O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Saqlashda don massasidan aynigan hidning kelib turishi ham mikroorganizmlar rivojidan dalolat beradi.
Don massasidan mog‘orli va dimiqqan hidning anqib turishi undagi saqlash zamburug‘larining rivojlanganligidan dalolat beradi. Bu yerda asosiy rol Penicillium zamburug‘lariga tegishlidir.
Don massasidagi moddalar va zamburug‘lardan ajralib chiqqan moddalar majmuasi unga dimiqqan hid va yoqimsiz ta’m beradi va u donga yutiladi. Uni chiqarish choralari ko‘rilganda ham u dondan to‘liq chiqib ketmaydi. Bu hid unga va donni qayta ishlashdan olinadigan boshqa mahsulotlarga ham o‘tadi.
Donni saqlashda dimiqqan hiddan tashqari unda chirigan, ombor va kana hidlari ham paydo bo‘ladiki, ularning yuzaga kelishi ham mikroorganizmlar hayot faoliyati bilan bog‘liqdir. Don massasida ombor hidining paydo bo‘lishiga achitqilarning rivojlanishi sabab bo‘ladi.

4. 
   Donning urug‘boplik va xaridorgirlik xususiyatlarining kamayishi. Murtak atrofida mog‘orli zamburug‘larning rivojlanishi don hayot faoliyatining zaiflashuviga yoki uning butunlay yo‘qolishiga olib keladi. Don murtagida zamburug‘larning rivojlanishi ochiq yoki yashirin ko‘rinishda bo‘lishi mumkin. Bug‘doy va javdar donlarida, shuningdek, dukkakli urug‘larning murtagida paydo bo‘lgan zamburug‘ koloniyalarini oddiy ko‘z yordamida ham ko‘rish mumkin. Ba’zan shunday donlardan o‘simta unib chiqadi; bu holat murtak hali to‘liq zararlanmaganligidan dalolat beradi.
   

Makkajo‘xori doni uchun ko‘pincha yashirin zararlanish xarakterlidir. Bunday urug‘larni tashqaridan kuzatganda, zamburug‘lar bilan zararlanganligini payqamaslik mumkin. Faqat mitseliyning kuchli rivojlangan bosqichida murtak yuzasi qoraygan tusni namoyon qiladi. Murtakning mikroorganizmlar bilan zararlanishi natijasida donning unib chiqish xususiyati pasayishi, ba’zan esa umuman yo‘qolishi mumkin.
Ko‘p sonli eksperimentlar shuni isbotladiki, murtakda zamburug‘larning faol rivojlanishi natijasida ulardan ajralib chiqqan zaharli moddalar urug‘ning unib chiqish xususiyatini yo‘qotar ekan.
Don massasining zaharlilik xususiyatini namoyon qilishi. Alohida don partiyalari tarkibiga qorakosov, fuzariozli donlar, zaharli aralashmalar (masalan,