O'zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Markaziy nerv sistemasi

⁴[haklida^nerv Markaziy nerv sistemasi bosh miya bilan orqa miya-

sistemasi. ^{dan tarkib} topgan.

Orqa miya (5-rasm) umurtqa pog‘onasining kana- lida joylashgan bo‘lib, nerv to‘qimasidan tuzilgan va shaklan go‘yo yo‘g‘on chilvirga o‘xshaydi. Orqa miya uzunasiga ketgan ikkita

_f

to egat bilan ikki qismga: o‘ng va chap qismlarga bo'linadi.

Orqa miyaning atrof-chekkasida oq modda (nerv ^!ja tolalarining tt^plami), o‘rtasida esa kulrang modda (nerv

hujayralarining to‘plami) joylashganligini orqa miya- ^ ning ko‘ndalang kesigidan ko‘rish mumkin (6-rasm).

Kulrang modda kesigi shaklan kapalakka o‘xshaydi. Orqa miya oldingi qismlari oldingi ildizchalar, orqadagi qism- lari orqadagi ildizchalar deb ataladi.

Orqa miyada nerv tutam bo‘lib joylashgan,
Kulrang

modda

Oq

modda

Orqa

ildizcha

Oldingi

ildizcha

5-rasm.

Orqa miya. 6-rasm. Orqa miyaning ko‘ndalang kesigi

.qo‘zg‘alish periferiyadagi nerv uchlaridan — skelet muskullari, ten, shilliq pardalardagi nerv uch­laridan shu nerv tolalarining tu- tamlari orqali nerv impulslari shaklida bosh miyaga yetib boradi va bosh miyadan periferiyaga keladi. Nerv tolalarining ana shu tutamlari o'tkazuvchi yo‘llar deb ataladi.

O



m ^IVV




7-rasjn~ Odam bosh miyasining ko'ndalang kesigi:

I-bosH miya po‘sti; II—oraliq miya; III—o‘fta miya; IV-varoliy ko‘prigi; V—u/unchoq miya; V]-miyacha.
rqa miya ongli psixik jara­yonlarning bevosita markazi bo‘lmay, balki ongsiz reflektor harakatlarni idora etadigan mar- kazdir. U tana va qo‘l-oyoq mus- kullarini, ko‘z muskullarini idora qiladi, shuningdek, organizmda bo‘ladigan bir qancha fiziologik jarayonlarni, ya’ni tomir harakat- lari, ter chiqarish va boshqa shu kabi fiziologik jarayonlarni ham idora etadigan markazdir. Ana shu markazlardan bir qismi vegetativ nerv sistemasiga taalluqlidir.

Bosh miya (7-rasm) kalla qutisida joylashgan bo‘lib, go‘yo orqa miya tepasidagi ustki qavat hisoblanadi.

B