O’zbekiston respublikasi oily va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Mavzu: Mikraskop.
Mikraskop mayda оbyektlarni kattalashtirish va ajrata olish qobiliyatiga ega bo’lgan asbobdir. Mikraskopning optic sistemasi ikki qismdan iborat: obyektiv va okulyar. Mikraskopning obyektivi okulyarning oldingi fakal tekisligida predmetning teskari kattalashtirilgan xaqiqiy tasvirini hosil qiladi. Okulyar lupa sifatida xizmat qilib, eng yaxshi ko’radigan masofada mavxum tasvirni xosil qiladi. Mikraskopga nisbatan ko’rilayotgan predmet oldingi fakal tekislikda





Mavzu: Mikraskopning kattalashtirishi.
Mikro obyektivni, uning chiziqli kattalashtirishi xarakterlaydi.

_­ – mikro obyektivning fokus masofasi;
∆ - obyektivning orqa fokusi va okulyarning oldi fokusi orasidagi masofa – bu masofani optik interval deb nomlashadi.
Okulyarning oldingi fakal tekisligida mikraskopning obyektivi tomonidan hosil qilinayotgan tasvir okulyar orqali ko’rinadi. Bu okulyar lupa sifatida xizmat qilib, uning kattalashtirilishi

Mikraskopning umumiy kattalashtirishi obyektiv kattalashtirishini okulyarning kattalashtirishi ko’paytmasiga aytiladi.

Agarda mikraskopning fokus masofasi ma’lum bo’lsa, uning kattalashtirilishini quyidagi formula yordamida topish mumkin.

Mavzu: Mikraskopning ko’rish maydoni.
Mikraskopning ko’rish maydoni okulyarning burchak maydoniga bog’liqdir. ( ω­_­^' ):

Okulyarning bu maydonida mikraskopning chiziqli maydoni uning kattalashtirishi qancha katta bo’lsa predmet tekisligida shunchalik kichik bo’ladi. Mikraskop chiqish zrachogining diametri. Bu kattalik quyidagi formula yordamida hisoblanadi.

A-mikraskopning old obirturasi, mikraskop chiqish zrachogining diametri odatda ko’z zrachogining diametridan biroz kichik bo’ladi.


Mavzu: Mikraskopning ajrata olish qobiliyati.
Mikraskopning asosiy xarakteristikalaridan biri bo’lib, ajrata olishga xizmat qiladi. AB ning difraksion nazariyasiga asosan mikraskopning ajrata olish chiziqli chegarasi to’lqin uzunligi va mikraskopning operturasiga bog’liq bo’ladi.

Ajrata olish qobiliyati deb, predmetning olohida tasviri hosil bo’lishi mumkin bo’lgan predmetning ikki nuqtasi orasidagi masofaga aytiladi.

Formulasi yordamida optik mikraskopning eng katta ajrata olish qobilyatini xisoblab topish mumkin. agarda burchak sinα birga tengligini xisobga olsak, o’rtacha to’lqin uzunligi uchun (λ=0,5mkm) mikraskopning ajrata olish qobilyati quyidagiga teng.

Mikraskopning ajrata olish qobilyatini ikki yo’l bilan oshirish mumkin.
1)Abyektivning aberturasini oshirish bilan;
2)Priporatga tushayotgan yorug’likning to’lqin uzunligini kamaytirish yo’li bilan.
Inmersiya – Abyektni aperturasini kattalashtiriah uchun obyektiv orasidagi bo’shliq inertsion suyuqlik bilan to’ldiriladi. Bu suyuqlik shaffof modda bo’lib, uning sindirish ko’rsatkichi birda katta bo’ladi. Masalan ko’pincha suv (n=1,33), kedr yog’i (n=1,52) glistirin eritmasi va boshqa moddalardan foydalanish mumkin. Inertsion obyektivlarning maksimal qiymatga ega bo’lgan operturasi A=1,5 bo’lganda emirsion optik mikraskopning eng katta ajrata olish qobilyati quyidagiga teng bo’ladi.