O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

preparatni qabul qilishdan oldin
xinidin sulfat ta’siridan keyin

Hujayra ichi bo’shlig’i

7.1-rasm. Sun’iy chaqirilgan avtomatizmda xinidin sulfatni ajratilgan Purkine tolasini harakat potenstialiga ta’siri (sxema).
Э
Ortodrom impulslar o’tkazuvchanligi
bloklangan
РП - samarali refrakter davr; 0-4 - harakat potenstial fazalari: 0 -tez depolyarizatsiya; 1-3 – repolyarizatsiya fazalari; 4 - sekin (diastolik) depolyarizatsiya.

Purkine tolasi

Qorincha miofibrillasi

O’tkazuvchanlikning pasayishi

Funksional blok sohasi

Bir tomonlama blok (aritmiya shakllanadi)

Ikki tomonlama blok (xinidin ta’sirida)

Orto- va antidrom stimullar o’tkazilishi bloklangan

O’tkazuvchanlikning yaxshilanishi (izadrin ta’sirida)

7.2-Rasm. “Qayta kirish” (reentery) mexanizmi bo’yicha aritmiya hosil bo’lishi (b), davolash prinsiplari (v, g).
Aritmiya rivojlanishida effektiv refrakter davri miqdori muhim ahamiyatga ega. U kamayganda ekstrasistola va odatdagi chastotadan yuqori stimullarni o’tkazuvchanlik ehtimoli ortadi. Bu ko’pincha repolyarizatsiya fazasining qisqarishiga (2- va 3-fazalar) va mos ravishda harakat potenstiali davomiyligining uzayishiga sabab bo’ladi. EKG da Q-T interval qisqarishi kuzatiladi.
Ammo shuni hisobga olish kerakki, yurak qisqarish ritmi buzilishi nafaqat bevosita miokard va o’tkazuvchi tizim funkstional holati bilan, balki yurakning adrenergik va xolinergik innervatsiyasi o’zgarishi bilan ham bog‘liq. Yurak β₁-adrenoretseptorlarining neyrogen qo’zg‘alishi diastolik depolyarizatsiyani tezlashtiradi (4-faza), ritm tezlashishiga olib keladi. Sinatrial va atrioventrikulyar tugundagi o’tkazuvchanlik yaxshilanadi. Repolyarizatsiya va harakat potensiali davomiyligi qisqaradi. Bularning barchasi aritmiya shakllanishiga zamin yaratadi. Qondagi katexolaminlar miqdori ham muhim ahamiyatga ega, konsentratsiyaning ortishi aritmiyaga olib kelishi mumkin. Ritmning buzilish yurak adrenoretseptorlarining katexolaminlarga sezuvchanligi ortganda (masalan, gipertireozda) ham paydo bo’lishi mumkin.
Xolinergik innervatsiya (astetilxolin) ko’plab parametrlariga aks ta’sir ko’rsatadi: sinoatrial va atrioventrikulyar tugunlar avtomatizmi pasayadi va yurak qisqarishlar soni kamayadi. Atrioventrikulyar tugunidagi o’tkazuvchanlik yomonlashadi, uning samarali refrakter davri uzayadi, atrioventrikulyar blokada rivojlanishi mumkin. Bo’lmacha hujayralarida o’tkazuvchanlik ortadi, samarali refrakter davr qisqaradi. Adashgan nerv qo’zg‘alganda eng ko’p o’zgarishi sinoatrial tugun faoliyatida aks etadi.
Shunday qilib, aritmiyaning shakllanishida ham kardial, ham ekstrakardial mexanizmlar ishtirok etadi. Yurak qisqarishlar ritmi buzilishini oldini olish va davolashda ko’pgina dori vositalaridan foydalaniladi. Ularni qo’llash maqsadi va ta’sir mexanizmiga ko’ra quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:

1. 
   Kardiomiotsitlarda ion kanallarini falajlovchi moddalar (yurakni o’tkazuvchi sistemasi va miokard qisqaruvchanligiga ta’sir etuvchi)
   

1. Natriy kanallarini falajlovchi moddalar (membranalarni mustahkamlovchi moddalar; I -guruh)
I A. Kichik guruh (xinidin va xinidinsimon moddalar):
Xinidin sulfat, Dizopiramid, Novokainamid, Aymalin