O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

305

---

rin-ketin taxtga o ‘tirgani va ularning biri so‘z bilan, boshqasi qilich bilan
mamlakatlami boshqargani va Nizomiyning so‘z borasidagi xizmatla-
ri, shohanshoh Eldigiz Muhammad Atobakining lutfu karamiga tahsin
o ‘qigan baytlardan iborat. Qutbning “Xusrav va Shirin”ida esa “Kitob
nazm qilmoqqa sabab bayon ayur” nomli parcha bor. Parchada mazkur
asar tarjimasi shahzoda Tinibekka va “Malika marhuma xon Malik oti-
ga” bag‘ishlangani, “Nizomiy bolidin halvo” pishirgani va ishq vasfi ba-
yoni berilgan.
3. Qutb yana Xusrav bilan Shirinning suhbatida ikki bobni, Borbad
bilan Nigiso o ‘rtasidagi suhbatda ikki bobni tushirib qoldirgan. Nizomiy
dostonida “Nizomiyning donoligi va o ‘gitlari” bobi mavjud. Bu bobda
Buzurg Ummid “Kalila va Dimna”dan Xusravga qirqta masal hikoya qi­
lib beradi. Bu bobni ham Qutb tarjimada tushirib qoldirgan.
4. Yana Qutb Borbadning qo‘shiqiari tavsifini (29 baytni), Xusrav
payg‘ambami tushida ko‘rgani voqeasi (60 bayt)ni ham asariga kiritma-
gan.
5. Shu qatorda ozarbayjon shoirining bu olam bebaqoligi,
hasadgo‘ylar, insonlarning noshukrligi kabi falsafiy-axloqiy qarashlarini
turkiy doston muallifi qisqartirib olgan.
6. “Xusrav va Shirin” tarjima asari bo‘lgani holda, Qutb katta ijodkor
sifatida voqealar tasvirida ancha erkin yo ‘1 tutgan. Ayni choqda Qutb­
ning asarida asl matndan qisqartirilgan o ‘rinlar, o ‘zgartirilgan geografik
nomlar ham mavjud. Masalan, Qutb o ‘quvchiga qulaylik tug‘dirish maq-
sadida Nizomiy dostonidagi Sosoniylar sulolasini Eron davlati deb atay-
di. Forscha matndagi mamlakatlar, davlatlar nomlarini Qutb o ‘zbek ki-
tobxoniga yaxshi tanish boTgan mamlakatlar nomlari bilan almashtiradi.