O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

UMUMIY RETSEPTURA
Kirish, dozalar, o‘lchov birliklari, retseptning tuzilishi, dori shakllari. Qoshiqlarda dozalanadigan eritmalar, aralashmalar (miksturalar) va suspenziyalar
Umumiy retseptura. Farmakopeya
Umumiy retseptura – farmakologiyaning asosiy 3 ta bo‘limidan bittasi bo‘lib, turli dori shakllariga retsept yozish qoidalarini o‘rgatadi.
Turli dori shakllarini tayyorlash, shuningdek dori vositalarining sifati va faolligini aniqlash usullari farmakopeya deb ataladigan maxsus qo‘llanmada ta’riflanadi (pharmacon – dori, poieo – qilaman, tayyorlamoqdaman degan so‘zlardan olingan). Bunday kitoblarning eng birinchisi – IX asrda – 869 yilda arab tabibi Shopur Ibn Saxl tomonidan Bog‘dod shahrida yozilgan «Kitob al-akrabadin ulkabir» («Katta farmakopeya») nomi bilan butun dunyoga mashhurdir. Nisbatan mukammallashtirilgan, zamonaviy far- makopeyalar uchun asos bo‘lgan ikkinchi kitob esa 967-976 yillarda Abu Man- sur Muvaffaq binni Ali al-Xiraviy tomonidan yozilgan «Kitob al-abyina an-haqayiq al-adviya» («Dorilarning haqiqiy xossalari asosi to‘g‘risida kitob») asar bo‘lib, tibbiyotda u «Abu Mansur Farmakopeyasi” nomi bilan mashhurdir.
Hozirgi paytda mamlakatimiz o‘z mustaqilligiga erishgandan so‘ng, Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi farmakopeya qo‘mitasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Davlat Farmakopeyasini yaratish ustida jadal ishlar olib borilmoqda. Ushbu ishlar amalga oshirilguniga qadar mamlakatimizda 1986 yilda sobiq Sovet Ittifoqi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan qabul qilingan XI-nashrli farmakopeyaga amal qilishga kelishilgan.
Farmakopeya qonun kuchiga egadir, undagi qoida va yo‘l-yo‘riqlarning hammasi barcha tibbiy xodimlar va farmatsevtlar uchun majburiydir. Farmakopeyada asosiy dori moddalarining nomlari, formulalari keltirilib, fizik-kimyoviy xossalari va bir martalik hamda sutkalik eng katta dozalari ko‘rsatib o‘tiladi. Unda zaharli (A ro‘yxatiga kiradigan – Venena) va kuchli ta’sir ko‘rsatadigan (B ro‘yxatiga kiradigan – Heroica) dori vositalarining ro‘yxati ham keltirilgan. Farmakopeyaga kiritilgan va tibbiyotda qo‘llash uchun tavsiya qilingan tayyor dori vositalari ofitsinal preparatlar deyiladi (officina – dorixona degan so‘zdan olingan). Vrachning ko‘rsatmasi (farmoyishi) bo‘yicha dorixonalarda tayyorlanadigan dori vositalariga esa magistral preparatlar deyiladi (magister – o‘qituvchi so‘zidan olingan).