O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005



Download 2,39 Mb.
bet72/90
Sana01.06.2022
Hajmi2,39 Mb.
#625541
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   90
Bog'liq
O‘zbekiston Respublikasi Õalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan òosh

Uyga vazifa:

  1. Darslikdan §47 ni o‘qish hamda savol va topshiriqlarni bajarish.

55-DARS. Aminokislotalar.


Darsning maqsadi: O‘quvchilarga aminokislotalarni tarkibi, guruhlarga bo‘linishi, -aminokislotalar, tuzilish izomeriyasi, optik izomerlar haqida, aminokislotalarning fizik-kimyoviy xossalari, olinishi, ishlatilishini ilmiy asosda tushuntirish.


Darsning rejasi:

  1. Aminokislotalarning sinflanishi

  1. nomlanishi

  2. tuzilishi

  3. izomeriyasi

  1. Optik izomeriya

  2. Aminokislotalarning

  1. fizikaviy xossalari

  2. kimyoviy xossalari

  3. olinishi

  4. ishlatilishi




  • Aminokislotalar–uglevodorod radikalida aminogruppa (–NH2) va karboksil (-COOH) gruppa tutgan organik kislotalardir

  • Aminokislotalarning umumiy formulasi NH2–R–COOH




  • Eng muhim aminokislotalar –aminokislotalar bo‘lib, ulardan oqsil molekulalari tuzilgan.



Aminokislota radikali tarkibiga turli funksional gruppalar kirishi mumkin: gidroksi –OH, tio –S, tiol –SH va b.q.
Ko‘p aminokislotalar trivial nomlarga ega, xalqaro nomenklatura bo‘yicha nomlanganda tegishli karbon kislota nomiga amino–prefiksi qo‘shib qo‘yiladi.
Quyida ba’zi aminokislotalar formulalari va nomlanishi, sinflari haqida ma’lumotlar keltirilgan.

…jadval. Tabiatda uchraydigan ayrim aminokislotalar




Formulasi

Nomlanishi

Sinflanishi
  1. Empirik


Тarixiy

Хalqaro

NH2CH2COOH

Glitsin

Aminoetan kislota

Alifatik to‘yingan monoaminomonokarbon

CH3CH(NH2)COOH

Alanin

–aminopropankarbon kislotasi

––

CH3CH(CH3)CH2CH(NH2)COOH

Leysin

–amino––metilpentankarbon kislotasi

––

CH3CH2CH(CH3)CH(NH2)COOH

Izoleysin

–amino––metilpentankarbon kislotasi

––

NH2(CH2)4CH(NH2)COOH

Lizin

,–diaminogeksankarbon kislotasi

Alifatik to‘yingan diaminomonokarbon

HOOC(CH2)2CH(NH2)COOH

Glutamin

–aminopentadikarbon kislotasi

Monoaminodikarbon

C6H5–CH2CH(NH2)COOH

Fenilalanin

–amino––fenilpropankarbon kislotasi

Aromatik monoaminomonokarbon

HO–CH2CH(NH2)COOH

Serin

–amino––gidroksipropankarbon kislotasi

Monoaminomonokarbon

HS–CH2CH(NH2)COOH

Sistein

–amino––tiolpropankarbon kislotasi

Monoaminomonokarbon

Тuzilishi. Aminokislotalar molekulalarida bir vaqtning o‘zida qarama–qarshi kimyoviy xossaga ega bo‘lgan ikkita funksional gruppa tutadi. Aminogruppa asos xossaga ega bo‘lsa, karboksigruppa kislotali xossaga ega. Bu ikki gruppa molekulada ichki tuz (bipolyar ion) hosil qiladi:




NH2–R–COOH  NH3–RCOO

Bipolyarlik aminokislotalarning suvda eruvchanligini, suvli eritmalarining neytralligini, qattiq tuzlarining kristall tuzilishga egaligini, nisbatan yuqori suyuqlanish haroratiga ega ekanligini izohlaydi.


Izomeriyasi. Aminokislotalar uchun strukturaviy va stereoizomeriya xos. Aminokislotalarning strukturaviy izomeriyasi uglevodorod radikali (zanjir izomeriyasi) va karboksil gruppaga nisbatan aminogruppa joylashuvi hisobiga ro‘y bersa, stereoizomeriya to‘rtta turli atomlar gruppasi bilan bog‘langan uglerod atomining asimmetriyasi bilan bog‘liq. Stereoizomerlar optik faollik namoyon qiladilar va optik izomerlar deb ataladilar.
Optik izomerlar bir xil fizik (suyuqlanish va qaynash temperaturalari, zichlik) va kimyoviy xossalarga ega bo‘lsada, ulardan biri qutblangan nurni chapga (L yoki (–)–shakl), boshqasi o‘ngga (D yoki ()–shakl) buradi.


1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   90




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish