O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat tillar pedagogika instituti filologiya fakulteti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI


ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR NOMLI
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI


O`ZBEK ADABIYOTI KAFEDRASI




fanidan ma'ruza matnlari

Andijon

“O`zbek filologiyasi” kursidan tayyorlangan ma'ruza matnlari Andijon davlat universiteti «O`zbek adabiyoti» kafedrasining _____________________sonli yig`ilishida tasdiqlangan.

Tuzuvchilar: f.f.d. S.Mirzaeva, f.f.n. D.Abdullaeva


Taqrizchi: f.f.n. B.Jalilov

KIRISh

Ma'lumki, har bir xalqning o`ziga xos betakror tarixi bor. Bu tarix shunchaki kechmish, xunuk voqea-xodisalardangina iborat emas, balki shu kechmish, shu voqea- xodisalar barobarida shunga mos ravishda bunyod etilgan madaniyat, san'at va adabiyotdan ham iboratdir. Shuning uchun har bir xalq yaratgan madaniyat, san'at va adabiyot shu xalqning nomi bilan ataladi. Demak, o`zbek adabiyoti tarixi fani o`zbek xalqining uzoq yillar, asrlar davomida yaratgan adabiyotini o`z ichiga oladi. Fan sifatida badiiy adabiyotni, uning tarixiy taraqqiyotini o`rganadi va o`rgatadi. Adabiyot — xalqning orzu-umidlari, intilishlari, bir so`z bilan aytganda, estetik ideallarini ifodalovchi vosita sifatida maydonga keldi. Har xil tur va janrlarda taraqqiy topib bordi. Lirika va epos-o`tmish o`zbek adabiyotining asosiy ko`rinishini tashkil etadi. G`azal, ruboiy, muxammas va boshqa lirik janrlar, tarixiy va memuar asarlar, shuningdek, tarjima asarlar shu adabiyotning asosiy tarkibiy qismlari hisoblanadi. Qadim zamonlardan beri davom etib kelayotgan adabiyot va uning o`ziga xos taraqqiyotida to`plangan bilimlar yig`indisi fanning predmeti, bu bilim va tajribalarni kelajak avlodlarga yetkazish, o`rgatish fanning vazifasini belgilaydi.

Tarixiy taraqqiyot hech qachon bir xilda tekis va ravon
kechgan emas, doimo ko`rinishi, shakli, mazmuni o`zgarib, har o`zgarganda yangi xususiyatlar kasb etib kelgan. Jamiyat taraqqiyoti bir xilda bo`lmaganidek, adabiyotning taraqqiyoti ham bir-biridan farq qilib turuvchi davrlarga bo`linadi:

1.Eng qadimgi adabiy yodgorliklar.

2. UIII-X-XII asrlar adabiyoti.
3. XIII-XIU asrning birinchi yarmi adabiyoti.
4. XIV asr o`rtalaridan XVII asrgacha bo`lgan adabiyot.
5. XVII - XVIII hamda XIX asrning birinchi yarmi adabiyoti.
6. XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asrning boshlari adabiyoti.
7. Milliy uyg`onish davri adabiyoti .