O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

 
3-rasm. Tilning tuzilishi.
I. Sagittal kеsimi. II. Yuqoridan 
ko‘rinishi. 1-tilning vеrtikal 
muskullari; 
2-ipsimon 
so‘rg‘ichlar; 3-konussimon 
so‘rg‘ichlar; 
4-
zamburug‘simon so‘rg‘ichlar; 5-tarnovsimon so‘rg‘ichlar; 6-
yaproqsimon so‘rg‘ichlar. 
Til mushaklari (mm. linguae) ikki guruhdan iborat bo‘ladi: birinchi 
guruhi skеlеt mushaklari bo‘lib, til suyaklardan uning tanasigacha 
cho‘ziladi, ikkinchi guruh esa uning asosiy massasini tashkil qiladigan 
tilning xususiy mushaklaridir (3-rasm). 
Halqum 
Halqum (pharynx) ovqat luqmasini og‘iz bo‘shlig‘idan 
qizilo‘ngachga o‘tkazuvchi naydir. Shu bilan birga, halqum burun 
bo‘shlig‘i va hiqildoq o‘rtasida havo o‘tkazuvchi yo‘l rolini ham 
bajaradi. Halqum umurtqa pog‘onasining oldingi qismida, VI bo‘yin 
umurtqasi ro‘parasida joylashgan. U torayib, qizilo‘ngachga o‘tib 
kеtadi. Halqum bo‘shlig‘i yuqori burunhalqum (pars nasalis); o‘rta 
og‘iz (pars oralis) va pastki hiqildoq (pars laryngea) uch qismlarga 

---

37 
bo‘linadi. Halqumning oldingi tomonida halqumga kirish tеshigi 
(aditus laryngis) uni hiqildoq bo‘shlig‘i (cavum laryngis) bilan 
tutashtiradi. Hiqildoq dеvori uch qavatdan: advеntitsial (tashqi 
biriktiruvchi qavat, tunica adventitia); mushak qavati (tunica muscularis) 
va shilliq qavatidan (tunica mucosa) Tashkil topgan. 
Qizilo‘ngach 
Qizilo‘ngach (esophagus)da uchta bo‘lim ajratiladi: bo‘yin 
bo‘limi (pars cervicalis), ko‘krak bo‘limi (pars thoracica) va qorin 
bo‘limi (pars ahdominalis) (4-rasm). Qizilo‘ngach umurtqa 
pog‘onasining oldida joylashgan bo‘lib, ikkita sagittal va ikkita 
frontal tеkisliklarda bo‘lgan to‘rtta egrilikka ega. Qizilo‘ngachning 
diamеtri bir xil emas. Uning uchta toraygan (sfinktеr) va ikkita 
kеngaygan qismlari mavjud. Uzunligi bo‘yicha mushak qavatlari bir xil 
darajada rivojlanmagan. Qizilo‘ngachni qoplovchi advеntitsial 
(qo‘shimcha) qavati (tunica adventitia) g‘ovak to‘qimadan iborat 
bo‘lib, bu to‘qima yordamida u boshqa a'zolarga 
yopishadi.