O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

Mavzu-3. Ozarboyjon adabiyoti. (2 soat)
R ye j a:

1. 
   Ozarboyjon xalq og‘zaki ijodi.
   
2. 
   Yozma adabiyotning shakllanishi.
   
3. 
   Ozarbayjon mumtoz adabiyoti.
   
4. 
   Nizomiy Ganjaviy hayoti va ijodi. «Xamsa»
   

A d a b i yo t l a r:

1. Kratkaya literaturnaya ensiklopediya. T – 1.2. M. 1962-1969.
2. Literaturnыy ensiklopedicheskiy slovar. M., 1987.
3. Ocherk istorii ozerbayjanskoy literaturы. M., 1963.
4. Erkinov S. Nizomiy Ganjaviy. T., 1988.
5. Qosimov B.,Jumaev N.,Olim S.O‘zbek adabiyoti (majmua)10-sinf.T., 1993.
6. Muqimov R., Sharipov M. Qardosh xalqlar adabiyoti. T., 1965.
7. Muhammad Fuzuliy. She’rlar. T., 1965.
8. Muhammad Fuzuliy. Devon. T.. 1968.
9. Akram Aylisli. Madina amma ertaklari. T., 1979.

Qadimgi Ozarbayjonda fan va madaniyatning xalq hayotidagi ifodalanishi. Ozarbayjon adabiyoti tarixi. Turkiy xalqlar adabiyoti bilan mushtarak jihatlari. Ozarbayjon xalq og‘zaki ijodi. “Dada Qurqut kitobi”, “Ko‘ro‘g‘li”, “Oshiq G‘arib”, “Shox Ismoil”, “Asli va Karim” dostonlari. Nizomiy Ganjaviy (1141-1202) hayoti va ijodi. “Xamsa” asari. Sharqda xamsachilik. “Xamsa” ga xos xususiyatlar.

Mavzu – 4. Muhammad Fuzuliyning hayoti va ijodi. XX asr ozarboyjon adabiyoti. Hozirgi ozarboyjon adabiyoti. (2 soat)

R ye j a:

1. Muhammad Fuzuliy hayoti va ijodi.
2. XX asr ozarboyjon adabiyoti.
3. Hozirgi ozarbayjon adabiyotining tashkil topishi va yuksalishi.
4. S.Vurg‘un-hozirgi ozar adabiyotining yirik vakili.
5. Ozarbayjonning hozirgi milliy adabiyoti.

A d a b i yo t l a r:

1. Kratkaya literaturnaya ensiklopediya. T – 1. M. 1962.
2. Ocherk istorii ozerjayjanskoy literaturы. M., 1963.
3. Husayzoda G. Ozarbayjon adabiyoti. Baku. 1961.
4. Ozarbayjon adabiyoti. B., 1981.
5. O‘zbek ensiklopediyasi. (O. harfi), T., 1973.
6. Gasыmzade F. XIX asr Ozarbayjon adabiyatы tarixi. Bakы, 1956.
7. Ozarbayjon shoirlari. T., 1964.
8. Olmos Ulvi. Adabiy jarayondagi yangi tamoyillar. Jahon adabiyoti. 2008. yanvar. 137-139-betlar.
9. Ulardan uzun sevgimiz. “Adabiy aloqalar” rukni. Jahon adabiyoti. 2005. may.
Muhammad Fuzuliy (1498-1556) hayoti va ijodi. She’riyati. “Layli va Majnun” dostoni. “Haft (yetti) jom”, “Anisul qalb” (qalb do‘sti), “Matla’ ul e’tiqod” (e’tiqod ibtidosi), “Rindu zohid” dostonlari. “Sihhat va maraz”, “Bangu boda” (nasha va sharob), “Suhbat ul asmar” (mevalar suhbati) asarlari. Sharqda Fuzuliy asarlariga qiziqish. Fuzuliy she’riyatida A.Navoiy she’riyati an’analari. Fuzuliy ijodi – ozarbayjon she’riyatining yuksak cho‘qqisi.
Ozarbayjonda uzoq vaqt davomida hukm surgan feodal-saroy adabiyoti va dunyoviy adabiyot orasidagi g‘oyaviy kurash natijasida mehnatkash xalq manfaatini himoya qiluvchi xalqchil adabiyot yuksalib borishi. Bu xalqchil – dunyoviy adabiyot ta’siri ostida XIX asrda demokratik adabiyot qaror topishi. Demokratik adabiyotning yuzaga kelishi va taraqqiy etishida jalil Mamatqulizoda, Jabbor Jabarli, Mamat Urdubodiy, M.F.Oxundovlarning xizmatlari katta bo‘lishi, demokratik shoirlar xalq ommasining tinch, ozod va farovon yashashini orzu qilishlari. O‘z erkiga ega bo‘lgan ma’rifatli xalqni ko‘rish ularning asosiy intilishlari bo‘ldi.
Hozirgi Ozarbayjon adabiyotining dastlabki bosqichida tajribali demokrat yozuvchilar (J.Mamatqulizoda, J.Jabarli, M.Urdibodiy, S.Oxundov) safiga S.Vurg‘un, Mehri Husayn, Sulaymon Rustam, A.Ibrohimov, M.Dilboziy kirib kelishi. Bular hozirgi adabiyotda siyosiy lirikaning taraqqiyotiga xizmat qilishi. XX asr Ozayrbayjon adabiyotida R.Rizoning “Kunlar va tunlar”, “Bir ming to‘rt yuz o‘n sakkiz” dostoni, Husayn Abboszodaning “General” romani, Imron Qosimovning “Bunday yashashning nihoyasi bo‘ladi”, Afyun Asqarovning “Ol yanoq” qissalari, R.Rizoning “Tanholik intihosi” she’riy to‘plamlari yaratildi.
Hozirgi zamon ozarbayjon she’riyatida bir necha yetakchi yo‘nalishlar mavjudligi. Realistik she’riyat, romantik-ramziy she’riyat, modern she’riyat, postmodern she’riyat.