daltonik yigitga turmushga chiqqan. Ular
8
ta farzand ko’rgan:
a)ayoI necha xil gameta hosil qiladi?
b)tug’ilgan farzandlarining nechtasi normal ko’radi?
v)nechta o’g’il bolada daltonizm kasalligi mavjud?
g)nechta qiz bola daltonizm kasali bilan kasallangan?
5.0dam terisida ter bezlarining bo’lmasligi retsessiv, bezlaming
mavjudligi esa dominant belgi hisoblanadi. Bu belgining allellari
X
xromosomada joylashgan. Mazkur belgi bo’yicha geterozigota qiz ter
bezlari bor yigitga turmushga chiqib, 4 ta farzand ko’rgan:
a)farzandlarining nechtasida ter bezlari bo’lmaydi?
b)nechta o ’g’il bolada ter bezlari bo’lmaydi?
v)qizlaming nechtasi mazkur belgi bo’yicha geterozigota hisoblanadi?
ó.Genetiklaming aniqlashicha tovuqlarda
B
gen patning chipor,
b
gen qora rangda bo’lishini ta’minlaydi.
Tajribada chipor tovuq qora
xo’roz bilan chatishtirilgan.
F,
dagi 16 ta tovuq va xo’rozdan:
a)nechta xo’roz chipor patli?
b)nechta tovuq qora patli bo’ladi?
v)Fj
tovuq va xo’rozlar o’zaro chatishtirilib,
F2
da 80 ta parranda
olinsa, ulardan nechtasi chipor, nechtasi qora patli bo’ladi? Ulaming
nechtasi tovuq, nechtasi xo’roz bo’ladi?
7.Viandot tovuqlarda chipor patning ba’zilari oltinrangda, ba’zilari
kumushrangda tovlanadi. Oltinrangli chipor belgi retsessiv, kumush-
rangli chipor belgi dominant bo’ladi. Viandot tovuqlaming havaskori
kumushrang chipor patli tovuqni oltinrang chipor patli xo’roz
bilan
chatishtirib 30 ta jo ’ja oigan:
a)ul ardan nechtasi tovuq?
b
)Fj
da necha xil genotip hosil bo’lgan?
v)jo’jalam ing nechtasi kumushrang chipor patli bo’ladi?
g)xo’rozlaming nechtasi kumushrang chipor patli bo’ladi?
d)tovuqlaming nechtasi oltinrang chipor patli bo’ladi?
8
.Kanareykalarda patning yashilligi dominant, qo’ng’irligi retsessiv
belgi hisoblanadi. Havaskor qush boquvchi yashil patli erkak kanareyka
bilan qo’ng’ir patli urg’ochi kanareykani chatishtirib,
Ft
da yashil
va
qo’ng’ir patli kanareyka oigan. Yashil kanareykalaming yarmisi erkak,
yarmisi urg’ochi bo’lgan. Ota-ona kanareykaning va
F2
duragaylaming
genotipini aniqlang.
9.Grexem o’z shogirdlari bilan birgalikda
Shimoliy Karolina
shtatida yashovchi oilalarda qonda fosfor yetishmasligi bilan bog’liq
bo’lgan raxit kasalligining alohida formasi nasldan-naslga o ’tishini
o ’rgangan va kasallikni D vitamin bilan davolash mumkinligini aniqla-
gan. Bu kasallik dominant genga bog’liq holda nasldan-naslga o ’tadi.
Mazkur kasallik bilan kasallangan 14 ta erkak va sog’lom ayollaming
oilasida 21 ta qiz va 14 ta o’g’il bola tug’ilgan. Qiz bolalaming hammasi
qonda fosfor yetishmasligi kasalligi bilan kasallangan, o’g’il bola
laming bari sog’lom bo’lgan. Mazkur kasallik nasldan-naslga qanday
48
beriladi? U gemofiliya kasalligi nasldan-naslga o ’tishidan qanday farq
qiladi?
lO.Tovuqlar jinsiy xromosomasida joylashgan k gen
letal
xususiyatga ega bo’lib, j o ’jalar
tuxumdan chiqmasdanoq nobud
bo’lishiga olib keladi. Agar
ZKZ k
* ZKW genotipga ega xo’roz va
tovuqlar chatishtirilsa, jo ’jalarning necha foizi
tuxumdayoq nobud
bo’ladi? Ulaming genotipi qanday ekanligini aniqlang.
