O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

(2-jild, 95-96-b.).
"® Bu 
so‘z 
“Jo m e’ ut-tavorix”da yuqori lavozim dagi shaxslarga qilingan 
in’omni 
bildiradi.
300

---

Rashididdin Chig‘atoyning bu xatti-harakatini, bir tomondan, la-
ganbardorlik emas, balki yozilmagan qonun sifatida baholagan bo‘lsa,
ikkinchidan, sharqona odob o ‘git sifatida keltiradi. Qolaversa, Chig‘atoy
shohlik qonun (yasa)-qoidalariga rioya qilish borasida tarixda hamma-
ning e ’tirofiga sazovor bo‘lgan edi. Hikoyatda Chig‘atoyning ana shu
qirralariga ham e ’tibor berilgan bo‘lib, uning tengsiz salohiyatga ega
shaxs ekani ayon b o iib turadi.
“Jom e’ ut-tavorix” asarining tili haqida. Tarix asarlari ijodkor-
larining badiiy ijodga aloqadorligini belgilaydigan yana bir omil badiiy
tildan foydalanish mahoratidir. Rashididdinning “Jome’ ut-tavorix” asari
mumtoz fors tilida yozilgan. Rashididdin bu asaridan oldin “Kitob ul-
ixyo va-l-asar” qomusiy asarini va “Miftoh ul-tafsir” nomli Qur’onga
sharhini yozdi. Har ikkala asaridan ham ko‘ra, “Jome’ ut-tavorix” Ras-
hididdinga shuhrat keltirdi. Mazkur asar turk-mo‘g'ul xalqlari tarixini
xolis va ilmiy asosda yoritgani bilan bir qatorda, asaming yozilish uslubi
ham Rashididdinning nasr ustasi ekanidan dalolat berardi. “Jome’ ut-
tavorix”ni u sodda, chiroyli, ayni paytda obrazli til bilan yozdi. Rashi­
diddinning bu asari badiiy nasr namunasi sifatida ko‘plab zamondosh
muarrixlarga namuna bo'ldi. Zotan, muarrixlar o'z asarlariga ortiqcha
jilo berishga urinib, metaforalar, mubolag‘alar, she’riy topishmoqlar va
boshqa qator timsollardan foydalanishar, buning oqibatida asami oddiy
kitobxon tushunishga qiynalardi. Rashididdin esa o ‘z asarini keng om-