O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov


Noglikozid strukturali kardiotonik moddalar



Download 30,26 Mb.
bet164/427
Sana03.03.2022
Hajmi30,26 Mb.
#480426
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   427
Bog'liq
Xarkevich perevod 04.07.2019 (1)

Noglikozid strukturali kardiotonik moddalar
Adrenomimetiklar, dofamin, metilksantinlar, glyukagon ham yurakni stimullovchi xususuyatga ega. Lekin ularning ko’pgina nojo’ya ta’sirlari (taxikardiya, aritmiya) bor, bu esa kardiotonik sifatidagi ta’sirini kamaytiradi. Boshqacha mexanizmda ta’sir qiladigan moddalar ham kashf qilingan (masalan, Kardiomiotsitlarning Ca2+ga sezuvchanligini stimullovchi). Noglikozid moddalar kardiomiotsitlarga ta’sir qilish mexanizmi bo’yicha quyidagicha tasniflanadi:
Kardiomiotsitlardagi sAMF va Ca2+ ionlari miqdorini oshiruvchi vositalar
1. β1-adrenoretseptorlarni stimullovchi vositalar
Dofamin Dobutamin
2. Fosfodiesterazani ingibitorlari
Amrinon Milrinon
Dofamin va dobutaminning kardiotonik ta’siri ularning yurakdagi adrenoretseptorlarga ta’siri bilan bog‘liq. Bunda adenilatsiklaza faollashadi, bu esa Kardiomiotsitlardagi sAMF miqdorining ko’payishiga va Ca2+ ionlari konsentratsiyasining ortishiga olib keladi. Natijada yurakning qisqarish kuchi oshib boradi.
Dofamin(dopmin) dofaminoretseptorlarga ta’sir qiladi, bundan tashqari noradrenalinning o’tmishdoshi bo’lganligi sababli α- va β- retseptorlarni ham stimullaydi. O’rtacha terapevtik dozada dofamin musbat inotrop ta’sir ko’rsatadi (yurakdagi β1 retseptorlarni qo’zg‘atadi), buyrak va mezenterial qon tomirlarni kengaytiradi (silliq mushaklardagi dofamin retseptorlariga ta’sir qiladi). Dofamin kardiogen shokda qo’llaniladi. Bu dori vositasi taxikardiya, aritmiya chaqirishi, periferik qon tomirlarni qarshiligini va yurak ishini haddan tashqari oshirib yuborishi mumkin.
Dobutamin β1 adrenomimetik sifatida ko’proq tanlab ta’sir ko’rsatadi. Uning kardiotonik ta’siri ko’proq ifodalangan. Dobutamin yurakning dekompensatsiya davrida qisqa muddatli stimullovchi sifatida qo’llaniladi.
Dobutamin taxikardiya, aritmiya, gipertenziya va boshqa nojo’ya ta’sirlarni keltirib chiqaradi. Dofamin va dobutamin vena ichiga yuboriladi.
Oxirgi yillarda taxikardiya, aritmiya chaqirmaydigan, arterial bosimni o’zgartirmaydigan sintetik kardiotonik moddalar bo’yicha chuqur izlanishlar olib borilmoqda. Bundan tashqari preparatlarning musbat inotrop ta’siri koronar qon aylanishini yaxshilab, yurakni kislorodga bo’lgan ehtiyojini oshirmagan holda yuzaga chiqishi maqsadga muvofiqdir. Amrinon va milrinon ushbu talablarga qisman javob beradi. Ular fosfodiesteraza III ni ingibirlash hisobiga sAMF miqdorini oshiradi, ya’ni sAMF inaktivatsiya jarayonini bloklaydi. sAMF ning yig‘ilishi Ca2+ ionlarini konsentratsiyasini oshishiga olib keladi, bu esa musbat inontrop ta’sir ko’rsatadi. Shunday qilib, bu moddalar mexanizmi bo’yicha yurak glikozidlari va katexolaminlardan ajralib turadi.