11
.Drozafila meva pashshasida retsessiv s gen tananing kalta
bo’lishiga sababchidir. Mazkur belgi bo’yicha geterozigota urg’ochi
drozafila kalta tanali erkagi bilan chatishtirilgan. Hosil bo’lgan duragay
drozafilalarning genotipini va fenotipini aniqlang.
12.Fransiyada yungi normal sigir va buqa chatishtirilganda 3 ta
normal yungli urg’ochi buzoq va bitta yungsiz erkak buzoq olingan. Bu
urg’ochi buzoq keyinchalik otasi bilan qayta chatishtirilgan. U yungsiz
erkak buzoq tuqqan. Chatishtirishda ishtirok etgan buqa bilan boshqa
sigirlar chatishtirilganda sigirlaming
hammasi normal yungli buzoq
tuqqan. Tajribada olingan natijaga qarab, terida yungning bo’lmasligi
qanday nasldan-naslga berilishini aniqlash mumkin. Sizningcha
chatishtirishda ishtirok etgan sigir bilan buqaning genotipi qanday?
13.Qora yungli erkak mushuk malla yungli urg’ochi mushuk bilan
chatishishidan bitta malla rangli urg’ochi, bitta sariq rangli erkak
mushuk tug’ildi. Buni qanday tushunish kerak?
14.Parrandachilik instituti xodimi-genetik olim Ibroximov sariq
oyoqli xo’rozni yashil oyoqli tovuq bilan chatishtirgan edi. F, da barcha
xo’rozlar va tovuqlar sariq oyoqli bo’ldi. Retsiprok chatishtirishda esa
tovuqlar yashil, xo’rozlar sariq oyoqli bo’ldi. To’g ’ri chalishtirishdan
olingan F
2
da 152 ta tovuq va xo’rozlarda oyoqlar sariq, 49 ta tovuqlarda
esa yashil rangli bo’ldi. Parrandalarda oyoq rangi qanday irsiylanadi?
Xo’roz va tovuqlaming genotipini toping. Retsiprok chalishtirishdan
olingan parranda!aming F
2
da oyoqdagi rang bo’yicha
qanday xilma-
xilligi kutiladi?
15. Odamlarda ter bezlarining bo’lmasligi jins bilan bog’liq retsessiv
belgi hisoblanadi. Ter bezlari bo’lmagan yigit otasida ter bezlari yo’q,
sog’ onadan tug’ilgan qizga uylandi. Bunday nikohdan tug’ilgan o ’g ’il
va qiz bolalaming ter bezlari bo’lmaslik kasali bilan kasal bo’lish
ehtimoli qanday?
16. Tillarangli xo’rozlar (Rodaylend) kumushsimon patli tovuqlar
bilan chatishtirilganda Fi da barcha xo’rozlar kumushsimon patli,
tovuqlar esa tillarang patli. Pat rangi qanday irsiylanadi? Kumushsimon
rangli xo’rozlami tillarangli tovuqlar bilan chatishtirishdan rivojlangan
tovuq va xo’rozlaming rangini toping.
To’g ’ri va retsiprok chatishtirishdan olingan F
2
da natija qanday bo’ladi?
4 9
V BOB. BELG ILA R (GENLAR)NÍNG BIRIKKAN HOLDA
NASLDAN-NASLGA B ERILISH I VA KROSSINGO VER
HODISASI
Diduragay va poliduragaylarda belgilarni hosil qiluvchi genlar har
xil xromosomalarda joylashgan taqdirdagina bu belgilar bir-biridan
mustaqii ravishda nasldan-naslga o ’tadi.
Biroq hayvonlarda, o ’sim-
liklarda va odamda xromosomalar soni belgilarga ta’sir etuvchi genlar
soniga nisbatan juda каш. Shunga ko’ra, har bir xromosomada bir gen
emas bir necha gen joylashishi tabiiy holdir. Chunonchi, drozafiJaning
somatik hujayralarida 4 juft xromosomalar bo’lgan holda belgi va
xossalami vujudga keltiruvchi genlar
1 1 0 0
ta, birinchi xromosomada
400 ta, to ’rtinchi xromosomada 42 ta gen joylashgan.
Odatda bir
Do'stlaringiz bilan baham: 
