O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Don partiyasining tozaligi buziladi (rangi, hidi, mazasi yomonlashadi);

Donning urug‘boplik, xaridorgir xususiyatlari kamayadi;

Don massasi zaharlilik xususiyatini namoyon qiladi;

Don massasining mikroorganizmlar hayot faoliyati natijasida harorati ko‘tariladi;

Dondagi quruq moddalar yo‘qola boshlaydi.

Mikroorganizmlar rivojining dastlabki bosqichi tashqi jihatdan sezilarsiz bo‘lib kechadi. Bu holatni don massasi mikroflorasining dinamikasini kuzatib aniq belgilash mumkin, zero bu paytda hali donda buzilishning hech bir alomatlari kuzatilmaydi. Bu bosqichning xavfliligi shundan iboratki, bakteriya va zamburug‘lar o‘zlarining faol rivojlanishi uchun imkoniyat topgach, don massasida o‘z-o‘zidan qizish yoki dimiqish va chirish bosqichlarini keltirib chiqaradi. Binobarin, don massasida mikroorganizmlarning faol rivojlanishiga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Bu don massasiga o‘z vaqtida ishlov berib amalga oshiriladi.
Donning rangi, yaltiroqligi, hidi, mazasi tetikligini belgilovchi muhim ko‘rsatkichlari bo‘lib hisoblanadi. Pishgan va normal sharoitlarda yig‘ib olingan
389

donlar ushbu tur, nav donlariga tegishli holatda saqlagichlarga yuborilishi kerak.

Mikroorganizmlar hayot faoliyatining kuchayishi bilan don tetikligining o‘zgarishi quyidagi ketma-ketlikda kuzatiladi: don xiralashadi, dog‘li va qoraygan donlar paydo bo‘la boshlaydi, alohida donlarda mog‘orli zamburug‘lar koloniyalari va bakteriyalar hosil bo‘ladi, donning ancha qismi qorayadi, buzilgan donlar paydo bo‘ladi. Don massasining rangi qorayib, oquvchanlik yo‘qoladi, o‘z-o‘zidan qizishning oxirgi bosqichi boshlanadi.