Amrinon – (bispiperidin unumi) miokardni qisqarish aktivligini oshiradi va vazodilatatsiya chaqiradi. Hozirgi kunda bu dori yurakning o’tkir yetishmovchiligida faqat qisqa muddatga (vena ichiga) qo’llaniladi. Amrinon gipotenziya, ba’zan aritmiya chaqirishi mumkin. Amrinonni enteral qo’llash tavsiya qilinmaydi, chunki turli noxush ta’sirlarga ega va uzoq qo’llaganda hayot davomiyligini kamaytiradi
Milrinon strukturasi va ta’siri bo’yicha amrinonga o’xshash.
Noglikozid kardiotonik prepatlar qatoriga miofibrillalarni Ca2+ ionlariga sezuvchanligini oshiruvchi vositalarni ham kiritish mumkin. Bu guruhning birinchi vakili piridazinondinitrilning unumi Levosimendan (simdaks) hsoblanadi. Ta’sir mexanizmi troponin C bilan birkib yurak miofibrillalarining Ca2+ ionlariga sezuvchanligini oshirishdan iborat. Shu orqali miokardning kislorodga bo’lgan ehtiyojini oshirmagan holda, yurakni qisqarish kuchini ko’paytiradi. Bundan tashqari levosimendan toj tomirlarni va boshqa qon tomirlarini (arteriya va venalarni) kengaytiradi. Bu qon tomirlar silliq muskullida KATF - kanallarining faollashuvi bilan bog’liq. Bundan tashqari levsimendan endotelin-1 ajralishini kamaytiradi. Yuqori konsentratsiyada fosfodiesteraza III ni ingibirlaydi. Tomirlarni kengaytiruvchi ta’siri hisobiga toj tomirlarida qon aylanishini yaxshilaydi, tomirlarning umumiy periferik qarshiligini kamaytiradi, hajm tomirlari va o’pka arteriyalaridagi bosimni pasaytiradi, yurakka tushadigan pred- va postnagruzkani kamaytiradi. Bularning hammasi yurak yetishmovchiligida uning ish faoliyatini yaxshilanishiga sabab bo’ladi.
Terapevtik dozada qo’llanilganda odatda aritmogen xususiyati kuzatilmaydi. Organizmda levosimendan deyarli to’liq o’zgarishga uchraydi. Moddaning 5% ga yaqini aktiv metobolitga aylanadi. 97-98%i qondagi plazma oqsillari bilan bog‘lanadi. Tezda eliminatsiyaga uchraydi. t1/2 ~ 1 soat.
Levosimendan o’tkir yurak dekompensatsiyasida qo’llaniladi. Vena ichiga infuziya yo’li bilan yuboriladi. Qo’llash davomiyligi 6-24 soat, ba’zan undan ham ortiq. Ijobiy ta’siri infuziya to’xtatilgandan so’ng bir haftagacha saqlanadi.
Preparat yaxshi qabul qilinadi. Nojo’ya ta’silardan bosh og’rig’i arterial gipertenziya, bosh aylanishi, ko’ngil aynishi, gipokaliyemiya kuzatilishi mumkin. Yuqori dozalarda qo’llanilishi yurak aritmiyasiga olib keladi.
Umuman olganda, to’langan ma’lumotlar asosida yurak yetishmovchiligida levosimendan boshqa noglikozid kardiotoniklarga nisbatan yaxshiroq natija ko’rsatishini ko’rishimiz mumkin, ammo preparatning samaradorligi va xavfsizligi haqida xulosa yuritishimiz uchun keyingi izlanishlarda davom etishimiz lozim.
Preparatlar

