O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

11-MA’RUZA:. AEROB JARAYONLAR.
Reja:

1. 
   Oksidlovchi bijg‘ishlar. Sirka kislotali bijg‘ish. Limon kislotali bijg‘ish. Limon kislotasi ishlab chiqarishning usullari.
   
2. 
   Kletchatka va yog‘ochning aerob sharoitda parchalanishi.
   
3. 
   Chirish jarayonlari va uning tabiatdagi ahamiyati.
   
4. 
   Mochevinaning parchalanishi.
   

Asоsiy tushunchalar: Aerob mikroorganizmlar, havo kislorodi, sirka kislotasi, nafas olish, karbonat angidridi, limon kislotasi, substrat yuzasida o‘stirish, butun hajda o‘stirish, miselliya.


Oksidlovchi bijg‘ishlar. Sirka kislotali bijg‘ish. Limon kislotali bijg‘ish. Limon kislotasi ishlab chiqarishning usullari.
Sirka kislotali bijg‘ish. Uglerod saqlovchi moddalar faqatgina bijg‘imasdan mikroorganizmlar ishtirokida oksidlanishiga ham uchraydilar. Masalan yog ‘lar oksidlanib gletserin va yog‘ kislotalariga parchalanadi. Bunda dastlab yog‘ gidrozlanadi (lipoza ta'sirida) keyin parchalanadi.
С₃Н₅ (С₁₈Н₃₅О₂)₃ +3Н₂О  С₃Н₅(ОН)₃ + 3С₁₈Н₃₆О₂
^{Tristearin glitserin Stearin kislotasi}
Yog‘ kislota oksidlanishidan CO₂ va H₂O hosil bo‘ladi:
C ₁₈H ₃₆O₃ + 26O₃ → 18 CO₂ + 18H₂O.
Bu jarayon Pseudomonas fluorescens tayoqchasi sodir eta oladi. Shuningdek, glyukonobakter va atsetobakter avlodi vakillari etil spirtini sirka kislotasiga oksidlaydilar. Bu aerob sharoiti bo‘lsa sodir bo‘ladi va shunday izoxlanadi.