O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Antigen tuzulishi. Salmonellalarda (S.gallinarum dan tashqari) ikkita asosiy antigen kompleksi bor: O-antigeni (somatik) termostabil; H- antigeni (xivchinli) termolobil oqsil tabiatli.
Salmorellalarning antigen tuzilishini bilish vaksina tayyorlash uchun shtammlarni ajratib olishda muhim ahamiyatga ega.
Immunitet. Kasallikdan sog‘aygan hayvonlarda gumoral va hujayra himoya faktorlari asosida quvvati yetarlicha bo‘lgan immunitet paydo bo‘ladi. Immunogenezda O-antigen yetakchi antigen hisoblanadi. H-antigen uncha ahamiyatli emas. Immun javob immunoglobulinlar IgM va IgG ning hosil bo‘lishi bilan xarakterlanadi.
Biopreparatlar. Salmonellyoz uchrab turadigan xo‘jaliklarda buzoqlar 10 kunlikdan, cho‘chqa bolalari 2-3 haftalikdan,qo‘zilar 2 kunligidan vaksina bilan emlanadi. Bu maqsadda konsentrlangan, polivalent, assosiirlangan vaksinalar ishlatiladi. Vaksinaning miqdori va emlash tartibi uning yorlig‘ida ko‘rsatilgan bo‘ladi. Buzoq, sigir, cho‘chqa va qo‘ylar tug‘ishdan 1,5-2 oy avval ikki marta emlanadi.
Diagnoz klinik, epizootologik patanatomik ma‘lumotlarga, laboratoriya tekshirish natijasiga asoslanib qo‘yiladi.
Laboratoriyaga tekshirish uchun yangi o‘lgan hayvon jasadi yoki ilik suyagi, jigar bo‘lakchasi, o‘t xaltasi bilan, buyrak, yurak; kasal hayvondan qon, burun ajratmasi, tezagi; tashlangan homila plasentasi, ajratmalari yoki homilaning oshqozoni va parenximatoz organlari yuboriladi..
Laboratoriyada mikroskopiya, bakteriologiya, serologiya, zarur bo‘lganda biosinov qo‘yish usullarida tekshiriladi. Laboratoriyada tekshirish muddati 5-6 kun.
Buzoqlar salmonellyozi qo‘zg‘atuvchisi S.enteritidis va S.typhimurium. Odamlar uchun ham xavfli. Kasal hayvonlarning go‘shti yoki zararlangan sutni iste‘mol qilganda odamlarda og‘ir toksikoinfeksiyalarni chaqiradi.
Laboratoriyada Patmaterialdan surtmalar tayyorlab, Gram usulda bo‘yaladi. GPA, GAB va differensial diagnostik muhitlar endo, levin, Vismut sulfit agarlardan birortasiga ekiladi. Salmonellalar uchun harakterli belgili kultura ajratilsa predmet oynachasida agglyutinasiya reaksiyasi quyiladi. Avval polivalentli O-zardoblar bilan, keyin monoreseptorli N- zardoblari bilan.