Nomi

Kattalar uchun o‘rtacha terapevtik dozasi va kiritish yo‘li

Chiqarish shakli

Digoksin – Digoxinum

Ichishga va vena ichiga 0,00025 g

Tabletka 0,00025 g; ampula 0,025% li eritma

Selanid – Celanidum

Ichishga 0,00025 g;
Vena ichiga 0,0002 g

Tabletka 0,00025 g;
flakon 10 ml 0,05%li eritma (ichishga); ampula 1 ml 0,02% li eritma

Strofantin K – Strophanthinum K

Vena ichiga 0,00025 g

Ampula 1 ml 0,05% li eritma

Korglikon – Corglyconum

Vena ichiga 0,0003 g

Ampula 1 ml 0,06% li eritma

Bahorgi adonis o’ti damlamasi – Infusum herbae Adonidis vernalis

Ichishga 15 ml damlama 1:50-1:20

Damlama konsentratsiyasi 1:50-1:20


7.2.Antiaritmik vositalar
Miokardning ritmi faolligi yurak ritm yurituvchisi va o’tkazish tizimi holatiga, miokard bioximizmi, qon bilan ta’minlanishi va boshqa kardial omillarga bog‘liq. Shuningdek neyrogen va gumoral ekstrakardial ta’sirlar ham muhim ahamiyatga ega. Bu murakkab tizimning alohida bo’g‘inlaridagi buzilishlar yurak ritmining patologik o’zgarishlariga olib kelishi mumkin.
Yurak aritmiyasining sabablari ko’p. Ular miokard ishemiyasi, yurak porogi, elektrolit balans buzilishlari, kislota asos muvozanati o’zgarishi, kimyoviy moddalar intoksikatsiyasi, yurak innervatsiyasi buzilishi, endokrin va yuqumli kasalliklar bilan bog‘liq. Yurak qisqarishi ritmining buzilishi avtomatizm hamda yurakning o’tkazish tizimi va kardiomiositlar o’tkazuvchanligi o’zgarishi bilan asoslanadi. 3.3-rasm
Avtomatizmning patologik o’zgarishlari fiziologik ritm yurituvchilarida (sinoatrial tugun) impulslar generatsiyasining buzilishi yoki ektopik o’choqlar paydo bo’lishi bilan bog‘liq. Ektopik o’choqlarning paydo bo’lishi va razryadlar chastotasi ortishi elektrofiziologik jihatdan quyidagicha namoyon bo’lishi mumkin: diastolik depolyarizatsiya tezligi ortadi (3.3-rasm), membrana tinchlik potensiali (maksimal diastolik potenstial) pasayadi (potenstialning elektromanfiyligi kamyadi), harakat potensiali bo’sag’asining pasayishi (bo’sag‘a qiymati elektromanfiy tomonga siljiydi). Ko’rsatilgan o’zgarishlar aritmiya rivojlanishiga sabab bo’ladi.
O’tkazuvchanlikning buzilishi yurakning o’tkazuv tizimidagi turli d
Purkine tolalari

Atrioventriku-lyar tugun

Bo’macha

Sinus tuguni
arajalardagi blokadalarda namoyon bo’ladi.

O
Qorincha
’tkazuvchanlik xususiyati harakat potensiali amplitudasi o’sish tezligiga asoslangan (faza 0). O’tkazuvchanlik pasayganda sistologik depolyarizatsiya tezligi- - faza 0 (V
max
) - kamayadi (harakat potenstialining maksimal qiymatiga sekinroq erishiladi). EKG da atrioventrikulyar tugunidagi o’tkazuvchanlik buzilishi P-R intervalning uzayishi,
ventrikulyar blokada esa QRST davomiyligining uzayishi
bilan namoyon bo’ladi.
Funksional blok bir tomonlama bo’lishi mumkin (rasm.-7.2.), bunday holatda “qayta kirish” (yoki “qo’zg‘alishning qaytishi” – ingliz tilida reentry atamasi ishlatiladi) mexanizmi bo’yicha aritmiya rivojlanadi. Bunday aritmiyalar yurak bo’lmachasida ham, qorinchalarda ham paydo bo’lishi mumkin.



Download 30,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   160   161   162   163   164   165   166   167   ...   427




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish