O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

10.3.4. Daryo oqimining yil davomida o‘zgarishi 
Daryo oqimining yil davomida o‘zgarishi uning kunlik, besh kunlik, 
o‘n kunlik, oylik, fasliy va mavsumiy taqsimlanishlarida aks etadi. Daryo 
oqimining ma’lum muddatlar - dekada, oy, fasl, mavsum bo‘yicha yil 
davomida taqsimlanishini yillik oqimning umumiy miqdoriga nisbatan 
hissalarda yoki foizlarda ifodalash mumkin. 
Oqimning yil davomida taqsimlanishini suv sarfini kuzatish 
ma’lumotlariga ega bo‘lgan daryolarda istalgan muddat uchun hisoblash 
mumkin. Quyida shu masalani, ya’ni oqimining yil davomida oylar 
bo‘yicha taqsimlanishini hisoblash usullarini Qashqadaryoning Varganza 
qishlog‘i yaqinidagi gidrologik postda kuzatilgan suv sarfi ma’lumotlari 
misolida ko‘ramiz (10.2-jadval). 
10.2-jadval 
Daryo oqimining yil davomida oylar bo‘yicha
taqsimlanishini hisoblash
(Qashqadaryo – Varganza qishlog‘i, 1988 yil) 
Oylar 
I 
II 
III IV 
V 
VI VII VIII IX 
X 
XI XII Yil 
c
м
Q
/
,
3
3,67 4,99 11,5 25,2 16,5 7,05 3,96 3,03 2,63 2,60 2,49 2,61 7,19 
c
Т
6
10
,
2,58 2,42 2,58 2,59 2,68 2,59 2,68 2,68 2,59 2,68 2,59 2,68 31,54 
3
6
10
,
м
W
9,83 12,0 30,8 65,2 44,2 18,2 10,6 8,12 6,81 6,97 6,45 6,99 226,2 
,
W

4,34 5,30 13,6 28,8 19,5 8,04 4,68 3,58 3,01 3,08 2,85 3,09 100 
 
Izoh: Q - suv sarfi; T – vaqt, sekundlarda ifodalangan; W - oqim 
hajmi 

---

127 
Mazkur hisoblash jadvali ma’lumotlaridan foydalanib, Qashqadaryo 
oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanish chizmasi - gidrograf 
chiziladi (10.12-rasm). Ushbu chizmada ko‘rinib turganidek, daryo 
oqimining yil davomida oylar bo‘yicha taqsimlanishi mutlaq qiymatlarda, 
ya’ni oqim hajmi (mln.m
3
) ko‘rinishida va foizlarda ifodalangan. 
0
10
20
30
40
50
60
70
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
W,mln.m
3
Т, оy
0
5
10
15
20
25
30
Р, %
W, млн. м.куб
P,%