O'zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Hayvonlarning instinktlari

Instinktlar hayvonlarning o‘z ehtiyojlarini qondirish uchun qiladigan murakkab tug‘ma harakatlaridir. Masaian, ko‘p qushlar juda ustalik bilan in yasar ekan, material (cho‘p-char, loy) tanlash va inni pishiq qilib qurish yo‘lida xilma-xil harakatlarni bajaradi. Qaldirg^£ochlarning ini bunga yaxshi misol bo‘Ia oladi. O^krgimchaklar garchi in to‘qish «san’atini» ol­dindan o‘rganmagan bo‘lsa ham, o‘z inlarini zo‘r «mahorat» bilan to‘qiydilar. Asalari o‘z kataklarini, go‘yo puxta hisob qilib turganday, aniq reja bilan ko‘radi. Hayvonlarning instinktlari juda xilma-xil bo‘lad i. Hayvonlarning biologik ehtiyojlariga qarab, ularning instinktiv harakat- lariui quyidagi turlarga bo‘lish mumkin; ovqatlanish instinkti, saqlanish insiinkti, nasi qoldirish instinkti va poda (to‘da) bo‘Iib yashash instinkti.

Ovqatlanish instinkti. Bu instinkt hayvonning o‘zi uchun zarur ovqat (|idirib topish, ovqat g‘amlash va shu kabi harakatlarida zohir bo'ladi. Masal.in, endigina tuxum po‘chog‘ini yorib chiqqan jo'ja donni va non nvoqlarini cho‘qiydi, ulami qidirib topa biladi. Asalarilarning asal qidirib to'plashi va g^amlab qo‘yishi hammaga ma’lum.

Saqlanish instinkti. Bu instinkt hayvonlarning dushmandan saqlanish tug'ma usullarida va dushmanga hujum qilish qobiliyatida zuhur etadi. Masaian, mushuk bolasi o‘ziga tikilib turgan kuchukni birinchi marta ko^lrganda yo shkafning tagiga kirib ketadi yoki stulning ustiga, daraxtga chiqib oladi. Bordi-yu, mushukning o‘zi hujum qiladigan bo4sa, kuchuk- ning nozik joylariga yuz-ko‘ziga chang solmoqchi bo'ladi.