O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

 
 
 
 
Reja. 
Reja: 
1. Qayta kasbga yo’llashning psixologik mohiyati 
3.Reoriyentasiyada o’quvchilarning salomatligi, jinsiy xususiyatlari va yoshi. 
4. Reoriyentasiyada –ziddiyatlar va ularning o’rganilishi. 
Psixologiya fanida kasb tanlashga yo’llash (proforiyentasiya) atamasi qadim zamondan 
qo’llanib kelinadi. Lekin ijtimoiy hayotning keyingi davrlarida boshqa bir atama fanimizga kirib 
keldi, u reoriyentasiya (qayta yo’llash) deb atalib, insonni yangi bir moslashmaga (ko’nikmaga) 
kasbga yo’naltirishni bildirib keladi. 
Ishlab chiqarishga avtomat qurilmalarning (elektron moslamalarning, robotlarning) kirib 
kelishi ish o’rinlarining qisqarishiga olib keladi. Muassasa, tashkilot, korxona rentabelligining 
pasayishi ham xodimlarga nisbatan ehtiyojning kamayishini keltirib chiqaradi. Ma’lumki, bozor 
iqtisodiyoti raqobatga asoslanadi, shuning uchun testlarga bardosh beruvchi, yuqori malakali, 
mahoratli, bilimdon, komil insongina sinovlardan muvaffaqiyatli o’ta oladi, xolos. O’rtamiyona 
darajadagi mutaxassislar 
•
Reoriyentasiya bu- 
Qayta kasbga yo’llash (reoriyentasiya) o’ta insonparvarlik 
(gumanistik) g’oyasida o’z kasbini o’zgartiruvchi yoki ishsiz qolgan shaxs ruhiyatiga singdirishni 
anglatadigan jarayon.
Ishsizlik, ish o’rnini yo’qotish ayollarda o’kinchili (ayanchli) his – tuyg’ular qobig’ida o’ta 
murakkab kechadi, go’yoki tragediya, halokat, judolik vujudga kelganda ham ekstravertlik, ham 
introvertlik xususiyatlari uyg’unlashganday yuz beradi.
Erkaklar esa bunday vaziyatlarga matonat bilan, iloji boricha hissiyotlarga berilmasdan, aql 
– zakovat maromlariga tortilganlik tuyg’usi ustuvorligida namoyon bo’ladi. Erkaklarda achinish, 
xafaxonlik kechinmalari tarzida hukm surishi, asta – sekin uning ta’sir kuchi pasayishi kuzatiladi.
Hozirgi zamon mehnat birjalarida reoriyentasiya (qayta kasbga yo’llash) ishlari olib borilishi 
markazlashtirilgan. Maxsus xodimlar kompyuter xotirasiga joylashtirilgan shahar, tuman bo’yicha 
ixtisoslar bo’yicha yoki ixtisoslararo mutaxassislar ro’yhati (zaruriyati, ehtiyoji, talabi) bilan ish 
izlab kelgan muhtoj shaxs tanishtiriladi. Aksariyat mehnat birjalarida psixologlar yetishmaganligi 
tufayli ish bilan ta’minlash, bo’sh o’rinlarni to’ldirish bilan shug’ullaniladi 17 
•
Bu xizmat qator omillarni tekshirish, o’rganishni taqozo etadi: 
•
Shaxsning fazilatlari, xarakterologik xislatlari. 
•
Hissiy jabhalari va irodaviy sifatlari. 
•
Insonning kognitiv va regulyativ imkoniyatlari. 
•
Ehtiyoji, motivi, motivasiyasi, motivirovkasi. 
•
Kasbiy mayli, qiziqishi, layoqati. 
•
Professiogramma talablariga mosligi, kasbiy yarog’ligi. 
•
Iqtidori (iste’dodi), qobiliyati, salohiyati. 
•
Kasbiy bilimlari, ko’nikmalari, malakalari, mahorati. 
•
Umumiy saviyasi, dunyoqarashi, maslagi (e’tiqodi). 
17
Kelvin Seifert Educational Psychology 2009 42-bet