asoslari va farmakoterapiyaning ba’zi tomonlarini qamrab olgan, unda hozirgi zamon farmakologiyasining eng zarur bo’limlari bayon etilgan va dori vositalari guruhlarining asosiy namoyondalari ta’riflangan. Darslik tibbiyot oliy o’quv yurtlari va universitetlarning tibbiyot fakulteti talabalariga mo’ljallangan. Tuzilishi va mazmuni bo’yicha O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan III-bosqich talabalari uchun farmakologiyadan namunaviy dasturga mos keladi.

Download 30,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   427




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish