O’zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Adabiyotlar 
1. Mirziyoyev Sh. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini 
birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: O’zbekiston, 2016. – 56 b. 
2. O’zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari harbiylari va ularning oila 
a’zolarini ijtimoiy qo’llab-quvvatlashaga oid chora tadbirlar to’g’risida. O’zbekiston 
Respublikasi Prezidenti qarori. 2018 yil 14 may. PQ-3726 son. // Xalq so’zi. 
Toshkent, 2018 yil 15 may. 
3. O’zbekiston Milliy Ensiklopediyasi. Jild 11. – Toshkent: O’zbekiston Milliy 
Ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti, 2005. - 608 b. 
 
QUROLLI KUCHLAR – DAVLAT TAYANCHI
9
 
Yurt himoyasi – muqaddas burch, buyuk vazifa. Bu faxrli va mas’uliyatli 
burchni sidqidildan bajarishda mard va jasur harbiy o‘g‘lonlarimizning hissasi 
beqiyos. Birinchi Prezident Islom Karimov aytganidek, har qaysi davlatning 
chegaralarini daxlsiz saqlashda harbiy kuch-qudrat, qurolli kuchlar suv bilan havodek 
zarur [1, 115-b]. Mamlakatda tashkil etilgan xalq osoyishtaligini ta’minlovchi Qurolli 
9
 
Norboyev Toyirjon Nozimjon o‘g‘li - 
Toshkent davlat yuridik universiteti 

---

37 
kuchlar yurt tinchligini saqlash uchun mustahkam qalqon bo‘lib xizmat qiladi. 
Tinchlikning asosi bo‘lmish Qurolli Kuchlar ma’lum mezonlarga asoslanib tashkil 
etiladi. Xususan, davlatimiz Qurolli Kuchlari O‘zbekiston Respublikasi milliy 
manfaatlarini, suverenitetini, hududiy yaxlitligini hamda aholining tinch hayotini 
himoya qilish, tashqi va ichki qurolli hurujlarni, mojarolarni qaytarish va ularning 
oldini olish uchun davlat tomonidan tashkil etilgan. O‘zbekiston Respublikasi o‘z 
Qurolli Kuchlarini tuzishda Birlashgan Millatlar Tashkilotining huquqiy me’yorlari, 
Yevropada xavfsizlik va hamkorlik bo‘yicha Xelsinki yakunlovchi akti hamda 
xalqaro huquqning umume’tirof etilgan me’yorlari talablariga asoslangan. Ma’lumki, 
mustaqillikning dastlabki yillaridanoq barcha sohalar bo‘yicha jiddiy ahamiyatga 
molik o‘zgarishlar amalga oshirilishi natijasida fuqarolarning yanada erkin va 
farovon hayot kechirishini ta’minlashga erishildi. Xususan, harbiy sohaga ham katta 
e’tibor qaratilib, ko‘plab qarorlar qabul qilindi. Jumladan: 
–
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoniga ko‘ra 1991-yil 6-sentabrda 
Mudofaa ishlari vazirligi tuzildi; 
–
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1991-yil oktabrdagi 
qaroriga asosan Mudofaa ishlari vazirligining huquqiy maqomi, tuzilishi va nizomlari 
tasdiqlandi; 
–
1992-yil 14-yanvarda “O‘zbekiston respublikasi hududida joylashgan harbiy 
qismlar va harbiy o‘quv muassasalari to‘g‘risida” Oliy kengash qarori qabul qilindi; 
–
1993-yil 3-iyulda Prezident Farmoniga ko‘ra, Mudofaa ishlari vazirligi 
Mudofaa vazirligiga aylantirildi; 
–
1993-yil 29-dekabrda O‘zbekiston Respublikasi “Vatan himoyachilari kunini 
belgilash to‘g‘risida”gi qonuniga binoan, 14-yanvar Vatan himoyachilari kuni deb 
e’lon qilindi [2, 18-19-b]. 
Bu chiqarilgan qarorlar yangi mustaqil O‘zbekistonning milliy armiyasi, qurolli 
kuchlarining barpo etilishida muhim qadamlardan biri bo`ldi. 
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Mudofaa vazirligi tizimidagi qism 
va bo‘linmalar, Ichki ishlar vazirligi ichki va qorovul qo‘shinlari, Favqulodda 
vaziyatlar vazirligi va Davlat xavfsizlik xizmatining harbiylashtirilgan qismlari, 

---

38 
chegara qo‘shinlaridan tashkil topgan. Qurolli Kuchlarimizning harbiy qudrati, 
jangovar qobiliyati bir qancha omillarni o‘z ichiga oladi [3, 149-b]. Jumladan, Milliy 
armiyamizning tarkibi, tuzilishi va miqdori bir tomondan, mintaqadagi haqiqiy 
harbiy-siyosiy vaziyatga, tashqi tomondan tug‘ilishi mumkin bo‘lgan harbiy 
tahdidlarga muvofiq bo‘lishi zarur bo‘lsa, ikkinchi tomondan, davlatimizning real 
imkoniyatlari va resurslariga mos bo‘lmog‘i lozim. Shuningdek, Qurolli Kuchlarni 
qurol-yarog‘ bilan, harbiy texnikalar bilan qurollantirish, ularning sifatini potensial 
dushmandan ustunlikni ta’minlashga erishadigan darajada tutib turish mudofaa 
qudratini yuksaltirishda katta ahamiyatga ega. Qurolli kuchlarni samarali boshqarish 
uchun strategik va operativ jihatdan oldindan ko‘ra olish imkoniyati hisobga olinadi. 
Iqtisodiyot va sanoat sohasining imkoniyatlari, ularning safarbarlik tayyorgarligi ham 
davlatimiz harbiy qudratiga ta’sir ko‘rsatishi shubhasiz. 
Mamlakatimizning harbiy sohadagi rivojlanish bosqichlarini sarhisob qiladigan 
bo‘lsak, Qurolli Kuchlarimizning qudrati yaqqol namoyon bo‘ladi. Xususan, 1999-yil 
fevral oyida Toshkentda Birinchi Prezidentimiz I.Karimovga nisbatan suiqasd 
uyushtirilishi rejalashtirilgan [4]. Vatanimiz posbonlarining ogohligi, sergakligi 
tufayli ushbu falokatning amalga oshirilishiga yo‘l qo‘yilmadi. Yoki 2000-yilning 
iyul-avgust oylarida Surxondaryo viloyati Sariosiyo va Uzun tumanlarida qo‘shni 
Tojikiston davlati tomonidan terrorchilik harakatlari amalga oshirildi [4]. Bu harakat 
harbiylarimizning shijoati, mardonavor sa’y-harakatlari orqali bartaraf etildi. 2017-yil 
O‘zbekiston va Tojikiston munosabatlarida ham yangi sahifa ochildiva hozirgi kunda 
esa bu davlat bilan yo‘lga qo‘yilgan hamkorlik natijasida chegara hududlarda 
qo‘riqlash xizmatining nazorati yanada takomillashtirildi. 2005-yilning may oyida 
Andijon viloyatida tinchligimizga xavf soladigan terroristik harakatlardan biri 
“Akromiylar” nomi ostida hujum boshladi. Biroq bu buzg‘unchilik g‘oyalarining 
tarqalishiga yo‘l qo‘yilmadi, harbiylarimizning fidoyi harakatlari bilan xalqimiz 
tinchligi ta’minlandi.
Hozirda ham davlatimizda tinchlik va osoyishtalik barqaror. Harbiy xizmatga 
ko‘ngilli ravishda boruvchi fuqarolar soni yildan yilga ko‘payib bormoqda. Bu 
yoshlarda 
vatanparvarlik, 
yurtga 
sadoqat 
tuyg‘usining 
yanada 
kamol 

---

39 
topayotganligidan dalolatdir. Global Fire power reytengi bo‘yicha yurtimiz Qurolli 
Kuchlari 106 davlat ichida 2015-yilda 46-o‘rinni egallagan. Bu ko‘rsatkich 2014-
yilda esa 48-o‘rinda bo‘lgan. 2018-yilda 136 ta davlat ichida 39-o‘ringa chiqishi 
yurtimizning MDH davlatlari, Boltiqbo‘yi davlatlari va Gruziya, ya’ni sobiq Sovet 
davlatlari orasida Rossiya va Ukrainadan keyin 3-o‘rinda, Markaziy Osiyo davlatlari 
bo‘yicha mintaqada eng qudratli armiyaga ega ekanligini ko‘rsatadi [5, 3-b]. Bu esa 
mudofaa qudratini rivojlantirishda katta qadamlardan biri bo‘ldi. Mudofaa vazirligi 
harbiy xizmatchilari xalqaro maydonlarda ham o‘zini ko‘rsatmoqda. Xususan, 
“Xalqaro armiya o‘yinlari – 2018”da sakkizta yo‘nalishda qatnashib, beshta sovrinli 
o‘ringa ega bo‘ldi. Toshkentda ilk bor o‘tkazilgan MDHga a’zo davlatlar armiyalari 
o‘rtasidagi qo‘l jangi Xalqaro chempionatida 5 ta oltin medalni qo‘lga kiritib, 
umumjamoa hisobida birinchi o‘rinni egalladi. Buyuk Britaniyada 34 ta davlatdan 
qatnashgan 123 ta jamoa ishtirokidagi “Kembriya patroli” Xalqaro tanlovida esa 
hamyurtlarimiz faxrli birinchi o‘ringa munosib deb topildi. Mudofaa vazirligi 
tasarrufidagi oliy harbiy ta’lim muassasalarining kursantlari hamda harbiy 
xizmatchilaridan tarkib topgan terma jamoa Moskvada bo‘lib o‘tgan “Mudofaa 
vazirining KVN kubogi” Xalqaro festivalida ishtirok etib, ikkinchi o‘ringa sazovor 
bo‘lishdi. Bunday faxrli yutuqlarning tub zaminida hozirda amalga oshirilayotgan 
harbiy islohotlar yotadi. Qurolli Kuchlar Oliy Bosh Qo‘mondoni Shavkat 
Mirziyoyevning parlamentga Murojaatnomasida Qurolli Kuchlar tizimida olib 
borilayotgan o‘zgarishlarga to‘xtalib o‘tildi. Prezidentning alohida qaroriga muvofiq 
ilk bor harbiy-ma’muriy sektorlarning faoliyati yo‘lga qo‘yildi. O‘tgan qisqa vaqt 
ichida harbiy qismlarning tuzilishi to‘laligicha yangilandi. Samarasiz va bir-birini 
takrorlovchi harbiy qismlarning qisqartirilishi natijasida qo‘shinlar ta’minoti bilan 
bog‘liq xarajatlar kamaytirildi. Oziq-ovqat ta’minotiga autsorsing tizimining joriy 
etilishi harbiy bo‘linmalarning jangovar tayyorgarligini oshirishga, vaqt sarfini ikki 
baravar kamaytirishga imkon yaratdi. Sohaning ixtisoslashtirilgan korxonalarni 
birlashtirgan Mudofaa sanoati bo‘yicha ilk bor davlat qo‘mitasiga asos solinishi ham 
ijobiy o‘zgarishlarga sabab bo‘luvchi omil ekanligi barchamizga ma’lum. 

---

40 
Ko‘rinib turibdiki, Qurolli Kuchlarimiz mustaqilligimizning, tinch va osoyishta 
hayotimizning mustahkam kafolati hisoblanadi. Chunki armiya bugungi globallashuv 
zamonida tahlikali tashqi ta’sirlarga himoya vazifasini o‘taydigan mustahkam 
qo‘rg‘ondir.