O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «Fizika – matematika»

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS

TA’LIM VAZIRLIGI

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI

«Fizika – matematika» fakulteti

«Fizika» kafedrasi

5140200 - «Fizika» ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun

XusainovaGuljamol Sunnatilloyevnaning
O’LCHAMLI KVANTLASHGAN YARIMO’TKAZGICHLI
TIZILMALARNING OPTIK XUSUSIYATLARINI TADQIQ QILISH
BITIRUV MALAKAVIY ISHI

«Ish ko’rildi va himoya qilishga ruxsat berildi» Kafedra mudiri:_______________ f.-m.f.n. B.E.Niyazxonova «____» ___________ 2017 y.	Ilmiy rahbar:___________ t.f.n.,dots. E.S.Nazarov «____» _________2017 y.
	Taqrizchi: ___________ katta o’qituvchi «____» __________2017 y.
«Himoya qilishga ruxsat berildi» Fakul’tet dekani __________ prof. Sh.M.Mirzayev «____» ____________ 2017 y.

Buxoro-2017

M U N D A R I J A

	KIRISH ………………………..………………………........	3
I BOB.	YARIMO‘TKAZGICHLI TIZILMALARNING OPTIK XUSUSIYATLARI..................................................................	7
1.1.	Ikki o‘lchamli sistemalarda lyuminessensiya..........................	7
1.2.	Kvantlashgan ikki o‘lchamli tizilmalarda yorug‘likning yutilishi.................................................................................	14
1.3.	O‘lchamli kvantlashgan tuzilmada yorug‘likning anizotropik yutilishi...............................................................................	21
II BOB.	O‘LCHAMLI KVANTLASHGAN YARIMO‘TKAZ-GICHLI TIZIMLAR. TOK TASHUVCHILARNING ENERGETIK SPEKTRI......................................................	25
2.1.	Geterotuzilmalar va o‘tapanjaralarning tabaqalanishi............	25
2.2.	Past o‘lchamli tizimlarda tok tashuvchilar taqsimoti.........	40
2.3.	Chiziqli fotogalvanik samara..............................................	45
	XOTIMA............................................................................	53
	ADABIYOTLAR...............................................................	55

KIRISH

Bilimga chanqoq iste’dodli yoshlarni topib, ularni Vatanimizga fidoiy insonlar qilib tarbiyalash muqaddas vazifadir.

I.A.Karimov.

Yoshlarga ta’lim va tarbiya berishning murakkab vazifalarini hal etish o’qituvchilarning g’oyaviy e’tiqodiga, kasb mahoratiga, iste’dodi va madaniyatiga, hozirgi zamon pedagogik va innovatsion texnologiyalarni qo’llash, o’quvchilarni o’zaro faollikka olib kelishiga bog’liqdir [1].

Hozirgi zamon darsi uchta maqsadni: ta’lim, tarbiya va rivojlantirish maqsadlarini ko’zda tutadi. Ammo, o’quvchilarni kelgusi hayotga tayyorlashda o’zaro faollik, texnikani o’rganish va mehnatning roli tobora oshib bormoqda. Bugungi kunda O’zbekistonda «shaxs manfaati va ta’lim ustivorligi» e’tirof etilgan bir davrda pedagogika fani erkin shaxsni shakllantirish shakl va usullari, mazmun va prinsiplarini o’rgatadi.

Ilm-fanni yanada rivojlantirish, iqtidorli va qobiliyatli yoshlarni ilmiy faoliyatga keng jalb etish, ularning o’z ijodiy va intellektual salohiyatini ro’yobga chiqarishi uchun sharoit yaratishga doir kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish kerak [2].

Albatta ta’lim-tarbiya ong mahsuli. Lekin ayni vaqtda ong darajasi va uning ravnaqini ham belgilaydigan, ya’ni xalq ma’naviyatini shakllantiradigan va boyitadigan eng muhim omildir. Binobarin, ta’lim-tarbiya tizimini va shu asosda ongni o’zgartirmasdan turib, ma’naviyatni rivojlantirib bo’lmaydi. Shuni unutmasligimiz kerakki, kelajagimiz poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda xalqimizning ertangi kuni qanday bo’lishi, farzandlarimizning bugun qanday ta’lim-tarbiya olishiga bog’liq [3].

Oxirgi yillarda ta’limni tarbiya sohasida amalga oshirilgan ko’lami va mohiyatiga ko’ra ulkan ishlarimiz biz ko’zlagan ezgu niyatlarimizga erishish hech kimdan kam bo’lmaydigan hayot barpo etish, yoshlarimiz, butun xalqimizning ma’naviy yuksalishi yo’lida mustahkam zamin yaratdi [4, 5].

O‘lchamli kvantlashgan tizimlarni yarimo‘tkazgichlar fizikasi, texnikasi va texnologiyasining asosiy tekshirish va tadqiqotlarning ham nazariy, ham tajribaviy asoslari bo‘libhisoblanadi. Bunday tizimlarning asosiy (faol) qismini geometrik o‘lchamlari elektronning de-Broyl to‘lqin uzunligi tartibida va undan kichik bo‘lgan elektronli sohalarni qamrab oladi. Bunday tizimlar nol o‘lchamli (0D), bir o‘lchamli (1D) va ikki o‘lchamli (2D) tok tashuvchilardan tashkil topgan tizimlar sifatida tabaqalanib, ba’zan, mos holda, kvantlashgan nuqtali, kvantlashgan ionli va mos holda, kvantlashgan o‘rali tizilmalar deb ham nomlanadi [8, 10].