30
dumaloq boshli deb atashgan). SHunday vaziyat Buyuk frantsuz inqilobi boshida ham ro`y
bergan, uchinchi tabaqalar zodagonlar modasidan farqlanadigan o`z modasini yaratgan. YAkobin
klubning a`zolari – sankyulotlr aslzodalar kiyigan kalta ishton “kyulot”ni o`rniga uzun matroslar
ishtoni “matlo”ni, duxoba yoki shoyi abini o`rniga karman`olani (surgunchining kurtkasi) yoki
ingliz modasi bo`yicha frakni va pat bilan bezatilgan uch qirrali shlyapani o`rniga
qizil rangli
frigiya qalpog`ini; kumush tuqa bilan bezatilgan tuflini o`rniga shnurlangan botinkalarni
kiyishgan. SHunday qilib bu kiyim turlari (frak va uzun pantalaonlar va botinkalar) ikki asr
davomida bir necha o`zgarishlarga duch kelib erkaklar modasida klassikaga aylandi.
XX asrni ikkinchi yarmida rasmiy modaga nisbatan negativizm yoshlarga mansub bo`ldi.
Farovonlikni o`sishi, aksel`ratsiya, o`spirin yoshdan katta yoshgacha masofa ko`paygani bois
yoshlar modasini paydo bo`lishiga sabab bo`ldi.
Ikkinchi jaxon urshidan keyin avlodlar orasidagi to`qnashuv yoshlarni kattalar modasidan
voz kechishi ro`y berdi, chunki u munofiqona burjuaz ahloqi, ijtimoiy tengsizlik, shaxsni ustidan
zurovonlik timsoli sifatida tasavvur etilardi. “N`yu luk” uslubdagi dabdaba liboslarni o`rniga
yoki mungli standart erkak kostyumlarni va oq ko`ynaklarni o`rniga yoshlar qora pulover (Parij
talabalari kiyigan kiyim), djins va trikotaj futbolkalarni (amerikan bitniklari kiyigan kiyim)
kiyishgan.
1950 yillarni ikkinchi yarmida London kuchalarida paydo bo`lgan mini–moda ham
“kattalar moda”siga e`tiroz, seksual inqilob va feminizm timsoli bo`lgan. 1960 yilda mini–moda
rasmiy bo`lganda, e`tiroz timsoli xippilar kostyumida ro`y berdi, ular har bir shaxsni teng xuquqi
va individuallik timsoli bo`ldi. Ammo, 1970 yillarda xippilar kostyumi “xippi uslub”iga tez
aylandi, modaga esa etnik va fol`klor manbalar, djinslar, rasmiy modada xippidan o`zlashtirilgan
“retro” uslubi modaga kirdi.
XX asrni ikkinchi yarmida yoshlarning e`tirozi har xil bo`lgan: 1940 yy. –
zut
AQSHda,
zazu
Frantsiyada; 1950 yy. –
bitniklar
va
baykerlar
AQSHda,
teddi-boylar
Angliyada,
stilyagalar
SSSRda; 1960 yy.
– rokerlar
,
modernistlar, xippilar
; 1970 yy.-
yangi romantiklar,
repperlar, yashillar
.
Ko`pincha yoshlar orasida antimodani paydo bo`lishiga iqtisodiy inqirozlar sabab bo`ladi,
chunki shu payitda yoshlar birichi bo`lib jabrlanadi – ular ishni yo`qotadi yoki topa olmaydi.
1970 yy. ijtimoiy inqiroz
panklar
, 1990 yy. "
granj
” uslubini paydo bo`lishiga sabab bo`ldii.
Irqiy ziddiyatlar oq tanali bo`lmagan aholining orasida antimoda paydo bo`lishiga ham
sabab bo`lishi mumkin – ikkinchi jaxon urshi paytida AQSHda “zut”
kostyumi, 1970-80 yy.
Angliyada “ratafara”, AQSHda “rep” paydo bo`lgan.
SHu bilan birga antimodaning yangi g`oyalari, uslub va siymolari rasmiy moda uchun
o`ziga xos manba bo`lgan. Masalan, 1950-60 yy. bitniklar, xippilar, “chap”lar talabalariga ko`ra
djins kiyimlari ommabop modaga aylandi. Aynan, raqobatdosh submadaniyatlar o`zi katta yangi
potentsialga ega edi, uni zamonaviy moda o`zlashtirdi. 1960 yy. libos dizaynerlari g`oyani
rasmiy modadan tashqari mavjud g`oyalarni o`zlashtirgan: kucha modasidan va yoshlar
submadaniyatidan (bitniklar, baykerlar, xippilar, panklar).
Zamonaviy insonning tashqi ko`rinishiga xippi submadaniyati o`zgacha ta`sir etdi.
Xippilar kostyumi har xil davr va xalqlar kostyumlarini eklektik aralashmasi bo`lgan. U
yordamida ular o`zini individualligini ifoda etishgandi. Rasmiy moda
xippi uslubidan insonni
tashqi ko`rinishini individualligini, eski buyumlar va boshqa xalqlar madaniyat elementlarini
qo`llashga qiziqishni, eklektizmni o`zlashtirgan.
Panklar submadaniyatidan
yorqin ranglardan, agressiv aksessuarlar, an`analarga buzuq
o`xshatma qilish, epatajga tamoyilni rasmiy moda o`zlashtirdi.
Ommabop
axborot
vositalari,
ommabop
ruhiy
ongini,
ijtimoiy
hayotni
demokratizatsiyalanish tarqqiyoti ta`sirida “yuqori san`at” o`rniga “ommalar madaniyatlari”
bo`lishi lozim, ular yangi standartlar va ob`ektlar paydo bo`lishiga tubsiz manbadir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
