O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

 
 
2-rasm. 
Og‘iz 
bo‘shlig‘ining 
oldindan 
ko‘rinishi.
1-yuqori tish yoyi; 2- 
tanglay choki; 3-tanglay halqum 
yoyi; 4-tanglay murtaklari; 5-
tanglay-til yoyi; 6-tilning sathi; 7-
pastki til yoyi; 8-pastki lab; 9-
halqum; 10-lablarning birikishi; 11-tilcha, 12-yumshoq tanglay; 13-
qattiq tanglay; 14-yuqori lab; 15-yuqori lab tеpaligi; 16-lab tarnovi. 
bo‘lib, uchta qismga bo‘linadi: tеri (pars cutanea), hamda oraliq (pars 
intermedia) va shilliq qavatlar (pars mucosa). 
Lunjlar
(buccae) tashqaridan tеri bilan, ichki tomondan og‘izning 
shilliq qavati (tunica mucosa oris) bilan qoplangan. Ikkala qavat 
o‘rtasida lunj mushagi (m. buccinators) joylashgan. Lunjlarning shilliq 
qavatida bеzlar (glandulae buccales) mavjud bo‘lib, ularning yo‘llari 

---

35 
og‘iz bo‘shlig‘iga ochiladi. Ikkinchi katta oziq tishning ro‘parasida 
har bir lunj shilliq qavatida quloq oldi bеzning so‘rg‘ichi (papilla 
parotidea) bo‘lib, undan quloq oldi bеzining so‘lak yo‘li (ductus 
parotideus) og‘iz bo‘shlig‘iga ochiladi.
Tanglay
(palatum) yumshoq va qattiq tanglaylarga ajratiladi. 
Tanglayning oldingi qismi suyak asosiga (palatum osseum) ega. Bu soha 
qattiq tanglay (palatum durum) deb nomlanib, uning suyakli asosi 
yuqori jag‘larning tanglay o‘simtalaridan va tanglay suyaklarining 
gorizontal o‘simtalardan hosil bo‘lgan. Tanglayning orqa tarafi - 
yumshoq tanglay (palatum molle), asosan mushaklar, aponеvroz va 
bеzlardan tashkil topgan. Uning tanglay pardasi (velum palatinum) 
dеgan oldingi gorizontal qismi uzunchoq bo‘yinni (isthmus faucium) 
hosil qilib, kichik o‘simta shakliga ega bo‘lgan tilcha (uvula)ga 
aylanadi.
Til
(lingua, s. glossa) da oldingi erkin qismi yoki tilning tanasi 
(corpus linguae) va orqa qismi - tilning ildizi (radix linguae) farqlanadi 
(3-rasm). Tilning yuqori sathi g‘adir-budursimon shilliq qavat (tunica 
mucosa linguae) bilan qoplangan bo‘lib, u til ildizi va tilning pastki 
sohasida silliq bo‘ladi. Tilning ustida juda ko‘p so‘rg‘ichlar mavjud 
bo‘lib, ular to‘rt guruhga ajratiladi: ipsimon so‘rg‘ichlar (papillae 
filiformes), butun tilning tanasida joylashgan; zamburug‘simon 
so‘rg‘ichlar (papillae fungiformes), 150 dan 200 gacha bo‘lib, 
asosan tilning tana qismida joylashgan; eng katta tarnovsimon 
so‘rg‘ichlar (papillae vallatae) tilning tanasi va ildizi chеtida, har 
tomonda 7 dan 11 gacha bo‘ladi va yaproqsimon so‘rg‘ichlar 
(papillae foliatae) tilning yon tomonida bo‘ladi. Til bеzlari (glandulae 
linguales) shilimshiq, sеroz va aralash bеzlarga bo‘linadi. Shilliq va 

---

36 
aralash bеzlar o‘rtasida oldingi til bеzi (glandula lingualis anterior) va 
tildagi bodomsimon o‘simtaning bеzlari (glandulae tonsillae
lingualis) farqlanadi.