O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

qismini boshqargan.
“Malika marhuma xon Malik madhi” bobida esa Oq 0 ‘rda haqida
so ‘z ketadi:
Jamila xon Malik ul baxt o ‘rki,
Oq 0 ‘rdu davlati, ul taxt ko‘rki (30-b.).
Bu baytdan Tinibek Oq 0 ‘rdada yashagani ma’lum bo‘lib turibdi.
Qutb “Xusrav va Shirin” dostonini Tinibekka va xon Malik - hukmdor-
ning xotiniga bag‘ishlashni niyat qilganini, Nizomiy nazmi singari ki­
tob yaratib, o ‘zini xonga tanitishni maqsad qilganini alohida ta’kidlaydi.
Xon Malik - Oltin 0 ‘rda hukmdorlarining xotinlariga berilgan unvondir.
Italiyalik sayyoh Plano Karpini Oltin 0 ‘rdaga qilgan sayohatida
(1245-yil) malikalar ham hukmdor erlari bilan taxtda o‘tirib, davlat ish-
110 
Ingliz olim i Stcnli Len-Pul bergan m a ’lum otga k o 'ra, T inibek K.o‘k 0 ‘rd a (G 'arb iy Qipchoq) 
da 1340-yili b irn c c h a oy davom ida hukm ronlik qilgan. Undan keyingi hukm dor Jonibckning taxtga 
o ‘tirgan yili ham 1340 deb k o ‘rsatilgan. Qarang: Абуль-Гачи Баходур-хан. Родословное древо 
тю рков. Стэнли Лэн-П уль. М усульманские династии. М осква-Таш кент-Биш кек. 1996, 452-
б. Stenli-Pul Oq 0 ‘rda va K o‘k 0 ‘rda xonlari haqida bergan m a ’lum otlardan m a ’lum b o ‘ladiki, 
Tinibekning, qolaversa, Q utbning taijim ai holiga oid kuzatishlar aniqlik kiritislini lalab etadi.
304

---

larini boshqarishda ishtirok etganlarini yozgan edi. Shuningdek, arab
sayyohi ton Batutta bu an’ana 0 ‘zbek xon vaqtida ham borligi haqida
ma’lumot beradi111.
“Xusrav va Shirin”da Qutbning tarjimai holiga aloqador yana bir
bayt - Misr Mamluklar davlatiga ishora qilinganidir. “Shahzoda Tinibek
xon madhi” bobining nihoyasida Qutb Tinibekning qudrati va oliyjanob
sifatlarini, uning jahonshumul mavqeini madh qilar ekan, quyidagi mis-